sān shí rì zǎo hán shén. chū wù xuán jì, ér fū zhōng bù lái. gài cǐ chù pù sī guǎn lǐ yì ràng de jī gòu jiān shén, wéi kǒng yú wǎng guī shùn, yǐ guī shùn yuǎn yě.
三十日早寒甚。初雾旋霁,而夫终不来。盖此处铺司管理驿让的机构奸甚,惟恐余往归顺,以归顺远也。
lǚ yǐ ān nán yí rén mǎn dào kǒng hè yú. qí tǔ guān cén xìng, nǎi zhài zhǔ yě, yǐ qiè jìn jiāo yí, yì wéi zhī yǒu yí, bù zhī yǒu zhōng guó. yí rén guò, zhé hòu kuǎn zhī, shì zhōng guó mò rú yě. jiāo yí yì hòu bì cǐ zhài, bù yǔ wéi nán yún.
屡以安南彝人满道恐吓余。其土官岑姓,乃寨主也,以切近交彝,亦惟知有彝,不知有中国。彝人过,辄厚款之,视中国漠如也。交彝亦厚庇此寨,不与为难云。
yú wèi guǎn rén suǒ huò, qiě kǒng yāo mèng shì jiàn, shì zǎo wèi sān jiū qǐng yú tiān: yī cóng guī shùn, yī fǎn xià léi, yī qū xiàng wǔ. qián gào yú tiān ér shí jué zhī, dé xiàng wǔ zhě.
余为馆人所惑,且恐妖梦是践,是早为三阄请于天:一从归顺,一返下雷,一趋向武。虔告于天而拾决之,得向武者。
guǎn rén yì lì yú wǎng xiàng wǔ. jiān guī shùn xū zhǎng fū, ér xiàng wǔ kě yán cūn qǐ huàn yě.
馆人亦利余往向武。监归顺须长夫,而向武可沿村起换也。
xià wǔ fū zhì, zhǐ bā míng.
下午夫至,止八名。
shǎo èr míng.
少二名。
jí gè fū yòu bù jī xié dài shū mǐ, xīn zhī qí wèi duǎn fū, rán wú kě zài dài lǐ, gū jiù zhī xíng. cóng zhài zhái sù běi lái xī ér shàng, bàn lǐ, dù xī zhōng tǔ gāng ér xíng, yú shì xī fēn wéi liǎng ér fù hé. qǔ dào yú zhōng yòu bàn lǐ, dù qí xī jiā gāng zhě, huí gù xī shēn zì tǔ shān dōng xiá lái, ér lù chū tǔ shān xī xiá shàng. èr lǐ, qí xiá qióng, suì yú shān zhì ào. yī lǐ, fù dōng xià ér yǔ dà xī yù, nǎi sù xī běi àn dōng běi xíng. èr lǐ, yǒu shí shān tū xī běi àn, qí shàng téng shù méng mì, qí xià lù yíng jiāng tán, yǎng gù nán běi, jù tǔ shān gāo shuǎng, ér běi shān zhī diān, shí lù qiào gǔ, ér fù tū cǐ shí shān dāng dào, léng céng yī cè, xíng lù shén nán. rán liǎng páng jù shān shù pī máo, kāi dào pō kuò, shǐ zhī cǐ jí hú rùn zǒu zhèn ān zhī dào, zhèng jiāo yí jīng cǐ suǒ kāi yě. yú yù bì jiāo yí bù wǎng guī shùn, ér fǎn qū qí suǒ yóu zhī dào, shǐ hèn wèi guǎn rén suǒ mài yún. xún shí shān ér dōng běi yī lǐ, jiàn yī lǎo rén cǎi xīn lù páng, yú rén yǔ zhī yǔ, suì tóng háng ér qián. bàn lǐ, yǒu shù xié yǎn xī liǎng àn, jià qiáo yīn qí miǎo, ér dù xī zhī nán, shì wèi nán lǒng cūn. yǒu shù jiā zài xī nán, yú fū yú rén lǎo rén jiā, suì cí chū. yú yù qiǎng liú zhī, lǎo rén yuē:" yú cūn zì dāng qián sòng, dàn jīn rì wǎn, qǐng shǎo qì yǐ qí míng chén, bǐ fū bù bì liú yě." yú wú kě nài hé, tīng qí qù. shí rì sè shàng kě xíng shù lǐ, ér yú cóng lǎo rén yán, suì dēng qí cháo. lǎo rén zhǔ dàn xiàn jiāng. yú wèn qí nián, yǐ jiǔ shí yǐ. wèn qí zi jǐ rén, yuē:" gòng qī zǐ. qián sì zhě jù yǐ méi, wéi cún hòu sān zhě" qí qī zǐ zhī mǔ, jí chuī huǒ rè jiāng zhī yù, yǔ lǎo rén qí méi zhě yě.
及各夫又不赍jī携带蔬米,心知其为短夫,然无可再待理,姑就之行。从寨宅溯北来溪而上,半里,渡溪中土冈而行,于是溪分为两而复合。取道于中又半里,渡其西夹冈者,回顾溪身自土山东峡来,而路出土山西峡上。二里,其峡穷,遂逾山陟坳。一里,复东下而与大溪遇,乃溯溪北岸东北行。二里,有石山突溪北岸,其上藤树蒙密,其下路潆江潭,仰顾南北,俱土山高爽,而北山之巅,时露峭骨,而复突此石山当道,崚嶒欹侧,行路甚难。然两旁俱芟树披茅,开道颇阔,始知此即胡润走镇安之道,正交彝经此所开也。余欲避交彝不往归顺,而反趋其所由之道,始恨为馆人所卖云。循石山而东北一里,见一老人采薪路旁,舆人与之语,遂同行而前。半里,有树斜偃溪两岸,架桥因其杪,而渡溪之南,是为南陇村。有数家在溪南,舆夫舆人老人家,遂辞出。余欲强留之,老人曰:“余村自当前送,但今日晚,请少憩以俟明晨,彼夫不必留也。”余无可奈何,听其去。时日色尚可行数里,而余从老人言,遂登其巢。老人煮蛋献浆。余问其年,已九十矣。问其子几人,曰:“共七子。前四者俱已没,惟存后三者”其七子之母,即炊火热浆之妪,与老人齐眉者也。
huāng jiǎo jué yù, yǒu cǐ rén ruì nián shòu tè gāo zhī rén, qí yǐ, qí yǐ! yī cūn rén yǔ jù bù néng biàn, wéi cǐ lǎo néng zuò hàn yǔ, yì xià pī fà xiǎn zú, zì xià léi zhì hú rùn, qí rén bàn pī fà bù shù. bìng bù shí yān yǔ bīng láng, qiě bù zhī tài píng nán níng zhū liú guān dì yě. lǎo rén yán:" shí liù rì jiāo yí cóng cǐ guò, zì luó dòng wǎng zhèn ān, yú zǒu bì shān shàng, bǐ yì yī wú suǒ dòng ér qù."
