èr shí bā rì chū xī pō chéng zhī xī běi mén, fù xī xiàng zhì lǐng. pán zhé ér shàng èr lǐ, shǐ shēng lǐng tóu, qí běi lǐng shàng chóng. xún qí nán ér xī, yòu èr lǐ, wàng xī běi yī fēng, shén jìn ér gèng sǒng, yǒu wù lóng qí shǒu, yǐ wéi dǐ qí xià yǐ. yòu xī yī lǐ, shāo jiàng ér xià, hū yǒu jí zhōng dù, zuǒ yòu fù zhōng zhuì chéng xiá, fēn xiàng ér qù, qí dù jí kuò jǐn èr chǐ, zhǎng gèn èr sān zhàng ér yǐ, wèi dōng xī lián shǔ zhī dì. shǐ zhī xī pō yī shān, zhèng rú yī zhī cè chū, dōng xī jìng jǐn shí lǐ, nán běi liǎng chuí, yì bù guò èr sān shí lǐ, ér cǐ zé qí gēn dì suǒ jiē yě.
二十八日出西坡城之西北门,复西向陟岭。盘折而上二里,始升岭头,其北岭尚崇。循其南而西,又二里,望西北一峰,甚近而更耸,有雾笼其首,以为抵其下矣。又西一里,稍降而下,忽有脊中度,左右复中坠成峡,分向而去,其度脊阔仅二尺,长亘二三丈而已,为东西联属之蒂。始知西坡一山,正如一芝侧出,东西径仅十里,南北两垂,亦不过二三十里,而此则其根蒂所接也。
dù jí, shǐ shàng yún lóng gāo fēng.
度脊,始上云笼高峰。
yòu èr lǐ, pán fēng zhī nán, shì wèi ní nà pù. shù shí jiā hòu yǐ gāo fēng, nán lín yáo gǔ, qián suǒ wàng fāng dǐng píng liè zhī fēng, zhèng gèn qí nán. zhǐ ér xún zhī, tǔ rén yuē:" shì wèi tù chǎng yíng. qí nán wèi mǎ chǎng yíng, zài nán wèi xīn ān èr suǒ." xīn wèi xīn chéng suǒ, ān wèi ān lóng suǒ, jí yǔ guǎng xī ān lóng tǔ sī wèi jiè zhě. yóu pù zhī xī bàn lǐ, yǒu jí zì shān qián wù zhōng nán dù, fù qǐ shān yī zhī, rào yú pù qián, jí dōng xī liú shuǐ, jù dōng nán rù nà xī qiáo zhī shàng liú zhě, dì jí xī zhī liú, zhuì xiá nán dǎo shén bī. yòu shāo běi, xún chóng shān ér xī bàn lǐ, yǒu jí zì nán lǐng héng gèn ér běi, zhōng píng ér bù gāo, yǒu bǎo lóu zhì jí jiān, shì wèi bǎo jiā lóu.
又二里,盘峰之南,是为倪纳铺。数十家后倚高峰,南临遥谷,前所望方顶屏列之峰,正亘其南。指而询之,土人曰:“是为兔场营。其南为马场营,再南为新、安二所。”新为新城所,安为安笼所,即与广西安隆土司为界者。由铺之西半里,有脊自山前坞中南度,复起山一支,绕于铺前,脊东西流水,俱东南入纳溪桥之上流者,第脊西之流,坠峡南捣甚逼。又稍北,循崇山而西半里,有脊自南岭横亘而北,中平而不高,有堡楼峙脊间,是为保家楼。
yǐ wèi luó luó yí zú
已为儸儸(彝族)
shào shǒu zhī chù.
