wù yín gōng yuán nián bā yuè chū qī rì yú zuò shū tóu shǔ fǔ hé bié jià, qiú guǎng xī fǔ zhì. shì rì qí dàn chén, bù chū táng, shū bù dé dá. rù táng yuè qí sì jìng tú, jiàn pán jiāng zì qí nán jiè xī bàn rù jìng, dōng běi cóng dōng jiè zhī běi ér qù, bù biāo dì míng, wú cóng zhī qí hé jiè yě.
戊寅(公元1638年)八月初七日余作书投署府何别驾,求《广西府志》。是日其诞辰,不出堂,书不得达。入堂阅其四境图,见盘江自其南界西半入境,东北从东界之北而去,不标地名,无从知其何界也。
chū bā rì hé shōu shū yù xiāng jiàn, yǐ yǔ bù wǎng.
初八日何收书欲相见,以雨不往。
chū jiǔ rì yú lìng gù pū cí hé, bú jiàn cù qí zhì, bǐ yán jí sòng zhì, ér zhōng bù lái. shì rì, fù dà yǔ bù zhǐ.
初九日余令顾仆辞何,不见;促其《志》,彼言即送至,而终不来。是日,复大雨不止。
chū shí rì hé yán mì zhì wú yìn jiù zhě, jǐ fù mìng shā qīng yǐ. shì rì wǔ jì, shǐ jiàn huáng jú dà kāi. jú wéi huáng sè, bù dà. yòu yǒu xī fān jú.
初十日何言觅《志》无印就者,己复命杀青矣。是日午霁,始见黄菊大开。菊惟黄色,不大。又有西番菊。
guǎng xī fǔ xī jiè dà shān, gāo liè rú píng, zhí gèn nán qù, yuē cǎo zi shān. xī jiè jí dà má zi lǐng, cóng dà guī lái zhě. dōng jiè jùn bī, ér xī jiè céng dié, běi yǒu yī shí shān, sēn luó yú zhōng, lián luò liǎng jiè, yuē fā guǒ shān. dōng zhī nán xià zhě jié wèi jùn zhì xī zhī héng shǔ xī jiè zhě, yǒu shuǐ cóng xué yǒng chū, shèn jù, shì wèi lú yuán, jīng xī mén dà qiáo ér wèi yǐ bāng chí zhī yuán zhě yě.
广西府西界大山,高列如屏,直亘南去,曰草子山。西界即大麻子岭,从大龟来者。东界峻逼,而西界层叠,北有一石山,森罗于中,连络两界,曰发果山。东支南下者结为郡治;西支横属西界者,有水从穴涌出,甚巨,是为泸源,经西门大桥而为矣邦池之源者也。
tōng hǎi cóng xué yǒng chū, cǐ hǎi yì cóng xué yǒng chū.
通海从穴涌出,此海亦从穴涌出。
rán cǐ hǎi nán shān fù héng jié, réng rù tài shǒu táng shān xué zhōng, yóu wéi yì yě. guǎng fú sēng yán, cǐ shuǐ rù xué jí cóng zhú yuán cūn běi lóng tán chū, wèi zhī guǒ fǒu?
然此海南山复横截,仍入太守塘山穴中,尤为异也。广福僧言,此水入穴即从竹园村北龙潭出,未知果否?
kǒng lóng tán zì shì xī gāng yè wù shuǐ, cǐ wèi bì hé chū yě.
恐龙潭自是锡冈业坞水,此未必合出也。
yǐ bāng chí sú míng hǎi zǐ, yòu yuē lóng diān.
矣邦池俗名海子,又曰龙甸。
cǐ lú jiāng fēi guǎng zhōng lú jiāng yě.
此泸江非广中泸江也。
lú jiāng zài nán, ér cǐ shuǐ yì qiè qí míng, bù zhī hé gù. yǐ bāng chí zhī nán, fù yǒu yuǎn shān dōng xī héng shǔ, zé cǐ zhōng yì yī nán běi zhōng wā zhī kēng, ér shuǐ zé qù lái jiē tòu yú xué yǐ. cǐ jùn shān zhī zuì yuǎn zhě yě.