荒徼绝域,有此人瑞年寿特高之人,奇矣,奇矣!一村人语俱不能辨,惟此老能作汉语,亦下披发跣足,自下雷至胡润,其人半披发不束。并不食烟与槟榔,且不知太平、南宁诸流官地也。老人言:“十六日交彝从此过,自罗洞往镇安,余走避山上,彼亦一无所动而去。”
shí yī yuè chū yī rì zǎo wù, ér rì chū lì shén. zì nán lǒng dōng běi xíng, yī lǐ, dù xī běi àn.
十一月初一日早雾,而日出丽甚。自南陇东北行,一里,渡溪北岸。
sù xī shàng èr lǐ, jiàn qí xī zì dōng nán shān xiá hōng zhuì ér xià.
溯溪上二里,见其溪自东南山峡轰坠而下。
gài liǎng xiá kǒu yǒu jù shí héng gèn rú yàn, gāo shù shí zhàng, kuò shí yú zhàng, hōng léi qīng xuě zhī shì, jí qí wěi zhuàng, xī nán lái cóng wèi zhī jiàn yě. shuǐ yóu cǐ xià zhuì chéng xī xī nán qù, lù fù yóu lǐng běi shān wù sù xiǎo shuǐ dōng běi shàng.
盖两峡口有巨石横亘如堰,高数十丈,阔十余丈,轰雷倾雪之势,极其伟壮,西南来从未之见也。水由此下坠成溪西南去,路复由岭北山坞溯小水东北上。
yī lǐ, wù qióng, suì yú lǐng ér shàng.
一里,坞穷,遂逾岭而上。
yī lǐ, dǐ lǐng tóu, yù jiāo yí shí yú rén, bàn zhí xiàn qiāng, jù zhū hóng bǐng.
一里,抵岭头,遇交彝十余人,半执线枪,俱朱红柄。
bàn jiān niǎo chòng huǒ yào qiāng, niǎo chòng guǎn zhǎng, xiàn guǎn jiào duǎn, shēn dài téng mào ér bù dài, pī fà xiǎn zú, ér jiān wú yú wù. jiàn yú yǔ xiāng gù ér guò. yú rén yǔ zhī yǔ, yún yǐ dǎ zhèn ān ér guī, shì yì kuáng yǔ. yòu xíng lǐng shàng bàn lǐ, fù yù jiāo yí liù qī rén, suǒ zhí rú qián, bù zhī dà duì shàng zài hé suǒ yě. cóng cǐ xià lǐng bàn lǐ, fù yǔ xī yù, sù zhī ér dōng yòu bàn lǐ, xī zì nán lái, lù chū dōng ào xià, jiàn yī chóu yī wù, suí zhī dōng běi xíng. yī lǐ, yǒu qiáo kuà dà xī shàng, qí xī běi zì shí shān yè zhōng lái, xī nán jīng cǐ wù zhōng, nǎi nán zhuǎn xún shān ér běi, chū dōng ào zhī xī. yóu qiáo zhī běi sù xī běi rén, jí zhèn ān dào, jiāo yí suǒ yóu yě, dù qiáo nán, xún xī dōng běi dù dōng lái xiǎo xī běi, wèi luó dòng cūn yóu xiǎo xī nán xún shān dōng rù, wèi xiàng wǔ dào yòu cóng dōng nán shān xì qù, wèi shàng yīng dōu kāng zhōu dào.
半肩鸟铳chòng火药枪,鸟铳管长,线管较短,身带藤帽而不戴,披发跣足,而肩无余物。见余与相顾而过。舆人与之语,云已打镇安而归,似亦诳语。又行岭上半里,复遇交彝六七人,所执如前,不知大队尚在何所也。从此下岭半里,复与溪遇,溯之而东又半里,溪自南来,路出东坳下,见一畴一坞,随之东北行。一里,有桥跨大溪上,其溪北自石山腋中来,西南经此坞中,乃南转循山而北,出东坳之西。由桥之北溯溪北人,即镇安道,交彝所由也,渡桥南,循溪东北渡东来小溪北,为罗峒村;由小溪南循山东入,为向武道;又从东南山隙去,为上英、〔都康州〕道。
dù qiáo gòng bàn lǐ, huàn fū yú luó dòng cūn.
渡桥共半里,换夫于罗峒村。
cūn yǐ wù běi shí shān xià.
村倚坞北石山下。
shí fēng zhī xī, jí zhèn ān dào suǒ rù shí fēng zhī dōng, jí xiàng wǔ dào suǒ yú, shǐ dé yǔ jiāo yí yì dào yún. dài fū jiǔ zhī, cūn máng xiàn dàn lǐ. réng nán dù dōng lái xiǎo xī, xún shí shān zuǐ zhuǎn qí nán xiá dōng xiàng shàng, yī lǐ bàn, dēng lǒng shàng, yú shì fù jiàn sì miàn shí shān zǎn hé, ér shān jǐ zhōng fù jiàn yǒu xià zhuì zhī wā.
石峰之西,即镇安道所入;石峰之东,即向武道所逾,始得与交彝异道云。待夫久之,村氓献蛋醴。仍南渡东来小溪,循石山嘴转其南峡东向上,一里半,登陇上,于是复见四面石山攒合,而山脊中复见有下坠之洼。
yòu yī lǐ bàn, pán lǒng ér rù, de shù jiā yān, yuē yǒng cūn. fù huàn fū dōng xíng wù zhōng, yú yī xiǎo shuǐ, jí luó dòng xiǎo xī dōng lái zhī shàng liú.
又一里半,盘陇而入,得数家焉,曰涌村。复换夫东行坞中,逾一小水,即罗峒小溪东来之上流。
èr lǐ, nǎi dōng běi shàng lǐng.
二里,乃东北上岭。
qí lǐng pō jùn, yī lǐ dǐ qí ào, yī lǐ yú qí diān.
其岭颇峻,一里抵其坳,一里逾其巅。
zuǒ yòu shí yá cì tiān, qiào xuē zhī jí, ér lǐng dào yì qí qū méng yì, bù shì xiàng lái yí dài kuān pì yǐ.
左右石崖刺天,峭削之极,而岭道亦崎岖蒙翳,不似向来一带宽辟矣。
yú lǐng, cóng lǐng shàng xún dōng nán shí yá, píng xíng qí yīn, yòu yán yá shēng zhì zhě sān lǐ, dù yī jí. jí dōng fù qǐ yī yá, réng xún zhī bàn lǐ, nǎi dōng nán xià hè zhōng, yī lǐ, dǐ qí lù.
逾岭,从岭上循东南石崖,平行其阴,又沿崖升陟者三里,渡一脊。脊东复起一崖,仍循之半里,乃东南下壑中,一里,抵其麓。
yú shì dōng běi xíng tián lǒng jiān, yòu lǐ xǔ, huán hè zhōng cūn jù pō shèng, shì yuē xià gěng, qí shuǐ shì cóng dōng nán shān xiá qù. nǎi fàn ér huàn fū, rì jiāng bū yǐ. yòu dōng běi shàng tǔ shān jiā zhōng, yǐ jiàn běi zhuǎn, gòng èr lǐ, sù yú shàng gěng, ér hú rùn zhī jìng dǐ shì shǐ jǐn.
