shí wǔ rì chén qǐ, tiān sè rú xǐ, jí fàn ér xíng. liú jūn lái sòng, fù wǎng xiè zhī, suì tóng dù shí zhēng tóng zhì qí yuè chén chù hòu zhī.
十五日晨起,天色如洗,亟饭而行。刘君来送,复往谢之,遂同杜实徵同至其岳陈处候之。
chū běi mén, jí xī xiàng xíng.
出北门,即西向行。
shè yī jiàn, qī lǐ, guò yáng jiǎo shān zhī běi, hòu huàn fū yú xī cūn, jìng bù zhì. jiǔ zhī suì nán yú tǔ gāng, wàng xī fēng huán zhuǎn chù, yǒu dòng zài shān diān, dōng nán xiàng, qí mén shèn jù, yí jí suǒ wèi xīn yán zhě. tǔ gāng zhī nán, shān yòu fēn dōng xī èr fāng, yóu qí wù zhōng nán xiàng xíng, wǔ lǐ, jiàn jiàn lù zuǒ xiǎo shuǐ jī jī xíng, yǐ ér yǒu xiǎo shuǐ cóng xī běi shí shān xià lái hé, shè běi lái shuǐ xún zhī, yòu nán èr lǐ, wèi dōu jiē cūn, yǒu shù jiā zài xī shān zhī lù.
涉一涧,七里,过羊角山之北,候换夫于西村,竟不至。久之遂南逾土冈,望西峰环转处,有洞在山巅,东南向,其门甚巨,疑即所谓新岩者。土冈之南,山又分东西二方,由其坞中南向行,五里,渐见路左小水唧唧行,已而有小水从西北石山下来合,涉北来水循之,又南二里,为都街村,有数家在西山之麓。
zhì cǐ jiē wèi tóng zéi zhī kū, suǒ chēng" xī cháo" yě, shǐ bù dé fū.
至此皆为僮贼之窟,所称“西巢”也,始不得夫。
yòu nán èr lǐ, xún xī rù tǔ shān xiá zhōng, qí xiá shén bī. yòu yī lǐ bàn, zhuǎn ér dōng, yòu yī lǐ bàn, xī nǎi nán qù, lù xī yú tǔ ào, shǐ chū xiǎn, suǒ wèi dōu jiē lǒng yě.
又南二里,循溪入土山峡中,其峡甚逼。又一里半,转而东,又一里半,溪乃南去,路西逾土坳,始出险,所谓都街陇也。
lǒng zhī zhōng, cǎo mù kuī bì, wèi dào zéi sǒu. shù rì qián yóu yù rén qí jiān, yú dé diào bì ér guò, shén xìng yě.
陇之中,草木亏蔽,为盗贼薮。数日前犹御人其间,余得掉臂而过,甚幸也。
xià ào xī xíng sān lǐ, yǒu máo shè yī yíng zài shān běi, wèi shuì sī.
下坳西行三里,有茅舍一楹在山北,为税司。
nǎi shǔ dé shèng zhě, wěi běn chǔ tóu mù zhǎng zhī.
乃署德胜者,委本处头目掌之。
qí xī yī lǐ jí wéi luò suǒ cūn, dōu jiē zhī liú yòu xī zhuǎn zhì cǐ, yóu cūn nán rén xiá qù, lù cóng cūn cóng běi zhì shān.
其西一里即为落索村,都街之流又西转至此,由村南人峡去,路从村从北陟山。
dōu jiē luò suǒ jiē dào zéi sǒu.
都街、落索皆盗贼薮。
xī běi èr lǐ bàn, guò shí xià, yǒu jù shí dūn lù běi, shàng yǒu róng yuán luò zhī. yòu xī yī lǐ, yǒu jù dòng zài lù yòu shān zhī bàn, qí mén dōng nán xiàng, ér gāo xuán shū shén, wàng zhī shén fēi. shì dān fū tíng dān yú xià, yú jí jiǎ yǒng běi xiàng pān yá, máo sāi wú lù.
西北二里半,过石下,有巨石蹲路北,上有榕缘络之。又西一里,有巨洞在路右山之半,其门东南向,而高悬殊甚,望之神飞。适担夫停担于下,余急贾勇北向攀崖,茅塞无路。
zhū rén hū yú xià, yú yì fèn ér shàng, suì líng téng jí, dǐ qí xià. qián yì duō zōng zhú, pō jù. dòng mén shén gāo, nèi shén shuǎng huō, shēn shí zhàng ér zhǐ. yòu yǒu xiǎo dòu, shén ài ér zhōng kōng, bù shí kě shé fú ér rù fǒu? dòng qián yǒu shí, fēn liǎng qí dǎo chuí qí dǐng. yú fāng dú qì, yǐ chén jūn hòu yú yú xià, suì fǎn. yòu xī èr lǐ, sù yú mǎ cǎo táng zhī běi cūn. qí cūn zài běi fēng zhī lù, cūn xī yǒu jiāng zì běi xiá lái, chuān xī xiá ér qù, jí dōng jiāng zhī shàng liú yě. cūn máng máo lán shèn jù, ér xià jù bǎn pù, qián jià zhú wèi tái. zhǔ rén chū máo lǜ jiǔ quàn kè. chén jūn yuē:" cǐ jiē zéi zǐ yě." shì yè, yuè cóng dōng shān chū, míng jié rú xǐ. zì rù chūn lái, xiǎo xù xiāo lún, jìng chén xī wú xiān yì, wéi cǐ rì jiàn zhī.