哨守之处。
qí jí zì xī nán píng liè ér lái, zhì cǐ běi dù, dōng qǐ ér wèi gāo fēng, jí ní nà hòu zhī wù lóng zhě xī gèn ér chéng shí yá, jí yǔ lái jí pái tà wèi xī jiā wù zhě. yóu jí běi xún shí yá zhí xī, xíng jiā wù zhī shàng, shì wèi sān tiáo lǐng. xī sì lǐ, shí yá chuí jǐn, yǒu dòng gāo qióng yá bàn, qí mén nán xiàng, héng tà ér dǐng shén píng yòu yǒu yī xié liè yú xī zhě, qí mén yì nán xiàng, ér mén zhī zhōng yǒu xuán zhù yān. qí qián wù zhōng shuǐ rào rù xī nán xiá, lù nǎi shāo jiàng. fù xī shàng lǐng ào, gòng sān lǐ, wèi bā jiāo guān. shù shí jiā yǐ běi shān nán tū zhī ào jiān shuǐ rào tū fēng zhī nán, fù běi huán guān xī ér chū guò guān, zé zhuì xiá ér xià, fù yǔ shuǐ yù. shì wèi pǔ ān dōng jìng zhī yào hài, rán zhǐ pù shě jiā lù, shí wú guān yě.
其脊自西南屏列而来,至此北度,东起而为高峰,即倪纳后之雾笼者;西亘而成石崖,即与来脊排闼为西夹坞者。由脊北循石崖直西,行夹坞之上,是为三条岭。西四里,石崖垂尽,有洞高穹崖半,其门南向,横拓而顶甚平;又有一斜裂于西者,其门亦南向,而门之中有悬柱焉。其前坞中水绕入西南峡,路乃稍降。复西上岭坳,共三里,为芭蕉关。数十家倚北山南突之坳间;水绕突峰之南,复北环关西而出;过关,则坠峡而下,复与水遇。是为普安东境之要害,然止铺舍夹路,实无关也。
yóu qí xī jiàng xiá xún shuǐ, lù běi zhòng yá céng tū, duō zhě hēi zhī sè. wén yǒu suǒ wèi" diào yá guān yīn" zhě, suí yá wù sè zhī. èr lǐ, jiàn yá jiān yī dòng, xuán jù shén shēn, qí mén nán xiàng ér wú lù. nǎi pān zhì ér dēng, zé dòng mén yuán jǐn shù chǐ, píng tòu zhí běi shí yú zhàng ér jiàn hēi, sì céng wú xíng jī suǒ rù zhě. nǎi fǎn chū dòng kǒu, zé mǎn dì bái gǔ, bù zhī shì rén shì chù yě. réng pān yá xià. yòu xī yǒu lù, fù běi shàng yá jiān, qí xià mén duō niú mǎ qì xī zhī suǒ, wū huì yíng qián qí shàng céng yǒu chuí zhù, kōng qí duān ér zhì yǐ xiǎo shí dà shì guān yīn pú sà, nǎi chū rén gōng, fēi tiān rán zhě. fù xià, xún dà lù suí xī xī yī lǐ, xī zhuǎn běi xiàng zhuì xiá qù, yú shì fù xī shè pō fù, gòng liù lǐ ér zhì xīn xīng chéng.
由其西降峡循水,路北重崖层突,多赭黑之色。闻有所谓“吊崖观音”者,随崖物色之。二里,见崖间一洞,悬踞甚深,其门南向而无路。乃攀陟而登,则洞门圆仅数尺,平透直北十余丈而渐黑,似曾无行迹所入者。乃返出洞口,则满地白骨,不知是人是畜也。仍攀崖下。又西有路,复北上崖间,其下门多牛马憩息之所,污秽盈前;其上层有垂柱,空其端而置以小石大士观音菩萨,乃出人工,非天然者。复下,循大路随溪西一里,溪转北向坠峡去,于是复西涉坡阜,共六里而至新兴城。