于是东北行田陇间,又里许,环壑中村聚颇盛,是曰下峺,其水似从东南山峡去。乃饭而换夫,日将晡矣。又东北上土山夹中,已渐北转,共二里,宿于上峺,而胡润之境抵是始尽。
chū èr rì zǎo wú wù, ér rì lì shén. chén cān shén zǎo, cūn máng yǐ jī wèi shǔ.
初二日早无雾,而日丽甚。晨餐甚早,村氓以鸡为黍。
yóu shàng gěng cūn běi rù shān jiā zhōng, yī lǐ, dēng lǐng ér shàng, qí yòu duō shí fēng, qí zuǒ nǎi tǔ jí.
由上峺村北入山夹中,一里,登岭而上,其右多石峰,其左乃土脊。
bàn lǐ, yú jí běi xià, jí duō liú xī shuǐ, chéng lù páng yǒu liú gǔ gǔ, fǎn zì wài chéng bēn zhù shān lù xué zhōng. píng xià bàn lǐ, yòu běi xíng tián lǒng jiān zhě yī lǐ, yǒu cūn zài lù yòu fēng xià, shì wèi nán lù cūn. huàn fū běi xíng èr lǐ, lù yòu shí fēng zhī jiā, lù zuǒ tǔ lǒng zhī shàng, jù yǒu cūn luò. yī xiǎo shuǐ xī jiè qí jiān, yǒu shuǐ rú fā, fǎn nì liú ér nán. gài zì dù jí, dōng shí xī tǔ, shān jù bù duàn, cǐ liú fǎn zì wài rù, xiǎng qián zhuì dì zhōng zhě. hòu fū liú pàn jiǔ zhī, rán fù tòng rú gē. fū zhì, yú zhī xíng, qǐng kè nán rěn, bù biàn tiān gāo dì xià yě. běi xíng sān lǐ, yǒu cūn zài lù zuǒ shān xià, fù huàn fū xíng. yú shì shí shān fù lí lì huán rào, jiā zhōng pō tuó gāo xià, jù cǎo máo chōng sè, wú fù jiù chéng. dōng běi bā lǐ, fù tòng shāo chài bìng yù, yǒu cūn zài lù zuǒ yòu yá zhī nèi, hū ér huàn fū. qí chù shān jiā xiàng dōng běi xià, ér lù nǎi xī běi yú shí ào. shǐ shàng shén léng céng, bàn lǐ, yú shí shān ér shàng, qí nèi jiē tǔ shān. yòu shàng bàn lǐ, jí xī běi xíng tǔ shān jiā zhōng yī lǐ, yòu píng xià zhě yī lǐ, xún běi wù ér qù yī lǐ, jiàn xiǎo xī zì xī wù zhōng lái. lù shè xī zuǒ yòu běi bàn lǐ, shě xī, yòu xī xiàng zhé rù tǔ shān xiá bàn lǐ, shì wèi píng lài cūn. shí gù pū yǐ hòu fū hòu, yú nǎi hòu chuī cūn cháo. gù pū zhì, shì fàn shú, yú fù tòng yǐ zhǐ, cūn máng yǐ xī jì wèi xiǎng, wèi qiáng dàn fàn yī mèng. fàn hòu fū zhì, shǎo èr míng, yǐ fù rén dài dān. fù cóng cūn hòu xī yú yī ào, gòng yī lǐ, zhuǎn chū hòu wù, nǎi dōng xiàng xíng. zhǐ wù, zhuǎn ér běi, gòng yī lǐ, zé qián xī zì nán ér lái, fù yǔ zhī yù. xún xī zuǒ běi xíng shí lǐ, yòu zhuǎn ér xī xiàng rù shān xiá bàn lǐ, yǒu cūn yuē liù yuè. hòu fū shén jiǔ, yǐ èr fù rén dài yú.
半里,逾脊北下,即多流溪水,塍路旁有流汩汩,反自外塍奔注山麓穴中。平下半里,又北行田陇间者一里,有村在路右峰下,是为南麓村。换夫北行二里,路右石峰之夹,路左土垅之上,俱有村落。一小水溪界其间,有水如发,反逆流而南。盖自度脊,东石、西土,山俱不断,此流反自外入,想潜坠地中者。候夫流畔久之,然腹痛如割。夫至,舆之行,顷刻难忍,不辨天高地下也。北行三里,有村在路左山下,复换夫行。于是石山复离立环绕,夹中陂陀高下,俱草茅充塞,无复旧塍。东北八里,腹痛稍瘥chài病愈,有村在路左右崖之内,呼而换夫。其处山夹向东北下,而路乃西北逾石坳。始上甚崚嶒,半里,逾石山而上,其内皆土山。又上半里,即西北行土山夹中一里,又平下者一里,循北坞而去一里,见小溪自西坞中来。路涉溪左又北半里,舍溪,又西向折入土山峡半里,是为坪濑村。时顾仆以候夫后,余乃候炊村巢。顾仆至,适饭熟,余腹痛已止,村氓以溪鲫为饷,为强啖饭一孟。饭后夫至,少二名,以妇人代担。复从村后西逾一坳,共一里,转出后坞,乃东向行。止坞,转而北,共一里,则前溪自南而来,复与之遇。循溪左北行十里,又转而西向入山峡半里,有村曰六月。候夫甚久,以二妇人代舆。
réng cóng běi shān zhī bàn dōng xiàng chū xiá, bàn lǐ, nǎi yú lǐng běi xià, gòng yī lǐ, fù cóng tián chéng dōng běi xíng. yǐ fù yǔ nán lái xī yù, réng sù qí xī běi yī lǐ, yǒu shí fēng qiào shén, wù lì xī dōng, shù shí jiā yǐ fēng lín xī. xī zhī xī, tián qí huán rào, pì ér chéng wù, shì yuē piāo dòng, yǐ shí fēng piāo miǎo ér yán yé?
仍从北山之半东向出峡,半里,乃逾岭北下,共一里,复从田塍东北行。已复与南来溪遇,仍溯其西北一里,有石峰峭甚,兀立溪东,数十家倚峰临溪。溪之西,田畦环绕,辟而成坞,是曰飘峒,以石峰飘渺而言耶?
tǔ rén hū jiān shān wèi" piāo". huàn fū, běi zhì lǐng bàn lǐ, zhuǎn ér xī rù shān xiá, yī lǐ ér xià. yòu xī běi yī lǐ bàn, yǒu cǎo máo shù yíng zài xī wù, jì wú jū rén, shì yuē shàng kòng. qián dōng wèi zhèn ān pàn kòu wáng wāi jié lüè, yī cūn jù kōng, wú gǎn jū zhě. yú shì yòu běi bàn lǐ, zhé ér dōng nán rù shí shān zhī jiā, yòu bàn lǐ, yǒu shàng kòng jū rén yí qī yú cǐ. fù huàn zhī xíng, yǐ mù yǐ. tòu xiá dōng nán xiàng shí shān xià, gòng yī lǐ, shì yuē chén dòng. dòng shén pì, jū mín shén zhòng, àn zhōng wén shēng, zhēng chū ér fù yú.