诸人呼于下,余益奋而上,遂凌藤棘,抵其下。前亦多棕竹,颇巨。洞门甚高,内甚爽豁,深十丈而止。右有小窦,甚隘而中空,不识可蛇伏而入否?洞前有石,分两岐倒垂其顶。余方独憩,以陈君候余于下,遂返。又西二里,宿于马草塘之北村。其村在北峰之麓,村西有江自北峡来,穿西峡而去,即东江之上流也。村氓茅栏甚巨,而下俱板铺,前架竹为台。主人出茅滤酒劝客。陈君曰:“此皆贼子也。”是夜,月从东山出,明洁如洗。自入春来,晓旭宵轮,竟晨夕无纤翳,惟此日见之。
shí liù rì chén qǐ, wēi yún báo yì, yǐ bù rú zuó xiāo zhī míng chè yǐ. fàn hòu, nán yú tǔ fù ér xià, shì wèi mǎ cǎo táng. dōng xī jù yǒu fēng jiā zhī, táng dú dī ér wā, zhēn huán fú hú zé zhī míng, yì wèi dào zéi chū mò zhī chù zhī sǒu yě.
十六日晨起,微云薄翳,已不如昨宵之明彻矣。饭后,南逾土阜而下,是为马草塘。东西俱有峰夹之,塘独低而洼,真萑苻huánfú湖泽之名,意为盗贼出没之处之薮也。
èr lǐ, yuè ér nán, yòu xī sān lǐ, yǒu jiāng zì běi ér nán, shēn qiàn wēi yá jiān, suǒ wèi dōng jiāng yě. qí nán yǒu shù jiā zài gāng wù jiān, pō zhōu yú xià, hū zhī bù wéi dù, nǎi zì qǔ qí zhōu dù ér xī. qí jiāng dà shù zhàng, ér shēn bù cè, zài nán xià shù lǐ, jí yǔ jīn chéng jiāng hé ér rù shí xué zhōng, tòu chū yǒng tài lǐ, ér xià huái yuǎn zhèn wèi nán jiāng zhě yě. yóu jiāng xī àn běi xíng bàn lǐ, zhuǎn ér xī xià yòu sì lǐ bàn, wèi jiè pái cūn, shì wèi yí shān xiàn hé chí zhōu jiè. cūn zhī dōng nán yǒu shān zhōng xuán, jí dōng jiāng xī běi àn zhī shān yě. shān zhī nán, yǒu wù huò rán dōng nán qù, zé jīn chéng zhī jiāng yǐ zài nán shān zhī běi, xiàng cǐ xì dōng zhù ér xià, yǔ dōng jiāng hé zhě, dì cǐ chù yóu wèi zhī jiàn ěr. yòu xī èr lǐ, yǒu shān zài lù běi, qiào yá píng xuē, shàng duō wén lǐ, qiú gàn yuán zhī, yǎn yìng jiān yǒu ruò dōu zhòu, yǒu ruò gē máo, tǔ rén zhǐ wèi nán dān mò shì zhī zǔ guà kuī jiǎ suǒ chéng zhě, nǎi fù huì xíng sì ér yán yě. yòu xī yī lǐ, lù běi yǒu shí sǒng chū fēng tóu, báo ruò piàn yún qíng kōng, shàng yǒu qí jiǎo zhī wù, tǔ rén zhǐ wèi xī niú, ér bù zhī xī nǎi dú jiǎo yě. yòu xī yī lǐ wèi dà wān cūn, cūn zài běi shān zhī lù. cūn dōng yǒu wā yán, yǒu shuǐ zì běi shān shí xué nán chū, liú dàng dǐ sān zhàng yú, fù nán rù dì xué ér zhù yú jiāng. yòu xī zé lù chū lín jiāng běi àn, sù zhī xī xíng yī lǐ, qí jiāng zì xī nán lái, běi liú zhì cǐ, zhé ér dōng qù.