泸江在南,而此水亦窃其名,不知何故。矣邦池之南,复有远山东西横属,则此中亦一南北中洼之坑,而水则去来皆透于穴矣。此郡山之最远者也。
fā guǒ shān yuán ruò guàn zhū, héng liè jùn hòu. dōng xià yī zhī yuē qí hè fēng, zé xué gōng suǒ tuō, xī xià yī zhī yuē tiě lóng fēng, zé wàn shòu sì suǒ yǐ ér jùn chéng dāng qí zhōng huán chù. chéng zhī dōng běi, yì yǒu yī xiǎo shí fēng zài qí zhōng, yuē xiù shān, shàng duō tū shí, qián kě kàn hú, hòu kě lǎn cuì. chéng nán bīn hú, fù tū sān fēng: dōng jí guǎng fú, yuē líng guī shān zhōng fēng zuì xiǎo, yuē wén bǐ fēng, jiàn tǎ yú shàng ér xī fēng héng ruò cuì yān.
发果山圆若贯珠,横列郡后。东下一支曰奇鹤峰,则学宫所托,西下一支曰铁龙峰,则万寿寺所倚;而郡城当其中环处。城之东北,亦有一小石峰在其中,曰秀山,上多突石,前可瞰湖,后可揽翠。城南濒湖,复突三峰:东即广福,曰灵龟山;中峰最小,曰文笔峰,建塔于上;而西峰横若翠焉。
jí míng cuì píng.
即名翠屏。
cǐ jùn shān zhī jìn zhě yě.
此郡山之近者也。
xiù shān qián yǒu fú bō jiāng jūn miào, hòu diàn wèi fú bō xiàng, qián diàn wèi jùn shǒu zhāng jì mèng cí.
秀山前有伏波将军庙,后殿为伏波像,前殿为郡守张继孟祠。
zhāng, fú fēng rén, yǐ jiǎ kē shǒu cǐ. rén shēn wèi pǔ qiú kùn, chéng jí jí yǐ. zhāng fèn bù gù shēn, gù bǎo chéng huáng, pǔ mò néng pò, chéng dé jǐn cún. xiān shì zhāng mèng mǎ fú bō shì yǐ fāng lüè, hòu suì tuì zéi.
张,扶风人,以甲科守此。壬申为普酋困,城岌岌矣。张奋不顾身,固保城隍,普莫能破,城得仅存。先是张梦马伏波示以方略,后遂退贼。
èr yuè zhōng, qīn lì xī zǎi hé zhāo fǔ yān.
二月终,亲莅息宰河招抚焉。
zhōu rén fú qí dǎn lüè, zéi chēng wéi" shě mìng wáng" yún.
州人服其胆略,贼称为“舍命王”云。
xīn sì jí wàn shòu sì dāng fā guǒ xī chuí zhī nán, qí hòu shān shí lín xún, wèi diān zhōng suǒ wú. qí sì nán xiàng, hòu yǐ qiào fēng, qián lín yáo hǎi, yì cǐ zhōng shèng chù. qián yǒu yù huáng gé, dōng wèi chéng huáng miào, dàn zài chéng wài.
新寺即万寿寺当发果西垂之南,其后山石嶙峋,为滇中所无。其寺南向,后倚峭峰,前临遥海,亦此中胜处。前有玉皇阁,东为城隍庙,但在城外。
lú yuán dòng zài chéng xī běi sì lǐ. xīn sì hòu shān xī jǐn, huán wù ér běi, qí zhōng luàn fēng zá tà, zhuì yǐ xiǎo shí xiù, jiē xuē bàn pián zhī, biāo qīng diǎn cuì. běi huán xī zhuǎn, ér lú yuán zhī shuǐ, yǒng yú xià xué, lú yuán zhī dòng, pì yú céng yá, yǒu sān dòng yān.
泸源洞在城西北四里。新寺后山西尽,环坞而北,其中乱峰杂沓,缀以小石岫,皆削瓣骈枝,标青点翠。北环西转,而泸源之水,涌于下穴,泸源之洞,辟于层崖,有三洞焉。
shàng dòng dōng nán xiàng, qián yǒu tíng xià dòng nán xiàng, zài shàng dòng xī wǔ shí bù, jiē zài qián shān zhī nán yá. hòu dòng zài hòu shān zhī běi gāng, qí shàng rú yuān gān kū jǐng. cóng jǐng běi zhuì xué ér xià èr shí bù, dǐ jiè ér chéng jí, yī xué dōng běi xià ér xiǎo, yī xué dōng nán xià ér kuò. cǐ sān dòng zhī fēn xiàng yě. qí zhōng suǒ rù jiē shén shēn, bǐng jù chuān ài, lǚ qǐ lǚ fú, rǔ zhù fēn cuò, bù kě qióng jí yān.