土人呼尖山为“飘”。换夫,北陟岭半里,转而西入山峡,一里而下。又西北一里半,有草茅数楹在西坞,寂无居人,是曰上控。前冬为镇安叛寇王歪劫掠,一村俱空,无敢居者。于是又北半里,折而东南入石山之夹,又半里,有上控居人移栖于此。复换之行,已暮矣。透峡东南向石山下,共一里,是曰陈峒。峒甚辟,居民甚众,暗中闻声,争出而负舆。
yòu dōng yī lǐ, lù běi shí shān shén qiào, qí xià yǒu cūn, fù wén shēng chū huàn. yòu dōng yī lǐ, qiào fēng jiā ér chéng mén, lù chū qí zhōng, shì yuē nà gěng, qīn shān gāo jùn de yàng zi qí shū shén.
又东一里,路北石山甚峭,其下有村,复闻声出换。又东一里,峭峰夹而成门,路出其中,是曰那峺,嵚qīn山高峻的样子崎殊甚。
shān xiá, sù yú nà gěng cūn.
山峡,宿于那峺村。
shì rì gòng xíng sān shí wǔ lǐ, yǐ lǚ tíng hòu fū yě.
是日共行三十五里,以屡停候夫也。
chū sān rì tiān yǒu yīn yún ér wú yǔ. cūn fū mèi shuǎng jí hòu xíng, ér cūn xiǎo fū shǎo, bàn yǐ tóng zǐ dài yú, bù jí fàn, suì xíng, yǐ wéi qù zhōu jìn yě. dōng xíng bàn lǐ, dāng qián yǒu shí shān wēi sǒng. dà xī zì nán xiá zhōng tòu chū, jīng wēi fēng xī lù, dǐ qí běi, zhé ér dǎo wēi fēng běi xiá zhōng dōng xiàng qù. lù zì xī lái, yì dǐ wēi fēng xī lù, dù xī yàn, xún lù yán liú, yì běi zhé suí fēng dōng rù běi xiá zhōng. gài wēi fēng yǔ xī běi zhī fēng qiào bī chéng xiá, xī dǎo qí zhōng, shì shén xiǎn zǔ.
初三日天有阴云而无雨。村夫昧爽即候行,而村小夫少,半以童子代舆,不及饭,遂行,以为去州近也。东行半里,当前有〔石〕山巍耸。大溪自南峡中透出,经巍峰西麓,抵其北,折而捣巍峰北峡中东向去。路自西来,亦抵巍峰西麓,渡溪堰,循麓沿流,亦北折随峰东入北峡中。盖巍峰与溪北之峰峭逼成峡,溪捣其中,势甚险阻。
wēi fēng dōng kàn xī xī, bì lì dào chā, qí xī běi yú yǐ yá zǔ shuǐ, zhǐ róng yī rén pān ài dōng rù, yīn ér zhì zhà wèi guān, jí běi àn zhài yě. ruò shān hǎi zhī dōng è, tóng guān zhī xī xuán, jiē shuǐ chōng shān jié, dàn dà xiǎo yì guān ěr, ér shēn qiào zé yóu shén yān. qù dōng, jiāo yí gōng zhī bù néng kè ér qù. wáng wāi jiū lái, lüè shàng kòng ér qù. rù ài mén, qí shān zhōng āo ér nán, zài dōng fù tū ér lín shuǐ.
巍峰东瞰溪西,壁立倒插,其西北隅倚崖阻水,止容一人攀隘东入,因而置栅为关,即北岸寨也。若山海之东扼,潼关之西悬,皆水冲山截,但大小异观耳,而深峭则尤甚焉。去冬,交彝攻之不能克而去。王歪纠来,掠上控而去。入隘门,其山中凹而南,再东复突而临水。
zhōng āo chù kě róng shù bǎi rén, yīn jié wèi zhài, yǒu dà tóu mù shǒu yún.
中凹处可容数百人,因结为寨,有大头目守云。
guò zhài dōng, yòu nán xiàng xún yá, zài chū ài mén nán xià. zì dù xī rù ài lái, zhì cǐ yòu bàn lǐ yǐ. yú shì dōng xiàng xíng shān wù jiān, nán běi fāng shān pái tà xiǎo mén chéng wù, zhōng yǒu píng chóu, dōng xiàng wǎn zhuǎn ér qù, dà xī yì guàn qí zhōng, qū zhé dōng xíng, nán běi liǎng shān lù shí shí yǒu cūn luò yǐ zhī.
过寨东,又南向循崖,再出隘门南下。自渡溪入隘来,至此又半里矣。于是东向行山坞间,南北方山排闼tà小门成坞,中有平畴,东向宛转而去,大溪亦贯其中,曲折东行,南北两山麓时时有村落倚之。
ér nà gěng fū yòu bù tóng qián lǚ huàn, cūn xiǎo ér lù cháng, qǐ cǐ chù jiē yīn fù guō shǒu xiǎn, bù yǔ xiāng cūn tóng lì, yī guì zhī shí lǐ zhī pù zhě yé?
而那峺夫又不同前屡换,村小而路长,岂此处皆因附郭守险,不与乡村同例,一贵之十里之铺者耶?
dōng běi xíng píng chóu jiān, liǎng shè dà xī, suí xī zhī xī gòng dōng běi wǔ lǐ, xún lù yòu shān yá nán zhuǎn, shǐ yǔ xī bié. yī lǐ, nǎi huàn fū yú lù yòu cūn zhōng, yǐ wàng xiàng wǔ jīn zuò xiàng dōu yǐ. shuì jià yú xiàng wǔ pù sī. cǐ zhōu zhí lì yú shěng, ér xiá yú yòu jiāng, gōng yìng bù gěi, diāo wán shū qí.
东北行平畴间,两涉大溪,随溪之西共东北五里,循路右山崖南转,始与溪别。一里,乃换夫于路右村中,已望向武今作向都矣。税驾于向武铺司。此州直隶于省,而辖于右江,供应不给,刁顽殊其。
tóu téng shū, jìng zhì bù lǐ.
投滕书,竞置不理。
xiàng wǔ zhōu guān huáng shào lún, jiā xián cān jiāng, qí zhái běi xiàng, hòu yǐ zhòng fēng, dà xī zài qí běi shān xiá zhōng, zhì wèi:" kū róng kū róng jiāng, jí jīn chéng jiāng zài zhōu nán." fēi yě. yè bàn, yǔ zuò.
向武州官黄绍伦,加衔参将,其宅北向,后倚重峰,大溪在其北山峡中,志谓:“枯榕枯榕江,即今城江在州南。”非也。夜半,雨作。
chū sì rì hòu fū sī zhōng, yǔ fēi fēi jìng rì. fù tóu huáng shī, wǎng kòu zhōng jūn hú xiè. èr rén jiē guì chí rén, yì màn liú zhī, wèi yú tōng huáng.