zì bā jiāo guān ér lái, suǒ jiàng bù duō, ér shàng yì bù yuǎn, qí wù jiān xī yóu chū shān shàng yě. rù dōng mén, chū xī mén, yì cán pò zhī yú yě. yǒu bēi, wèi tiān qǐ sì nián dōu yù shǐ wū chéng mǐn gōng suǒ fù. zhōng yǒu zuò zhèn shǒu bèi. shì wǎn àn jūn sù cǐ. yòu xī xíng lǐng xiá jiān èr lǐ, lián yú èr lǐng jí, jiē zì nán běi dù zhě. hū xī kāi yī shēn hè, zhōng pán xuán wèi tián, qí shuǐ sì miàn huán gèn, bù zhī chū chù. lù xún dōng fēng xī nán jiàng yī lǐ, fù zhuǎn nán xiàng shàng yī lǐ, yòu zhuǎn dōng nán shàng bàn lǐ, yú lǐng jí ér nán, nǎi xī nán xià yī lǐ, xī dǐ wù zhōng. wén shuǐ shēng cóng cóng shén jí, hū jiàn yī dòng xuán běi yá zhī xià, qí mén nán xiàng ér shén gāo, xī shuǐ zì nán lái, běi xiàng rù jiàn, píng pù dòng jiān, shēn jǐn shù cùn, ér kuò yuē èr zhàng. dòng dǐng gāo qióng zhě jiāng shí zhàng, zhí běi píng rù zhě shí yú zhàng, shǐ xī pì ér yǒu céng pō, dōng zhuì ér yǒu zhòng xiá, nèi gèn ér yǒu xuán zhù, rán jiàn hūn hēi, bù kě pān zhì yǐ. cǐ shuǐ dāng yì běi tòu ér xià pán jiāng zhě. chū dòng, zhēng xún wèn dòng míng yú tǔ rén, duì yuē:" guān yīn dòng." zhēng qí yì, yǐ mén shàng yá duān yǒu zhì dà shì xiàng yú qí xué zhě yě.
自芭蕉关而来,所降不多,而上亦不远,其坞间溪犹出山上也。入东门,出西门,亦残破之余也。有碑,为天启四年都御史乌程闵公所复。中有坐镇守备。是晚按君宿此。又西行岭峡间二里,连逾二岭脊,皆自南北度者。忽西开一深壑,中盘旋为田,其水四面环亘,不知出处。路循东峰西南降一里,复转南向上一里,又转东南上半里,逾岭脊而南,乃西南下一里,西抵坞中。闻水声淙淙甚急,忽见一洞悬北崖之下,其门南向而甚高,溪水自南来,北向入涧,平铺洞间,深仅数寸,而阔约二丈。洞顶高穹者将十丈,直北平入者十余丈,始西辟而有层坡,东坠而有重峡,内亘而有悬柱,然渐昏黑,不可攀陟矣。此水当亦北透而下盘江者。出洞,征询问洞名于土人,对曰:“观音洞。”征其义,以门上崖端有置大士像于其穴者也。
dòng qián xī yóu dōng nán xiá zhōng lái, qí xiá dǐ pō píng, dà yè pú cóng shēng qí jiān, cuì lǜ è pú yè yú fēng qián, yáo qīng píng yú shuǐ shàng, péng péng zhí wù mào shèng yǒu guāng.
洞前溪由东南峡中来,其峡底颇平,大叶蒲丛生其间,淬绿锷蒲叶于风前,摇青萍于水上,芃芃péng植物茂盛有光。
xún zhī xī nán bàn lǐ, yòu xī chuān lǐng xì jiān, jiàn xún pō niè jí. èr lǐ, yǒu yī èr jiā zài běi fēng xià, qí qián xiàn xī zòng héng, shuǐ yóu xī nán pò hè qù, lù yóu xī běi xún lǐng shàng.
循之西南半里,又西穿岭隙间,渐循坡蹑脊。二里,有一二家在北峰下,其前陷溪纵横,水由西南破壑去,路由西北循岭上。
yī lǐ, chū lǐng tóu, shì wèi lìn jiā pō. xī nán chěng wàng, huán shān píng liè shén yáo, qí zhōng zé fēng diān cù cù, pán fú shēn hè jiān, jiē ruò ér tóng pú fú chéng háng, tiān yǔ wèi kàng.