上洞东南向,前有亭;下洞南向,在上洞西五十步,皆在前山之南崖。后洞在后山之北冈,其上如眢yuān干枯井。从井北坠穴而下二十步,底界而成脊,一穴东北下而小,一穴东南下而廓。此三洞之分向也。其中所入皆甚深,秉炬穿隘,屡起屡伏,乳柱纷错,不可穷诘焉。
shí yī rì dà jì.
十一日大霁。
shàng wǔ chū xī mén, guò chéng huáng miào yù huáng gé qián.
上午出西门,过城隍庙、玉皇阁前。
xī yī lǐ, zhuǎn xīn sì xī fēng zhī zuǐ ér běi.
西一里,转新寺西峰之嘴而北。
yòu běi yī lǐ, jiàn xī hè zhǎng shuǐ yíng yíng, ér shàng dòng zài qí xī běi yǐ. yóu qí lù yī lǐ dǐ shān xià, lì jí yóu shàng dòng. wàng dòng xī yǒu sì, diàn liǎng chóng, rù qì ér yuè shuǐ wèi cān. yú yīn yóu sì xī guān shuǐ dòng. hái sì zhōng suǒ jù, shǐ zhī wèi dòng yǒu sān, dòng jiē xū huǒ shēn rù.
又北一里,见西壑涨水盈盈,而上洞在其西北矣。由岐路一里抵山下,历级游上洞。望洞西有寺,殿两重,入憩而瀹水为餐。余因由寺西观水洞。还寺中索炬,始知为洞有三,洞皆须火深入。
xià wǔ, qiáng suǒ dé jù, ér huǒ wèi gù pū suǒ miè, biàn mì bù kě dé. yáo wàng yī cūn, zài gé shuǐ zhī nán, zhǎng mò néng dá, suì bù dé wèi shēn rù jì. liáo yī qū hòu dòng zhī nèi, pī qí wài jiōng mén, hái rù xià dòng zhī dǐ, tàn qí zhōng mén ér yǐ. réng cóng jiù lù guī, běi rù xīn sì, dǐ mù ér fǎn.
下午,强索得炬,而火为顾仆所灭,遍觅不可得。遥望一村,在隔水之南,涨莫能达,遂不得为深入计。聊一趋后洞之内,披其外扃jiōng门,还入下洞之底,探其中门而已。仍从旧路归,北入新寺,抵暮而返。
shí èr rì zǎo cù hé jūn zhì, yóu yuē jí sòng zhì zuò yù dài zhī, nǐ yī zhì jí xíng yǐ ér jìng rì fù bù kě dé.
十二日早促何君《志》,犹曰即送至;坐寓待之,拟一至即行;已而竟日复不可得。
wǎn wèi gù pū yuē:" zhì xiàn zhuāng dīng, qí dīng chéng zhì, jí lái hòu yě."
晚谓顾仆曰:“《志》现装钉,俟钉成帙,即来候也。”
yú chū yǐ wéi guǎng xī jùn rén bì xī pán jiāng suǒ chū, biàn zhēng zhī, zhōng wú ān zhě.
余初以为广西郡人必悉盘江所出,遍征之,终无谙者。
qí bù zhī zhě, fǎn wèi xī zhuǎn mí lè, jì shǔ diān dǎo. qí zhī zhě, dì wèi dōng běi zhù luó píng, jīng huáng cǎo bà xià, jí mò jiě suǒ cóng yǐ. jiān yǒu wèi dōng nán xià guǎng nán, chū tián zhōu, yì shì chuǎi mó zhī yán, mí yǒu què jù yě. cǐ dì zhì huáng cǎo bà, yòu dōng běi sì wǔ rì chéng. yú yù cóng zhī, yǐ cǐ zhōng yān liú rì jiǔ, yí xī zhī xíng bù kě chí, gū liú wèi guī tú zhī biàn.