初四日候夫司中,雨霏霏竟日。赋投黄诗,往叩中军胡、谢。二人皆贵池人,亦漫留之,为余通黄。
chū wǔ rì hán shén, shàng wǔ shǎo jì. fū zhì, zhǐ liù míng. yǒu zhōu bīng quán zhě, tǔ rén zhī yòng shì zhě yě, jiàn yú shī zhé xié rù, qiě yù fū qù, zhǐ yú shǎo liú. xià wǔ, huáng yǐ qǐ shū zhá sòng shū mǐ jiǔ ròu. dǐ mù, yòu hé yú shī, yǐ qǐ lái shòu.
初五日寒甚,上午少霁。夫至,止六名。有周兵全者,土人之用事者也,见余诗辄携入,且谕夫去,止余少留。下午,黄以启书札送蔬米酒肉。抵暮,又和余诗,以启来授。
chū liù rì líng chén qǐ, tiān sè yǐ jì. fàn hòu, zhōu míng gāo wǔ, zì wén tāo. fù yǐ hàn wén cí, shū xìn zhì, liú shǎo tíng yú cí yǐ fū zhì jí xíng. jì ér fū yì bù zhì.
初六日凌晨起,天色已霁。饭后,周名高武,字文韬。复以翰文辞,书信至,留少停;余辞以夫至即行。既而夫亦不至。
nǎi běi xiàng bàn lǐ, mì dà xī.
乃北向半里,觅大溪。
jí kū róng jiāng.
即枯榕江。
suí qí zhī liú ér dōng, yī fēng yuán qǐ rú dú xiù, yǒu dòng sān céng, xī xiàng ér zhì. xià dòng shēn wǔ zhàng, ér wú zhī qiào, rán xuān shuǎng shū shén.
随其支流而东,一峰圆起如独秀,有洞三层,西向而峙。下洞深五丈,而无支窍,然轩爽殊甚。
ér nèi wài jù bù néng shàng tōng, yǎng dì zhōng shàng èr céng piāo miǎo, fēi zhì wēi tī, wú yóu ér dá. yǐ chū dòng, huán qí běi dōng èr lù, fù bàn lǐ yǐ. gòng yī lǐ, hái dǐ yù. shì fū zhì, yù xíng. zhōu wén tāo lái zuò liú, fù cù qí mù bīn liáng wén huàn wǎng xié chéng yí zhì. nǎi zuò jiǎn míng tiě, xìn zhá děng de tǒng chēng xiè huáng, zhuāng xíng lǐ, hū fū sù qù. jí fàn bì, ér fū hōng rán sàn, wú yī rén yǐ.
而内外俱不能上通,仰睇中上二层飘渺,非置危梯,无由而达。已出洞,环其北东二麓,复半里矣。共一里,还抵寓。适夫至,欲行。周文韬来坐留,复促其幕宾梁文焕往携程仪至。乃作柬名帖,信札等的统称谢黄,装行李,呼夫速去。及饭毕,而夫哄然散,无一人矣。
gài yú hū qí qù, nǎi cù qí qǐ chéng, ér bǐ wù yǐ wéi gū sàn qù yě. fàn hòu, lìng gù pū wǎng cuī qí jiā, jù yǐ rù shān cǎi xīn, gèng dìng qī míng zǎo yān. yú nǎi sàn bù sì shān, bó mù fǎn pù sī, hū yī rén zhì, zhí lǐ shén gōng, zé huáng jūn lìng lái liú jià zhě, qí yì shén dǔ zhì. yú cí yǐ míng shān niàn qiè, bì bù néng liú, tuō qí wǎn cí.
盖余呼其去,乃促其起程,而彼误以为姑散去也。饭后,令顾仆往催其家,俱已入山采薪,更订期明早焉。余乃散步四山,薄暮返铺司,忽一人至,执礼甚恭,则黄君令来留驾者,其意甚笃挚。余辞以名山念切,必不能留,托其婉辞。
yǐ ér xiè hú gè zào yè, jù yǐ zhǔ rén lái liú, ér qián shǐ yòu wǎng fǎn zài sān. yǐ ér zhōu wén tāo fù tóng dà tóu mù wéi shǒu lǎo zhě lái yè," shǒu lǎo", tǔ yīn zuò" sū lǎo", dāng dào yǐ shǒu bèi jiǎ zhī.
已而谢、胡各造谒,俱以主人来留,而前使又往返再三。已而周文韬复同大头目韦守老者来谒,“守老”,土音作“苏老”,当道以守备假之。
chuán yù zhūn zhūn, yú jù lì cí yún.
传谕谆谆,余俱力辞云。
jì mù, huáng jūn fù yǐ jiǔ mǐ shū ròu zhì, yòu yǐ shǒu shū xuán liú, qí jí qǐ yī wù, cí lǐ shén gōng. yú bù néng jué ér wò.
既暮,黄君复以酒米蔬肉至,又以手书悬留,俟疾起一晤,辞礼甚恭。余不能决而卧。
chū qī rì zǎo hán chè gǔ, jí yú dì jìn hán bú shì guò yě. fǔ xiǎo, huáng jūn yòu zhì jī ròu jiǔ mǐ. yú nǎi qǐ zuò jiǎn dá zhī, xǔ wèi zàn liú shù rì. shì rì míng jì yóu shén, ér zhōu qián fù xū, yú nǎi yǐ suǒ zhì shēng jī sēng dài yǎng, mǎi jiāo zhǔ ròu, zhuó jiǔ ér zuì.
初七日早寒彻骨,即余地禁寒不是过也。甫晓,黄君又致鸡肉酒米。余乃起作柬答之,许为暂留数日。是日明霁尤甚,而州前复墟,余乃以所致生鸡僧代养,买蕉煮肉,酌酒而醉。
chū bā rì shàng wǔ, zhōu wén tāo fù yǐ huáng jūn shǒu jiǎn zhì, kuì qīng fú jí qián yín wèi yù zhōng zī, qiě qǐng xià wǔ hòu jiàn. gài tǔ sī jù yǐ yè dài rì, xià wǔ shǐ qǐ zhì mù ěr. xià wǔ, wén tāo fù lái yǐn jiàn yú hòu táng, zhí lǐ pō gōng, hèn xiāng jiàn wǎn. qí nián zhǎng yú sān suì, wèi wǔ shí wǔ yǐ. chū zhì liú kǔn zhēn xīn chéng yì xiāng liú, yú yǐ cān lǐ míng shān kǔ cí zhī. jì yuē:" yú zhī jūn gāo shàng, jí jūn xiāng bù néng láo lóng, qǐ zhǐ jí gǎn qī luán fèng?
初八日上午,周文韬复以黄君手柬至,馈青蚨即钱银为寓中资,且请下午候见。盖土司俱以夜代日,下午始起栉沐耳。下午,文韬复来引见于后堂,执礼颇恭,恨相见晚。其年长余三岁,为五十五矣。初致留悃kǔn真心诚意相留,余以参礼名山苦辞之。既曰:“余知君高尚,即君相不能牢笼,岂枳棘敢栖鸾凤?
wéi shì lù duō jiān zǔ, lǜ nán jí qián.