一里,出岭头,是为蔺家坡。西南骋望,环山屏列甚遥,其中则峰巅簇簇,盘伏深壑间,皆若儿童匍匐成行,天与为抗。
cóng cǐ nǎi xī běi xià, zhí jiàng zhě èr lǐ, yòu shēng jiàng lǒng jí xī xíng zhě èr lǐ, yǒu ān zhuì fēng tóu, yuē luó hàn sōng, yǐ shù míng yě. zì yú xīn xīng xī nán lǐng, qún fēng cuì sè róng róng, shān shǐ duō sōng, rán wú qiáo zhī jù běn, jiē ruò gàn jiū chán, chuí lán fú wù, wú fù wú tǔ líng xiāo ào fēng zhī zhì yě. qí qián yòu xī nán kāi xiá. cóng xiá zhōng zhí xià zhě sān lǐ, zhuǎn ér xī píng xíng zhě yī lǐ, yǒu chéng dāng ào jiān, shì yuē bǎn qiáo pù chéng. chéng dāng xiá kǒu, yǎng tiào liǎng jiè shān líng kōng ér qǐ, yǐ wéi zài shēn hè zhōng yǐ, bù zhī qí xī yóu zhuì kēng xià yě. lù zài chéng wài xī běi yú, ér rù sù chéng zhōng zhī xī mén.
从此乃西北下,直降者二里,又升降陇脊西行者二里,有庵缀峰头,曰罗汉松,以树名也。自逾新兴西南岭,群峰翠色茸茸,山始多松,然无乔枝巨本,皆弱干纠缠,垂岚拂雾,无复吾土凌霄傲风之致也。其前又西南开峡。从峡中直下者三里,转而西平行者一里,有城当坳间,是曰板桥铺城。城当峡口,仰眺两界山凌空而起,以为在深壑中矣,不知其西犹坠坑下也。路在城外西北隅,而入宿城中之西门。
èr shí jiǔ rì chū bǎn qiáo chéng zhī xī mén, běi zhé rù dà lù, suì shè jí xià.
二十九日出板桥城之西门,北折入大路,遂拾级下。
yǒu xiǎo shuǐ zì yòu xiá xià zhù, yú qí zuǒ suí zhī xíng. yī lǐ, zé dà xī wāng rán, zì xī nán zhuǎn xiá běi zhù, yǒu jù shí liáng kuà qí shàng, jí suǒ wèi sān bǎn qiáo yě jīn yǐ yì zhī shí, ér pù yóu réng qí míng ěr.
有小水自右峡下注,逾其左随之行。一里,则大溪汪然,自西南转峡北注,有巨石梁跨其上,即所谓三板桥也;今已易之石,而铺犹仍其名耳。
qiáo shàng xià shuǐ jiē kuò, dú qiáo xià shí xiá zhōng shù, liú jí qīng yǒng. qí shuǐ xī běi zì bā nà shān fā yuán, liú jīng ruǎn qiáo, yòu xī nán zhuǎn zhòng gǔ jiān, zhì shì běi dǎo ér qù, yì shēn shān zhōng yī jù hè yě. yuè qiáo xī, sù xī běi yá xíng. yī lǐ, xī yóu xī nán gǔ lái, lù rù xī běi xiá qù, yú shì shēng jiàng lǒng ào, lǚ yuè gāng ā. sì lǐ zhí xī, shān fù kuàng rán píng fú, dú xī nán yī shí fēng sǒng lì, lù nǎi bù cóng xī píng xià, fǎn zhuǎn nán yǎng jī. bàn lǐ, pán shí fēng dōng nán, yǒu shí fèn qǐ lù yòu, shǒu ruì ér wān tū, jiān qí ér bìng sǒng, shì yuē yīng gē zuǐ. yòu xī zhuǎn ér xià zhě yī lǐ bàn, yǒu pù sì jiā lù, yuē gé chún pù.