其不知者,反谓西转弥勒,既属颠倒。其知者,第谓东北注罗平,经黄草坝下,即莫解所从矣。间有谓东南下广南,出田州,亦似揣摩之言,靡有确据也。此地至黄草坝,又东北四五日程。余欲从之,以此中淹留日久,迤西之行不可迟,姑留为归途之便。
guǎng xī fǔ yīng wǔ zuì duō, jiē sān xiāng xiàn suǒ chū, rán zhǐ cuì máo dān huì zuǐ, wú wǔ sè zhī yì.
广西府鹦鹉最多,皆三乡县所出,然止翠毛丹喙huì嘴,无五色之异。
sān xiāng xiàn, nǎi jiǎ yín xiāo shǒu suǒ chéng.
三乡县,乃甲寅萧守所城。
wéi mó zhōu, zhōu yǒu liú guān, zhǐ jū jùn chéng, bù wǎng zhōu zhì. èr chù jiē jí hé tiān qú shǒu zhī, yǐ yǔ pǔ jù.
维摩州,州有流官,只居郡城,不往州治。二处皆藉何天衢守之,以与普拒。
guǎng fú sì zài jùn chéng dōng èr lǐ, jí shuāng xiāng zài yǐ bāng chí zhī dōng nán, yǔ zhī duì.
广福寺在郡城东二里,吉双乡在矣邦池之东南,与之对。
ér mí lè zhōu zài jùn xī jiǔ shí lǐ.
而弥勒州在郡西九十里。
yī tǒng zhì nǎi zhù sì zài mí lè dōng jiǔ shí lǐ, xiāng wèi mí lè shǔ, hé yé?
《一统志》乃注寺在弥勒东九十里,乡为弥勒属,何耶?
qǐ dāng shí jùn wú fù guō, sān zhōu gè dǐ qí qián wèi jiè, gù yǐ shǔ zhī mí lè yé? rán jīn dà má zi shào xī, hé yǐ yòu yǒu fèn jiè zhī zhǐ yě?
岂当时郡无附郭,三州各抵其前为界,故以属之弥勒耶?然今大麻子哨西,何以又有分界之址也?
shí sān rì zhōng yè wén léi shēng, dá dàn ér yǔ. chū yú yù xíng lǚ yǐ, ér rì fù yī rì, dài zhī ruò hé qīng yān!
十三日中夜闻雷声,达旦而雨。初余欲行屡矣,而日复一日,待之若河清焉!
zì xǐng zhì lín ān, jiē nán xíng. zì lín ān dǐ shí píng zhōu, jiē xī běi. zì lín ān dǐ ā mí, jiē dōng běi. zì ā mí dǐ mí lè, jiē běi xíng. zì mí lè dǐ guǎng xī fǔ, jiē dōng běi.
自省至临安,皆南行。自临安抵石屏州,皆西北。自临安抵阿迷,皆东北。自阿迷抵弥勒,皆北行。自弥勒抵广西府,皆东北。
shí sì rì zài lìng gù pū wǎng cù zhì, yú shù zhuāng yù zhōng yǐ dài. zhà yǔ zhà jì. shàng wǔ dé huí yīn, réng yù liú zhì míng chén yún. nǎi xié xíng lǐ chū xī mén, rù yù huáng gé. gé pō hóng lì, zhōng nǎi tóng xiàng, ér liǎng wǔ sù qún xiān xiàng, jí yǒu shēng qì, zhèng diàn sì bì, huà yì jīng gōng. suì guò wàn shòu sì, tíng xíng lǐ yú qí yòu wǔ. fàn hòu dēng sì zuǒ tiě lóng fēng zhī jí, shí gǔ léng léng, jiē lóng lín xiàng jiǎo yě.