惟是路多艰阻,虑难即前。
shì yǒu guī shùn shǐ rén lái, yú dāng yǐ shū qián dǎo, qiě yí shū guī cháo, shù huò kě dá." ér hú rùn jí qí xù, yì xǔ wèi fā shū. suì dìng chí yī rì yǔ guī shùn shǐ tóng háng. nǎi bù jú shǒu tán xià wéi qí, gè yī shèng fù. yú yīn yǐ náng zhōng suǒ cún shí zhāi wēng shí kè bìng zhàn chí wēng shǒu shū shì zhī, bǐ yǐn yú zhān qīn xī cì yǔ jiǎng é, shàng shū" qīn mìng jiā jiǎng" sì zì, nǎi suì zhēn bā nián shí yuè shí wǔ rì wèi jiā cān jiāng xiàng wǔ zhī zhōu huáng shào lún lì.
适有归顺使人来,余当以书前导,且移书归朝,庶或可达。“而胡润及其婿,亦许为发书。遂订迟一日与归顺使同行。乃布局手谈下围棋,各一胜负。余因以囊中所存石斋翁石刻并湛持翁手书示之,彼引余瞻钦锡cī赐与奖额,上书”钦命嘉奖“四字,乃祟祯八年十月十五日为加参将向武知州黄绍伦立。
shí é mén méi, biǎn é xīn zhuāng, xuán yú gāo méi, yǐ zhòng xí xí hù, xī mìng chú qù, rán hòu dé jiàn. jiǔ zhī fǎn yù, rì jiāng bū yǐ. wén tāo yòu yǐ huáng jiǎn lái xiè gù.
时额门楣,匾额新装,悬于高楣,以重席袭护,悉命除去,然后得见。久之返寓,日将晡矣。文韬又以黄柬来谢顾。
chū jiǔ rì dài shǐ xiàng wǔ. shì rì yīn yún sì bù, yù wǎng bǎi gǎn yán, yǐ sēng chū bù guǒ. cǐ dì yǒu sān yán: dāng qián zhě yuē piāo láng yán, jí běi miàn yuán fēng, lèi dòng sān céng zhōng shàng èr céng bù néng shàng, shí zhōu guān yì jiāng fù tī chán jià qióng zhī.
初九日待使向武。是日阴云四布,欲往百感岩,以僧出不果。此地有三岩:当前者曰飘琅岩,即北面圆峰,累洞三层;中上二层不能上,时州官亦将缚梯缠架穷之。
zài shàng liú zhě yuē bái yán zhài, tǔ yīn yuē bù hàn, yī zuò běi àn. zài zhì xī shù shí, jí lái shí lín liú zhì ài mén chǔ zài xià liú zhě yuē bǎi gǎn yán, zài zhì dōng běi shù lǐ, kū róng jiāng cóng cǐ rù. cǐ sān yán huáng jiāng yù qióng zhī, dìng yú tóng háng, yú bù néng dài yě.
在上流者曰白岩寨,土音曰不汗,一作北岸。在治西数时,即来时临流置隘门处;在下流者曰百感岩,在治东北数里,枯榕江从此入。此三岩黄将欲穷之,订余同行,余不能待也。
jiān wù hú zhōng jūn shàng bìng guī shùn shǐ zhě liú guāng hàn, wèi yú yán:" xī zhèn ān rǎng dì shén guǎng, gòng shí sān dòng. jīn guī shùn xià léi gè kāi lì zhōu zhì, ér hú rùn yì lì zhài lì nán níng. hú rùn zhī dōng yǒu shàng yīng dòng, shàng shǔ zhèn ān, ér jiù zhèn ān zhī shǔ guī shùn zhě, jīn yǐ wèi jiāo yí suǒ jù, qí dì suì sì fēn wǔ liè rán suǒ cún yóu bù xiǎo.
间晤胡中军尚并归顺使者刘光汉,为余言:“昔镇安壤B地甚广,共十三峒。今归顺、下雷各开立州治,而胡润亦立寨隶南宁。胡润之东有上英峒,尚属镇安,而旧镇安之属归顺者,今已为交彝所踞,其地遂四分五裂;然所存犹不小。
xī nián tǔ guān cén jì xiáng méi, yǒu zi cén rì shòu cún bīn zhōu, dāng dào bù jí yíng rù, suì kè sǐ, sì jué. qí yóu zhèn ān ér fēn zhě, wéi guī shùn wèi jìn, ér hú rùn cì zhī. tián zhōu sì chéng tóng xìng bù tóng zōng, gè shì qiáng chuí xián, shèn zhì jiǎ xié jiāo yí, zé tián zhōu qí shèn zhě yě." yòu yán:" zì guī shùn dǐ guǎng nán, nán jīng fù zhōu, běi jīng guī cháo.
昔年土官岑继祥没,有子岑日寿存宾州,当道不即迎入,遂客死,嗣绝。其由镇安而分者,惟归顺为近,而胡润次之。田州、泗城同姓不同宗,各恃强垂涎,甚至假胁交彝,则田州其甚者也。“又言:”自归顺抵广南,南经富州,北经归朝。
guī cháo tǔ guān xìng shěn míng míng tōng, yǔ shū gòu bīng, jì duō rǎo rǎng, yòu fù zhōu nǎi qí tóu mù.
归朝土官姓沈名明通,与叔构兵,既多扰攘,又富州乃其头目。
jīn fù zhōu tǔ guān lǐ bǎo zhī xiān suǒ xiá jiē luó luó, yí zhī jiù chēng, jū gāo shān jùn lǐng zhī shàng, lǐ néng jí fǔ, dé qí huān xīn, qí lì suì qiáng, yǐ hé qí zhǔ, guó chū jìng dé qiè shòu zhōu yìn, ér zhǔ shěn fǎn shòu xiá yān. gù zhì jīn liǎng jiā jiāo gōng bù yǐ, gè jiè jiāo yí xiè fèn, dào lù wèi zǔ yún." yú guān zhōu wén tāo suǒ cáng guī shùn zōng tú, cén jùn zhī zǐ zài chuán wú sì, suì yǐ zhèn ān cì zǐ sì zhī, jì xiáng zhī yǔ dà lún, yóu tóng zēng zǔ zhě yě.
今富州土官李宝之先所辖皆儸儸luóluó,彝之旧称,居高山峻岭之上,李能辑抚,得其欢心,其力遂强,齮齕其主,国初竟得窃受州印,而主沈反受辖焉。故至今两家交攻不已,各借交彝泄愤,道路为阻云。“余观周文韬所藏归顺宗图,岑濬之子再传无嗣,遂以镇安次子嗣之,继祥之与大伦,犹同曾祖者也。
zhōu wén tāo míng shàng wǔ, běn guī shùn rén, wèi yú yán:" chū, gāo píng mò jìng kuān wèi lí shì suǒ gōng, qiè qī zǐ zǒu guī shùn, zhōu guān cén dà lún nà zhī. hòu lí bīng bī guī shùn, jìng kuān fù zǒu guī cháo, ér qī zǐ liú guī shùn, wèi lí bī suǒ bù yǐ, jìng bì lí qù, gù jìng kuān hèn zhī. huò yán jiān qí qī, yì huò yǒu zhī. jí fǎn gāo píng, jiàn huò shēng jù, ér zhèn ān fù cóng zhōng wèi gòu luó zhī zuì míng, jìn xíng xiàn hài, suì yǐ bīng wéi guī shùn.