桥上下水皆阔,独桥下石峡中束,流急倾涌。其水西北自八纳山发源,流经软桥,又西南转重谷间,至是北捣而去,亦深山中一巨壑也。越桥西,溯溪北崖行。一里,溪由西南谷来,路入西北峡去,于是升降陇坳,屡越冈阿。四里直西,山复旷然平伏,独西南一石峰耸立,路乃不从西平下,反转南仰跻。半里,盘石峰东南,有石奋起路右,首锐而湾突,肩齐而并耸,是曰鹦哥嘴。又西转而下者一里半,有铺肆夹路,曰革纯铺。
tǔ yīn" nà" jù zuò" nà", zhì shì ér shǐ zhī suǒ yún" nà xī"" ní nà" jiē" nà" zì yě. wéi cǐ tí pù míng. yòu cóng xiá píng xíng, yuán pō shēng jiàng, wǔ lǐ, yǒu shào shě jiā lù, yuē ruǎn qiáo shào. yóu shào xī fù zhuì xiá xià, yáo jiàn yǒu jù xī cóng xī xiá zhōng xuán xùn dōng zhù xià xiá yī lǐ, jí yǔ xī yù qí xī zhuǎn xiàng nán xiá qù, lù cóng xī běi, sù xī xún běi shān zhī lù xī xíng. èr lǐ, yǒu jù shí liáng nán běi kuà xī shàng, jí suǒ wèi ruǎn qiáo yě. yú chū yí rǎn xìng zhě suǒ chéng, jí dú zhēn wǔ miào qián duàn bēi, shǐ zhī wèi" ruǎn", xiǎng xī yǐ miè suǒ wèi zhī, jīn yǐ yì zhī shí, ér yóu réng qí míng ěr.
土音“纳”俱作“捺”,至是而始知所云“捺溪”、“倪捺”皆“纳”字也。惟此题铺名。又从峡平行,缘坡升降,五里,有哨舍夹路,曰软桥哨。由哨西复坠峡下,遥见有巨溪从西峡中悬迅东注;下峡一里,即与溪遇;其溪转向南峡去,路从溪北,溯溪循北山之麓西行。二里,有巨石梁南北跨溪上,即所谓软桥也。余初疑冉姓者所成,及读真武庙前断碑,始知为“软”,想昔以篾索为之,今已易之石,而犹仍其名耳。
dù qiáo ér nán, suì cóng xī nán xī xiàng yuán nán yá ér shàng, qí jī shén jùn. bàn lǐ, píng tiào xī běi, shān jù chún shí, ér lǜ shù yuán cuò chéng wén, qí zhōng hū yǒu yī pù fēi zhuì, zì fēng dǐng zhí guà xiá dǐ. yuán nán yá xī shàng, yù shàng yù jùn, ér běi tiào cuì wén yù pù, bù bù huí shǒu bù néng qù. shàng èr lǐ, xiá dǐ xī cóng xī běi ér chū, lǐng tóu lù xiàng xī nán ér shàng. yòu yī lǐ, guò zhēn wǔ miào. àn jūn zì xīn xīng ér lái, yuè cǐ qián qù. yóu qí xī, nán xiàng xíng, suì xià wù zhōng. yòu xī nán gòng sì lǐ, liǎng yuè xiǎo lǐng ér xià, yǒu xiá zì dōng nán dá xī běi, yòu liǎng jiè shān pái tà ér chéng zhě, qí zhōng pō píng yuǎn, yǒu jù luò dāng qí jiān, yuē jiù pǔ ān. àn jūn fàn yú pù guǎn, yú fù xiān zhī ér xī běi yóu wù zhōng xíng.
度桥而南,遂从溪南西向缘南崖而上,其跻甚峻。半里,平眺溪北,山俱纯石,而绿树缘错成文,其中忽有一瀑飞坠,自峰顶直挂峡底。缘南崖西上,愈上愈峻,而北眺翠纹玉瀑,步步回首不能去。上二里,峡底溪从西北而出,岭头路向西南而上。又一里,过真武庙。按君自新兴而来,越此前去。由其西,南向行,遂下坞中。又西南共四里,两越小岭而下,有峡自东南达西北,又两界山排闼而成者,其中颇平远,有聚落当其间,曰旧普安。按君饭于铺馆,余复先之而西北由坞中行。
dōng běi jiè shān wēi yí liáo rào, bù shèn xióng jùn xī nán jiè shān pián xiān xíng róng yōu měi dí fēi dòng zhī shì lí lì, fù lù sēn luó xiá zōng suī yuǎn, rán liǎng tóu shì jù lián jí, zhōng píng ér wú xiè shuǐ zhī xì zhě.