十四日再令顾仆往促《志》,余束装寓中以待。乍雨乍霁。上午得回音,仍欲留至明晨云。乃携行李出西门,入玉皇阁。阁颇宏丽,中乃铜像,而两庑塑群仙像,极有生气,正殿四壁,画亦精工。遂过万寿寺,停行李于其右庑。饭后登寺左铁龙峰之脊,石骨棱棱,皆龙鳞象角也。
zhì yòu chēng wéi tiān mǎ fēng, yǐ qí xíng sì yě. jì xià, hái sì zhōng, jiàn yòu wǔ zhī běi yǒu tíng shū yān, xún zhī, nǎi wú xiāng huī jùn yóu gōng jiù yě. yóu huì dà xūn, rèn guǎng xī sān fǔ. zhēng pǔ shí, yóu lǜ bīng tún jùn nán hǎi shāo, yǐ fáng kòu zhī chōng tū. sì nián sì yuè, pǔ bīng hū chéng zhī, yóu jìng méi yú zhèn. jīn qí zi xiàn jū qí dì, bù dé guī, gù tíng jiù sì zhōng. yú wèi kǎi rán. shì wǎn, yù lǐ rú yù yáng shàn jū zhū jūn zuò jiào dào chǎng sì zhōng, lǚ chéng zhāi xiǎng. sēng qiān sōng yì shǎo jiě rén yì. shì wǎn yuè pō lǎng.
《志》又称为天马峰,以其形似也。既下,还寺中,见右庑之北有停枢焉,询之,乃吾乡徽郡游公柩也。游讳大勋,任广西三府。征普时,游率兵屯郡南海梢,以防寇之冲突。四年四月,普兵忽乘之,游竟没于阵。今其子现居其地,不得归,故停柩寺中。余为慨然。是晚,遇李如玉、杨善居诸君作醮jiào道场寺中,屡承斋饷。僧千松亦少解人意。是晚月颇朗。
shí wǔ rì yú rù chéng tàn yóu jūn zhī zǐ, lìng gù pū wǎng cù hé jūn.
十五日余入城探游君之子,令顾仆往促何君。
shàng wǔ, chū xī mén, yóu chéng huáng miào. jì fǎn sì, sì zhōng nán fù jìn xiāng zhě jiē zhǒng. yǒu wú xī ěr zhě, yì yǐ jìn xiāng zhì, tóng yáng shàn jū suǒ yú wén, gè xié zhī qù, yuē dǐ mù chí hái. dǐ wǔ, gù pū huí yán:" hé jūn yǐ lì dīng zhì jiǔ chí, pū shù bǎn, xiàn xià wǔ jí bèi, liào bù guò qī yǐ." xià wǔ, hé mìng táng shū sòng zhì jí chéng yí zhì, yú zuò shū xiè zhī.
上午,出西门,游城隍庙。既返寺,寺中男妇进香者接踵。有吴锡尔者,亦以进香至,同杨善居索余文,各携之去,约抵暮驰还。抵午,顾仆回言:“何君以吏钉《志》久迟,扑数板,限下午即备,料不过期矣。”下午,何命堂书送《志》及程仪至,余作书谢之。
shì wǎn wèi zhōng qiū, ér wǎn yún mì bù, jì mù ér dà fēng nù hǒu.
是晚为中秋,而晚云密布,既暮而大风怒吼。
sēng shè chá yú zhèng diàn, suì bù zhuì chī hē ér wò shí liù rì yǔ yì fēi fēi, bù néng zǔ yú xíng sè. ér wú yáng wén wèi zhì, lìng gù pū wǎng suǒ zhī. jì fàn, yáng jūn xié jiǔ yī zūn, yòu zuǒ chī yǐ yóu bǐng xūn fú, nǎi zhuó jiǔ ér xié fú bǐng yǐ xíng. cóng yù huáng gé hòu xún tiě lóng dōng lù ér běi, yī lǐ, dēng běi shān ér shàng. yī lǐ yú qí ào, jí fā guǒ shān zhī jí yě, zhì yòu wèi zhī jiǔ huà shān. gài dōng fēng zhī nán xià zhě wèi qí hè, wéi xué gōng suǒ yǐ xī fēng zhī nán xià zhě wèi tiě lóng, wèi wàn shòu sì zhī mài zhōng huán ér nán tū yú chéng zhōng zhě, wèi zhōng xiù shān qí shí yī shān yě.