周文韬名尚武,本归顺人,为余言:“初,高平莫敬宽为黎氏所攻,挈妻子走归顺,州官岑大伦纳之。后黎兵逼归顺,敬宽复走归朝,而妻子留归顺,为黎逼索不已,竟畀黎去,故敬宽恨之。或言奸其妻,亦或有之。及返高平,渐获生聚,而镇安复从中为构罗织罪名,进行陷害,遂以兵围归顺。
zì bǐng yín shí èr yuè lín chéng wéi, dīng mǎo sān yuè chéng pò, jìng lǔ dà lún yǐ qù.
自丙寅十二月临城围,丁卯三月城破,竟掳大伦以去。
zhèn ān fù qǔ guī shā zhī." chū, wéi chéng jí, zhōu rén yǐ wén tāo dú shū hǎo yì, liǎn jīn qiān liǎng, mǎ sì shí pǐ, duàn wǔ shí duān yóu" pǐ", lìng suí shù rén chí xiàn jiāo yí, shuō qí tuì shī.
镇安复取归杀之。“初,围城急,州人以文韬读书好义,敛金千两,马四十匹,段五十端犹”匹“,令随数人驰献交彝,说其退师。
jiāo rén jiǎo shén, shǎo tuì, shòu jīn, zhé chéng bù bèi, fù hé wéi yān, chéng jǐ wèi pò. jì dǐ chéng xià, jǐn shā suí háng zhě, měi chén yǐ zhōu xuán gān shàng shì chòng kǒng zhī, bī zhī lìng jiàng. xuán shù rì, qí lǎo mǔ zì chéng shàng wàng zhī, nǎi zhuì chéng xì zài shéng zi fàng xià chéng qù chū. mǔ bào gān ér kū yú xià, zi bào gān ér kū yú shàng, jiāo rén yì zhī, wèi jiě xuán suǒ shú. mǔ yuē:" ér qù huò kě dé yín, yú lǎo yù hé cóng bàn zhī?" chū shì zhōu xíng, bù shù bù fù liú zhī.
交人狡甚,少退,受金,辄乘不备,复合围焉,城几为破。既抵城下,尽杀随行者,每晨以周悬竿上试铳恐之,逼之令降。悬数日,其老母自城上望之,乃缒城zhuì系在绳子放下城去出。母抱竿而哭于下,子抱竿而哭于上,交人义之,为解悬索赎。母曰:“儿去或可得银,余老妪何从办之?”初释周行,不数步复留之。
yuē:" cǐ lǎo yù, níng zú wèi zhì zhě! bì liú zi shì mǔ yǐ qǔ jīn." jì ér yǒu shí zhě yuē:" guān qí mǔ zǐ zhì qíng, bì fēi rěn qí mǔ zhě." nǎi réng shì zhōu rù chéng, yǐ bǎi èr shí jīn shú mǔ guī. jí chéng pò, fù yī jiā xī fù qù, biān wèi nú zhě shù yuè, mǔ suì sǐ qí jìng. hòu fáng zhě xiè, dé qiè dài lǐng jiā ér dùn. zhòu fú yè xíng, jīng yuè zǒu huāng shān zhōng, dé hái guī shùn, qī zǐ bù shī yī rén. jí yǔ guī shùn yí mù yī èr rén tóng zǒu dāng dào, qǐ fù qí zhǔ. yòu biàn qǐ lín bāng gòng wèi yuán zhù, nǎi dé lì dà lún zi jì gāng yán qí sì. ér xiàng wǔ ài qí yì yǒng, liú wéi tóu mù, nǎi jiā xiàng wǔ.
曰:“此老妪,宁足为质者!必留子释母以取金。”既而有识者曰:“观其母子至情,必非忍其母者。”乃仍释周入城,以百二十金赎母归。及城破,复一家悉缚去,编为奴者数月,母遂死其境。后防者懈,得挈qiè带领家而遁。昼伏夜行,经月走荒山中,得还归顺,妻子不失一人。即与归顺遗目一二人同走当道,乞复其主。又遍乞邻邦共为援助,乃得立大伦子继纲延其嗣。而向武爱其义勇,留为头目,乃家向武。
zhèn ān cén jì xiáng, nǎi guī shùn cén dà lún zhī shū, qián gòu gōu jié jiāo yí pò guī shùn, yòu qǔ guī shā zhī. wèi jǐ, shēn sǐ wú sì. yīng guī shùn dì èr zi jì cháng lì, běn zhōu tóu mù jiē xiàng zhī. ér tián zhōu sì chéng jiāo cóng páng zhēng duó, suì gòu jiè wài yí, liǎng zhōu bǎi xìng gān nǎo tú dì.
镇安岑继祥,乃归顺岑大伦之叔,前构勾结交彝破归顺,又取归杀之。未几,身死无嗣。应归顺第二子继常立,本州头目皆向之。而田州、泗城交从旁争夺,遂构借外彝,两州百姓肝脑涂地。
suī zhēng shì wèi dìng, ér tiān dào hǎo huán rú cǐ.
虽争势未定,而天道好还如此。
chū, guī shùn wú zhǔ, jiāo yí xiān zòng cì zǐ jì cháng guī, suì sì zhōu yìn. hòu fù zòng jì gāng, gài chóng dié suǒ huì yě. hòu dāng dào yǐ zhōu yìn bì jì gāng, ér jì cháng fǎn chū fú.
初,归顺无主,交彝先纵次子继常归,遂嗣州印。后复纵继纲,盖重叠索贿也。后当道以州印畀继纲,而继常返初服。
chū shí rì tiān sè míng lì. wèi rì zé hán shén, rì chū zé huí hé. xiān wǎn wù guī shùn shǐ, liú guāng hàn.
初十日天色明丽。未日则寒甚,日出则回和。先晚晤归顺使,刘光汉。
yán guī cháo fù zhōu lù jù jiān zǔ, ér jiāo yí yóu bù kě cè, quàn yú wú cóng cǐ dào.
言归朝、富州路俱艰阻,而交彝尤不可测,劝余无从此道。
yú huò zhī, fù jiū yú fú qián, réng dé nán dān dú shān wèi jí.
余惑之,复阄于佛前,仍得南丹、独山为吉。
jì wǔ, zhōu wén tāo chuán huáng jūn mìng, yán:" bù cóng guī shùn guī cháo, kě lìng zuò tián zhōu sì chéng shū, mì dào ér qù." yú sù bù shùn tián zhōu, wén tāo yì yán cǐ èr zhōu jù fēi kě jiǎ dào zhě, suì jué yì cóng dōng. shì rì cǐ dì fù xū, yǐ huáng jūn suǒ cì sòng qián, xuǎn gè cháo zhě jù cún qí yī, yǐ qí yú shì bù wèi guǒ zú, shì yú ròu wèi shū, yòu dé hé shǒu wū zhī dà zhě yī méi. dǐ mù, huáng jūn yǐ mián yī táng jīn táng dài dì wáng suǒ dài de yī zhǒng biàn mào, réng wèi shì rén suǒ yòng qún wèi cì.