东北界山逶迤缭绕,不甚雄峻;西南界山蹁跹piánxiān形容优美的飞动之势离立,复露森罗;峡踪虽远,然两头似俱连脊,中平而无泄水之隙者。
yòu xī sān lǐ, yǒu shí fēng zhōng qǐ, fēn tū wù jiān, shén zì jiè qí xià, yuē shuāng shān guān. àn jūn zì hòu lái, fù yuè ér qián qù. yòu xī yī lǐ, zé xī jí huí huán yú qián, suì wù qióng gǔ jǐn. wù dǐ yǒu táng yī fāng, huì huán pō zhī lù, sì páng jiē shí fēng sēn sēn, rào táng yì duō shí piàn lín lì, yì yǒu tū jù táng zhōng zhě. yú shì cóng táng xī nán shàng huí pō, yī lǐ, dēng qí jí. yòu wǎn zhuǎn xī xíng lǐng tóu, lǐng zuǒ yòu shuǐ jù fēn xiè shēn gǔ, běi chū zhě dāng cóng ruǎn qiáo shuǐ ér rù pán jiāng shàng liú, nán liú zhě dāng cóng huáng cǎo bà ér xià pán jiāng xià liú. yòu xī xiàng cóng lǐng tóu shēng zhì, qí shàng duō zhōng wā zhī dàng, dà zhě pán hè wèi tián, xiǎo zhě zhuì xué wèi jǐng. gòng wǔ lǐ, wèi shuǐ táng pù, nǎi fàn yú miào jiān. guò pù xī xià lǐng, wēi yí shān bàn, yòu wǔ lǐ, guò gāo lì pù, nán xiàng xíng lǒng jiān.
又西三里,有石峰中起,分突坞间,神字界其下,曰双山观。按君自后来,复越而前去。又西一里,则西脊回环于前,遂坞穷谷尽。坞底有塘一方,汇环坡之麓,四旁皆石峰森森,绕塘亦多石片林立,亦有突踞塘中者。于是从塘西南上回坡,一里,登其脊。又宛转西行岭头,岭左右水俱分泻深谷,北出者当从软桥水而入盘江上流,南流者当从黄草坝而下盘江下流。又西向从岭头升陟,其上多中洼之宕,大者盘壑为田,小者坠穴为阱。共五里,为水塘铺,乃饭于庙间。过铺西下岭,逶迤山半,又五里,过高笠铺,南向行陇间。
yú yī píng lǐng xī nán xià, yòu wǔ lǐ, yǒu xiǎo xī zì běi xiá lái, shí qiáo nán kuà zhī. dù qí nán, běi mén jiē jiā zhì gāng shàng yú gāng nán xià, shǐ chéng shì, yǒu jiē xī qù, wèi yún nán pō dà dào zhí nán, yòu yī xiǎo xī zì xī nán xiá lái, shí qiáo yòu nán kuà zhī. qiáo nán jí wéi pǔ ān chéng, zhōu wèi jù zài qí zhōng.
逾一平岭西南下,又五里,有小溪自北峡来,石桥南跨之。度其南,北门街夹峙冈上;逾冈南下,始成市,有街西去,为云南坡大道;直南,又一小溪自西南峡来,石桥又南跨之。桥南即为普安城,州、卫俱在其中。
àn jūn yǐ zhù shǔ zhōng yǐ. qí chéng xī bàn yǐ shān jǐ, dōng bàn xià lín dōng xī, nán běi èr mén zhèng dāng xī jí zhī dōng lù, ér dōng mén zé bīn xī yān. nán mén wài shí qiáo, zé sān xī hé yú běi, jīng dōng mén ér xī huán chéng nán, yòu nán qù ér zhù yú shuǐ dòng zhě. běi mén wài shí qiáo: dì yī qiáo, jí yún nán pō zhī shuǐ, rào chéng xī běi yú ér wèi qiàn, dōng xià ér yǔ běi xī hé yú chéng dōng dì èr qiáo, jí xiǎo xī zì xī běi lái zhě, yī tǒng zhì suǒ yún" mù qián shān zhī shuǐ" yě dì sān qiáo, jí xiǎo xī zì běi lái zhě, yī tǒng zhì suǒ yún" shā zhuāng zhī shuǐ" yě. sān xī jiāo huì yú chéng zhī dōng běi, hé ér nán qù, shì wèi sān yī xī, jīng chéng nán qiáo ér rù yú shuǐ dòng. qí chéng zì tiān qǐ chū, wèi shuǐ xī pàn nì, zhū mán yīng zhī, gōng wéi yī nián ér pò, hòu yún nán lín ān ān nán tǔ guān shā xìng zhě, fèng diào tǒng bīng lái fù. zhì jīn chuāng yí wèi fù.