僧设茶于正殿,遂餔餟búchùo吃喝而卧十六日雨意霏霏,不能阻余行色。而吴、杨文未至,令顾仆往索之。既饭,杨君携酒一樽,侑yoù佐吃以油饼熏凫,乃酌酒而携凫饼以行。从玉皇阁后循铁龙东麓而北,一里,登北山而上。一里逾其坳,即发果山之脊也,《志》又谓之九华山。盖东峰之南下者为奇鹤,为学宫所倚;西峰之南下者为铁龙,为万寿寺之脉;中环而南突于城中者,为钟秀山;其实一山也。
cóng lǐng shàng píng xíng, yòu běi sān lǐ, shǐ jiàn lú yuán dòng zài xī, ér shān jǐ zé zì dōng jiè dà shān héng dù ér xī, shǔ yú xī jiè, wèi jùn chéng hòu yǐ. rán lú yuán zhī shuǐ, chuān qí xī xué ér chū, yì bù dé wèi guò mài yě. cóng lǐng běi xíng, yòu wǔ lǐ ér shāo xià, yǒu shào zài wù zhī nán gāng, yuē píng shā shào, jùn chéng běi zhī suǒ yuè yě. qí dōng jí zǐ wēi zhī hòu mài, yóu píng liè wèi jǐn qí xī zé lián fēng wān yán, běi zì shī zōng nán xià wèi ā lú shān jiè wù zhōng zhī shuǐ, ér zhōng tòu lú yuán zhě yě. yóu shào qián běi xíng wù zhōng, liù lǐ, yǒu xī zì běi ér nán, xiǎo shí liáng kuà zhī, shì wèi yǐ gè qiáo. xī shuǐ fā yuán yú dōng xī jiè fēn zhī chù, yóu liáng xià xī zhù nán zhuǎn, wù qióng ér nán rù xué, chū yú lú yuán zhī shàng liú yě.
从岭上平行,又北三里,始见泸源洞在西,而山脊则自东界大山横度而西,属于西界,为郡城后倚。然泸源之水,穿其西穴而出,亦不得为过脉也。从岭北行,又五里而稍下,有哨在坞之南冈,曰平沙哨,郡城北之锁钥也。其东即紫微之后脉,犹屏列未尽;其西则连峰蜿蜒,北自师宗南下为阿卢山;界坞中之水,而中透泸源者也。由哨前北行坞中,六里,有溪自北而南,小石梁跨之,是为矣各桥。溪水发源于东西界分支处,由梁下西注南转,坞穷而南入穴,出于泸源之上流也。
yòu běi liù lǐ, yǒu cūn zài xī shān zhī bàn, xī xiá zì dōng běi lái, lù yóu xī běi shàng shān. yī lǐ, niè lǐng ér shàng, èr lǐ, suì yú xī jiè zhī jí, yú shì kàn xī wù xíng. wù zhōng shuǐ jìn chéng hè, yǒu cūn zài qí xià qí xī fù yǒu lián shān zì běi ér nán, yǔ cǐ jiè yòu xiāng chí chéng xiá yān.
又北六里,有村在西山之半,溪峡自东北来,路由西北上山。一里,蹑岭而上,二里,遂逾西界之脊,于是瞰西坞行。坞中水浸成壑,有村在其下;其西复有连山自北而南,与此界又相持成峡焉。
cóng lǐng shàng yòu běi sì lǐ, nǎi xī běi xià xī xiá zhōng, yī lǐ dǐ lù. fù xún dōng lù běi xíng shí wǔ lǐ, fù yǒu lián gāng shǔ liǎng jiè zhī jiān, yǒu shù jiā yǐ qí shàng, shì wèi zhōng huǒ pù, yǒu gōng guǎn yān, àn zhì, shī zōng nán sì shí lǐ yǒu é lēi shào, dāng jí cǐ yǐ. fàn, réng běi xíng xiá zhōng. qí nèi shí fēng sì wǔ, lí lì zhēng zhēng. xiá xī shì yǒu xī běi xià, lù cóng xiá dōng xíng, liǎng jiè shān fù xiāng chí ér běi. wù zhōng jiē huāng máo jù rù zhǎo zhǎo, zhí dǐ shī zōng, jì wú piàn chuán yǐ.
从岭上又北四里,乃西北下西峡中,一里抵麓。复循东麓北行十五里,复有连冈属两界之间,有数家倚其上,是为中火铺,有公馆焉,按《志》,师宗南四十里有额勒哨,当即此矣。饭,仍北行峡中。其内石峰四五,离立峥峥。峡西似有溪北下,路从峡东行,两界山复相持而北。坞中皆荒茅沮洳jùrù沼沼,直抵师宗,寂无片椽矣。
wén xī yì yǒu cūn luò, zì pǔ yǔ zhū yí chū mò mò jìn, mín jiē bì qù, suì chéng huāng jìng. guǎng xī lǐ wēng wèi yú yán:" shī zōng nán sì shí lǐ, jì wú yī rén, jiē yīn pǔ luàn, mín bù ān jū.