既午,周文韬传黄君命,言:“不从归顺、归朝,可另作田州、泗城书,觅道而去。”余素不顺田州,文韬亦言此二州俱非可假道者,遂决意从东。是日此地复墟,以黄君所赐宋钱,选各朝者俱存其一,以其余市布为裹足,市鱼肉为蔬,又得何首乌之大者一枚。抵暮,黄君以绵衣、唐巾唐代帝王所戴的一种便帽,仍为士人所用、裙为赐。
shí yī rì tiān sè míng lì, xiǎo hán wǔ nuǎn. mì tiē xiǎo jiǎn zuò qǐ xiè huáng jūn, ér tiē bù kě dé. dàng hù jū mín yǒu bèi fén zhě, yuǎn jìn jù shēng wū qū fēi yàn, xié náng yuǎn zhì kuàng yě zhōng. gài xiàng wǔ wú tǔ chéng, ér guān mín jù máo shè, wéi zhōu zhái tīng shì jí hòu táng yòng wǎ, gù huǒ yì yán ruò yún. xià wǔ, yǐ duǎn zhé shǒu zhé fù huáng.
十一日天色明丽,晓寒午暖。觅帖小柬作启谢黄君,而帖不可得。当户居民有被焚者,远近俱升屋驱飞焰,携囊远置旷野中。盖向武无土城,而官民俱茅舍,惟州宅厅事及后堂用瓦,故火易延爇云。下午,以短折手折复黄。
shí èr rì tiān sè míng lì, xiǎo hán wǔ nuǎn. dú zài wǎng láng shān xún yán, xī miàn yǎng wàng, bù dé shàng ér hái.
十二日天色明丽,晓寒午暖。独再往琅山寻岩,西面仰望,不得上而还。
xiàng wǔ dōng zhì jiù zhōu wǔ shí lǐ. yòu sān shí lǐ wèi diāo cūn, wèi tǔ shàng lín jìng, kū róng jiāng yóu cǐ rù yòu jiāng.
向武东至旧州五十里。又三十里为刁村,为土上林境,枯榕江由此入右江。
yòu sān shí lǐ wèi tǔ shàng lín xiàn.
又三十里为土上林县。
xiàng wǔ xī nán sān shí lǐ shàng yīng dòng jiè yǒu jí xiáng dòng, qián hòu tōng míng, xī liú qí jiān, wèi wéi shǒu suǒ jū dì. yòu dōng nán shí èr lǐ yǒu dìng rěn cūn, jīn zuò tíng rěn, yǒu dòng shén qí ào, jù yǒu shí wán lì pén.
向武西南三十里上英峒界有吉祥洞,前后通明,溪流其间,为韦守所居地。又东南十二里有定稔村,今作廷稔,有洞甚奇奥,俱有石丸、荔盆。
shí sān rì tóng wéi shǒu lǎo lián qí wǎng bǎi gǎn yán. xiān jìng láng shān dōng, huí wàng jiàn dōng miàn xuán tī, nǎi xīn fù yǐ shēng yán zhě.
十三日同韦守老联骑往百感岩。先径琅山东,回望见东面悬梯,乃新缚以升岩者。
chū bǎi gǎn yán, dù héng zhàn, wèi xià tī, yǒu qí dōng xún yá. yǒu yán zài bǎi gǎn dōng, wǎn bù jí shàng.
出百感岩,度横栈,未下梯,有岐东循崖。有岩在百感东,晚不及上。
shí sì rì wéi shǒu lǎo zài yuē yóu láng yán. yú zǎo fàn, jí xiān xíng, chū zhōu chéng běi bàn lǐ, mì dà xī, xī jí kū róng jiāng, suí qí zhī liú ér dōng yóu láng yán. yóu bì, wéi wèi zhì, yú zài wǎng bǎi gǎn, yóu dōng shàng yán. fù cóng bǎi gǎn dà yán nèi, àn zhōng chuān dòng běi, xià bǎi gǎn cūn. ǎi sēng jìng xū yǐ jiǔ lái yíng, suì sù shuǐ guān shuǐ yán. wài shuǐ shēn bù dé rù, yuē míng rì fù fá yǐ jìn. suì yī lǐ, dōng běi dù qiáo, yóu bǎi gǎn wài cūn dōng nán yú lǐng, èr lǐ, nán chū dōng lái dà lù. xī yī lǐ, rù ài mén, guò hóng shí yá xià, qí běi shí shān yǒu dòng nán xiàng, shén kōng tóng. xī xiàng xíng yuè xià, gòng wǔ lǐ, hái pù shě.
十四日韦守老再约游琅岩。余早饭,即先行,〔出州城北半里,觅大溪,溪即枯榕江,随其支流而东游琅岩。〕游毕,韦未至,余再往百感,游东上岩。复从百感大岩内,暗中穿洞北,下百感村。矮僧净虚以酒来迎,遂溯水观水岩。外水深不得入,约明日缚筏以进。遂一里,东北渡桥,由百感外村东南逾岭,二里,南出东来大路。西一里,入隘门,〔过红石崖下,其北石山有洞南向,甚崆峒。〕西向行月下,共五里,还铺舍。
shí wǔ rì zǎo qǐ, xiǎo hán wǔ nuǎn, qíng lì yóu shén.
十五日早起,晓寒午暖,晴丽尤甚。
fàn hòu réng wǎng bǎi gǎn.
饭后仍往百感。
guò láng yán bù shàng, dōng dù nán qǔ xiǎo xī, xún dōng liú, yǒu yán zài lù běi, qí xià zé dōng fēn zhōng liú suǒ rù xué.
过琅岩不上,东渡南曲小溪,循东流,有岩在路北,其下则东分中流所入穴。
wén ǎi sēng lái yán:" cūn máng wèi dé zhōu mìng, bù gǎn fù fá." zǔ yú zhuǎn. nǎi réng zhì láng yán dōng běi, guān kū róng shuǐ sān fēn shuǐ. běi wèi lóng xíng cūn jīn zuò lǒng xiáng.
闻矮僧来言:“村氓未得州命,不敢缚筏。”阻余转。乃仍至琅岩东北,观枯榕水、三分水。北为龙行村今作陇祥。
yóu qí xī nán dù xī běi, yuè cūn dōng, suí suǒ fēn běi xī dōng rù shān ài. dōng běi gòng wǔ lǐ, qí shuǐ dōng xiàng dǎo rù shān xué. xué yá shàng yǒu dòng, mén jù xī xiàng, zhōng shén nuǎn, yǒu bái dān wán. hái pù, fù rù jiàn huáng jūn shǒu tán. rù yè, chū xiǎo lì pén shí wán sì, jù tiān chéng.
由其西南渡溪北,越村东,随所分北溪东入山隘。东北共五里,其水东向捣入山穴。穴崖上有洞,门俱西向,中甚暖,有白丹丸。还铺,复入见黄君手谈。入夜,出小荔盆、石丸四,俱天成。
shí liù rì huáng jūn mìng rén sòng yóu shuǐ yán.
十六日黄君命人送游水岩。
shí qī rì huáng jūn yǐ zhuó sòng.
十七日黄君以镯送。