按君已驻署中矣。其城西半倚山脊,东半下临东溪,南北二门正当西脊之东麓,而东门则濒溪焉。南门外石桥,则三溪合于北,经东门而西环城南,又南去而注于水洞者。北门外石桥:第一桥,即云南坡之水,绕城西北隅而为堑,东下而与北溪合于城东;第二桥,即小溪自西北来者,《一统志》所云“目前山之水”也;第三桥,即小溪自北来者,《一统志》所云“沙庄之水”也。三溪交会于城之东北,合而南去,是为三一溪,经城南桥而入于水洞。其城自天启初,为水西叛逆,诸蛮应之,攻围一年而破,后云南临安安南土官沙姓者,奉调统兵来复。至今疮痍未复。
rán shì chéng wén yùn, wèi guì zhú zhī shǒu, qián yǒu jiǎng dōu xiàn, jīn yǒu wáng gōng zhān, míng zhà yuǎn. fēi tā wèi kě bǐ. zhōu xī wéi tǔ guān, xìng lóng, qí jū zài bā nà shān xià, tǒng shí èr xiǎo tǔ sī. jīn tǔ guān míng zǐ liè, nián shàng shǎo. hòu shè liú guān, zhī zhōu xìng huáng. bìng zhì yān.
然是城文运,为贵竹之首,前有蒋都宪,今有王宫詹,名柞远。非他卫可比。州昔惟土官,姓龙,其居在八纳山下,统十二小土司。今土官名子烈,年尚少。后设流官,知州姓黄。并治焉。
zhōu dōng běi qī shí lǐ yǒu bā nà.
州东北七十里有八纳。
qí shān gāo guān yī zhōu, sì miàn jiē shí yá zhǎn jué, wéi yī jìng pán xuán ér shàng, yuē sān shí lǐ.
其山高冠一州,四面皆石崖崭绝,惟一径盘旋而上,约三十里。
lóng tǔ guān sī zài qí xià. qí dǐng shén kuān píng, yǒu shù shuǐ táng yíng zhù qí shàng, ruǎn qiáo zhī shuǐ suǒ yóu chū yě. tǔ yīn yǐ" nà" wèi" dàn", ér fàn jīng yǒu" bā dá duō" zhī yīn, jīn lǎo sēng bái yún nán jīng rén. yīn chēng bā dá shān, suì dà kāi cóng lín sēng cóng jū sì yuàn duō rú cóng lín, ér yí dì yuǎn gé, shàng wèi zhèng guǒ.