闻昔亦有村落,自普与诸彝出没莫禁,民皆避去,遂成荒径。广西李翁为余言:“师宗南四十里,寂无一人,皆因普乱,民不安居。
guī shān dū fǔ jīn yì yǒu pǔ bīng chū mò. lù nán zhī dào yì gěng bù tōng.
龟山督府今亦有普兵出没。路南之道亦梗不通。
yī chéng zhī wài, jiē wēi jìng yún." guī shān wèi qín tǔ guān zhài.
一城之外,皆危境云。“龟山为秦土官寨。
qí shān zuì gāo, wèi mí lè dōng xī shān fēn mài chù.
其山最高,为弥勒东西山分脉处。
qí xī jí běi shǔ lù liáng, xī shǔ lù nán, wèi liǎng zhōu jiān dào. xiàng shè dū bǔ chéng, zhōng jiàn fèi chí. qín tǔ guān wèi diào tǔ guān suǒ shā, áng fù wèi pǔ suǒ lǔ. jīn pǔ bīng bù shí chū mò qí dì, rén bù gǎn xíng, wǎng lù nán chéng jiāng zhě, fǎn nán yū mí lè, cóng běi ér xiàng gé ní guān yān. yì zì guǎng xī jùn chéng wài, jiē pǔ shì suǒ shè fú. jí chéng běi zhū cūn, xiǎo mín shāo wēn bǎo, zhé zuò pài qí zī yǐ gōng, rú wéi, jí quán jiā lǔ lüè ér qù. gù xiǎo mín níng liú lí sì fāng, bù gǎn yī míng zhī yǒu sī, yǐ yǒu sī bù néng bǎo qí mìng, ér pǔ zhī shēng shā lì jiàn yě. běi xíng èr shí lǐ, jīng wù ér xī, cóng wù zhōng dù yī qiáo, yǒu xiǎo shuǐ zì nán ér běi, shè zhī, zhuǎn ér xī běi xíng. míng sè yǐ hé, gù pū hòu, yú cóng yī lǎo rén yī tóng zǐ qián xíng, zhí zhú hūn hēi zhōng. yú gāo shēng hū gù pū, lǎo rén zhé yáo shǒu jìn zhǐ, gài kǒng fěi rén wén shēng ér chū yě. xún pō zhì ào shí lǐ, yǒu yī jiān fēng dāng ào zhōng, chuān qí yè, fù xī běi xíng.
其西即北属陆凉,西属路南,为两州间道。向设督捕城,中渐废弛。秦土官为吊土官所杀,昂复为普所掳。今普兵不时出没其地,人不敢行,往路南澂chéng江者,反南迂弥勒,从北而向革泥关焉。益自广西郡城外,皆普氏所慑服。即城北诸村,小民稍温饱,辄坐派其赀以供,如违,即全家掳掠而去。故小民宁流离四方,不敢一鸣之有司,以有司不能保其命,而普之生杀立见也。北行二十里,经坞而西,从坞中度一桥,有小水自南而北,涉之,转而西北行。瞑色已合,顾仆后,余从一老人、一童子前行,踯躅昏黑中。余高声呼顾仆,老人辄摇手禁止,盖恐匪人闻声而出也。循坡陟坳十里,有一尖峰当坳中,穿其腋,复西北行。
qí chù lù shén nìng, qī shuǐ jiāo liú, lù jǐ bù biàn. hòu bù zhī gù pū qū hé suǒ, qián bù zhī shī zōng zài hé chǔ, mǎng rán suí lǎo rén xíng, ér lǎo rén jiū bù shí shī zōng zhī yuǎn jìn yě.
其处路甚泞,蹊水交流,路几不辨。后不知顾仆趋何所,前不知师宗在何处,莽然随老人行,而老人究不识师宗之远近也。
lǎo rén chū yán bù néng dǐ chéng, suí lù yǒu cūn kě zhǐ. yú bù xìn. zhì shì bù dé cūn, bìng bù dé shī zōng, yú hái kòu zhī.
老人初言不能抵城,随路有村可止。余不信。至是不得村,并不得师宗,余还叩之。
lǎo rén yuē:" yú xī guò cǐ, yǐ jīng shí sì nián.
老人曰:“余昔过此,已经十四年。
qián cǐ suí chù yǒu cūn, bù yì jìng cāng sāng mò biàn!" jiǔ zhī, jiàn wén quǎn fèi shēng yǐn yǐn, zhēn rú kōng gǔ zhī yīn, zhī qù rén jìng bù yuǎn. guò jiān shān, gòng wǔ lǐ, xià shè yī xiǎo xī, dēng pō, suì dé shī zōng chéng yān. dǐ dōng mén, mén yǐ bì, ér wài wú rén jiā.
前此随处有村,不意竞沧桑莫辩!“久之,渐闻犬吠声隐隐,真如空谷之音,知去人境不远。过尖山,共五里,下涉一小溪,登坡,遂得师宗城焉。抵东门,门已闭,而外无人家。
xún chéng dōng běi yú, yǒu cǎo máo shù jiā, jù yǐ shú qǐn.
循城东北隅,有草茅数家,俱已熟寝。
lǎo rén réng tóng tóng zǐ qù. yú zhǐ ér móu sù, mò qǐ hù zhě. xīn huáng huáng niàn gù pū fù náng, shān huāng lù jì, ní nìng tiān hēi, bù zhī hé yǐ xíng?
老人仍同童子去。余止而谋宿,莫启户者。心惶惶念顾仆负囊,山荒路寂,泥泞天黑,不知何以行?
qiě bù zhī cóng hé xíng?
且不知从何行?
jiǔ zhī, jiàn àn zhōng yī yǐng, jí hū ér dé zhī, ér hòu xǐ kě zhī yě!
久之,见暗中一影,亟呼而得之,而后喜可知也!
jì ér jiàn qián yī jiā yǒu huǒ, qū kòu qí mén. shǐ gù cí, yú hòu jiǔ zhī, nǎi qǐ hù rén. yuè tāng zhǔ yáng jūn suǒ yí fěn gāo dàn zhī, gān rú yí yě. zhuó ní jí cǎo ér wò, zhōng yè fù wén yǔ shēng. zhǔ rén wéi yú yán:" jīn zǎo yǒu rén zì fǔ lái, yán píng shā yǒu shā rén jié dào. jūn hé yǐ xíng?" yú yuē:" wú zhī." yuē:" kě zhēng jūn zhī fú yě. tǔ rén yǔ zhī xiāng shí, yóu bèi suǒ féi shǐ fàng, jūn zhī bù yù, qǐ ǒu rán zāi!
既而见前一家有火,趋叩其门。始固辞,余候久之,乃启户人。瀹汤煮杨君所贻粉糕啖之,甘如饴也。濯尼藉草而卧,中夜复闻雨声。主人为余言:“今早有人自府来,言平沙有沙人截道。君何以行?”余曰:“无之。”曰:“可征君之福也。土人与之相识,犹被索肥始放,君之不遇,岂偶然哉!
jí cǐ dì wài wǔ lǐ jiān shān zhī xià, shí yǒu zéi chū mò. tǔ rén wèi wǎn jí bù gǎn xíng, hé xìng ér hūn yè guò zhī!" shī zōng zài liǎng shān xiá jiān, dōng běi yǔ xī nán jù yǒu shān huán jiā. qí wù zòng héng ér kāi yáng, bù zhěng yì bù dà. shuǐ cóng dōng nán huán qí běi ér xī qù, yì bù dà yě. chéng suī zhuān zhòu ér shén bēi. chéng wài mín jū liáo liáo, jiē cǎo lú ér bú jiàn yī wǎ. qí dì shào shǒu zhī bīng, yì jù hé tiān qú suǒ xiá.
即此地外五里尖山之下,时有贼出没。土人未晚即不敢行,何幸而昏夜过之!“师宗在两山峡间,东北与西南俱有山环夹。其坞纵横而开洋,不整亦不大。水从东南环其北而西去,亦不大也。城虽砖甃而甚卑。城外民居寥寥,皆草庐而不见一瓦。其地哨守之兵,亦俱何天衢所辖。
chéng xī yǒu tōng xuán dòng, qù chéng èr lǐ, yòu yǒu tòu shí líng quán, jù bù jí yóu.
城西有通玄洞,去城二里,又有透石灵泉,俱不及游。