龙土官司在其下。其顶甚宽平,有数水塘盈贮其上,软桥之水所由出也。土音以“纳”为“但”,而《梵经》有“叭呾dá哆”之音,今老僧白云南京人。因称叭呾山,遂大开丛林僧从居寺院多如丛林,而彝地远隔,尚未证果。
zhōu nán sān shí lǐ yǒu dān xiá shān. qí shān dāng cóng fēng zhī shàng, gèng qǐ jiān fēng zhuō lì yú zhōng. xī jiè yǒu shān yī zhī, xī nán zì píng yí wèi píng liè ér běi, yǐ lǐ wèi yún nán pō, ér dōng xià jié wèi zhōu zhì. xī píng zhī zhōng, qí zuì gāo chù yuē shuì sì shān, zhèng yǔ dān xiá dōng xī xiāng duì. qí dōng jiè yǒu shān, nán zì lè mín suǒ fēn zhī ér běi, dāng dān xiá shān nán shí lǐ. xī jiè píng liè gāo shān héng chū yī zhī, dōng yǔ dōng jiè lián shǔ, hé bìng ér běi, yāo jiǎo cóng dá, xī tū ér qǐ zhě, jié wèi dān xiá shān dōng běi sǒng tū ér qù zhě, jiàn dōng zǒu ér wèi tù chǎng yíng fāng dǐng zhī shān, ér yòu dōng běi dù wèi ān nán wèi mài. qí héng shǔ zhī zhī, zài dān xiá shān nán shí lǐ zhě, qí xià yǒu dòng, yuē shān lán dòng, qí mén běi xiàng.
州南三十里有丹霞山。其山当丛峰之上,更起尖峰卓立于中。西界有山一支,西南自平彝卫屏列而北,迤逦为云南坡,而东下结为州治。西屏之中,其最高处曰睡寺山,正与丹霞东西相对。其东界有山,南自乐民所分支而北,当丹霞山南十里。西界屏列高山横出一支,东与东界连属,合并而北,夭矫丛沓,西突而起者,结为丹霞山;东北耸突而去者,渐东走而为兔场营方顶之山,而又东北度为安南卫脉。其横属之支,在丹霞山南十里者,其下有洞,曰山岚洞,其门北向。
shuǐ cóng dòng zhōng chū, běi liú wèi dà xī, jīng dān xiá shān zhī xī dà shuǐ táng wù zhōng, yòu běi guò zhào guān tún, yòu dōng zhuǎn ér yǔ nán bǎn qiáo zhī shuǐ hé.
水从洞中出,北流为大溪,经丹霞山之西大水塘坞中,又北过赵官屯,又东转而与南板桥之水合。
yóu dòng mén sù qí shuǐ rù, nán xíng dòng fù zhě bàn lǐ, qí dòng huà rán shàng tòu, zhōng huì jù táng, shēn bù kě cè. tǔ rén bì kòu, yǐ zhōu dù shuǐ ér jìn, qí zhōng lìng pì tiān dì, kě róng qiān rén. ér dān xiá zé tè bá zhòng shān zhī shàng, shí fēng qiào lì, dōng běi wéi bā nà shān yǔ zhī qí kàng. bā nà yǐ wēi yōng wèi xióng, cǐ fēng yǐ qiào bá shàn xiù. xī yǒu xuán dì gōng, tiān qǐ èr nián huǐ yú mán kòu, sì nián, bù mèi shī huī zhōu rén. fù dǐng jiàn, měi zhèng èr yuè jiān, sì fāng cháo zhě pián jí, rì yǐ shù bǎi jì.
由洞门溯其水入,南行洞腹者半里,其洞划然上透,中汇巨塘,深不可测。土人避寇,以舟渡水而进,其中另辟天地,可容千人。而丹霞则特拔众山之上,石峰峭立,东北惟八纳山与之齐抗。八纳以危拥为雄,此峰以峭拔擅秀。昔有玄帝宫,天启二年毁于蛮寇,四年,不昧师徽州人。复鼎建,每正二月间,四方朝者骈集,日以数百计。
sēng yòu juān zī zhì zhuāng tián, huán shān zhī lù, suì rù gǔ sān bǎi shí. ér lǐng jiān zé zhǒng dòu wèi shū, suì kě dé dòu sān shí shí. yǐ gōng sì fāng.
僧又捐资置庄田,环山之麓,岁入谷三百石。而岭间则种豆为蔬,岁可得豆三十石。以供四方。
dàn jiān yú jí shuǐ: xún cháng jí zhī lǐng pàn, wǎng fǎn sān lǐ, jiē jùn jí yù hàn, zé wǎng fǎn shí lǐ ér hòu dé yān.
但艰于汲水:寻常汲之岭畔,往返三里,皆峻级;遇旱,则往返十里而后得焉。