二里,越而南,又西三里,有江自北而南,深嵌危崖间,所谓东江也。其南有数家在冈坞间,泊舟于下,呼之不为渡,乃自取其舟渡而西。其江大数丈,而深不测,再南下数里,即与金城江合而入石穴中,透出永泰里,而下怀远镇为南江者也。由江西岸北行半里,转而西下又四里半,为界牌村,是为宜山县、河池州界。村之东南有山中悬,即东江西北岸之山也。山之南,有坞豁然东南去,则金城之江已在南山之北,向此隙东注而下,与东江合者,第此处犹未之见耳。又西二里,有山在路北,峭崖屏削,上多纹理,虬干缘之,掩映间有若兜胄,有若戈矛,土人指为南丹莫氏之祖挂盔甲所成者,乃附会形似而言也。又西一里,路北有石耸出峰头,薄若片云擎空,上有歧角之物,土人指为犀牛,而不知犀乃独角也。又西一里为大湾村,村在北山之麓。村东有洼岩,有水自北山石穴南出,流宕底三丈余,复南入地穴而注于江。又西则路出临江北岸,溯之西行一里,其江自西南来,北流至此,折而东去。
lù cóng zhé chù zhí xī xíng, yī lǐ, guò yī xiǎo shí liáng, qí xià luàn shí cuó é, ér hé wú dī shuǐ. qí nán yǒu cūn zài nán shān zhī lù, wèi qiáo bù cūn. yòu xī sān lǐ, yǒu jiāng zì běi ér nán, qí chóu shí zhàng yú, qí shēn yǔ dōng jiāng bìng, nǎi zì lì bō lái zhě, qí yuán dāng yì chū yú qián nán, shì wèi jīn chéng dù jīn zuò jīn chéng jiāng.
路从折处直西行,一里,过一小石梁,其下乱石嵯峨,而涸无滴水。其南有村在南山之麓,为桥步村。又西三里,有江自北而南,其绸十丈余,其深与东江并,乃自荔波来者,其源当亦出于黔南,是为金城渡今作金城江。
dù běi zhī xī àn, yǒu shuǐ xuán yá, píng xiè yī èr zhàng, shēng hōng rú léi, dōng zhù dà jiāng, zé guān cūn nán lái zhī shuǐ yě.
渡北之西岸,有水悬崖,平泻一二丈,声轰如雷,东注大江,则官村南来之水也。
dà jiāng nán qù, zhuǎn ér dōng guò dà wān, yǔ dōng jiāng hé, yòu nán dǐ nán cháo, zéi kū yě, zài yǒng shùn běi.
大江南去,转而东过大湾,与东江合,又南抵南巢,贼窟也,在永顺北。
ér dǎo rù shí xué shù lǐ, ér chū yú yǒng tài lǐ yǐ xià huái yuǎn zhě yě. shí dù zhōu zài jiāng xī àn, hòu jiǔ zhī, nǎi zhì. dēng xī àn, fù xī xiàng xíng, zé shān huí hè zhuǎn, shǐ wèi dòng ér bù wéi xiá. sān lǐ, yǒu xiǎo xī zì nán ér běi, sù xī nán xíng bàn lǐ, yǒu liáng kuà qí shàng, shén gāo zhěng, shì wèi nán qiáo. yuè qiáo xī bàn lǐ, qí wù nǎi xī nán zhuǎn, yǒu cūn zài lù yòu, shì wèi lěi jiē.
而捣入石穴数里,而出于永泰里以下怀远者也。时渡舟在江西岸,候久之,乃至。登西岸,复西向行,则山回壑转,始为峒而不为峡。三里,有小溪自南而北,溯溪南行半里,有梁跨其上,甚高整,是为南桥。越桥西半里,其坞乃西南转,有村在路右,是为垒街。
yòu xī nán sān lǐ, shān wéi zhuǎn tà, yǒu cūn zài xī nán shān lù, yuē guān cūn. lù zhé ér nán, sù xī xī yī lǐ, guò guān cūn qián.
又西南三里,山帏转拓,有村在西南山麓,曰官村。路折而南,溯溪西一里,过官村前。
yòu nán yī lǐ, xún xī shān nán zuǐ zhuǎn rù xī xiá, bàn lǐ, yǒu jù shí zhì běi shān zhī lù, lǎo róng yǎn gài qí shàng, wèi xíng zhě qì xī zhī suǒ. yòu xī yī lǐ, běi shān fù qǐ shí yán, qí sè huáng bái huàn rán, yǔ qián suǒ guò zhū shān yì.
又南一里,循西山南嘴转入西峡,半里,有巨石峙北山之麓,老榕偃盖其上,为行者憩息之所。又西一里,北山复起石岩,其色黄白焕然,与前所过诸山异。
shí shān zì sān lǐ lái, suǒ jiàn jiē qīng bái wèi zhāng.
石山自三里来,所见皆青白为章。
qí zhě huáng yī zhǒng, zì liǔ zhōu xiān yì nán jiàn hòu, jiǔ wèi zhī dǔ yǐ.
其赭黄一种,自柳州仙弈南见后,久未之睹矣。
yòu xī bàn lǐ, yǒu cūn zài běi shān lù, shì wèi guǐ yán cūn, rù dēng qí lán ér qì yān, yú shì cūn shǐ jiàn wǎ lán. gài dé shèng jiān yòng wǎ ér fēi lán, hé chí suǒ wú lán ér jiē máo fù, hé chí yǐ xī zé zhū lán wú fēi máo fù zhě, dú cǐ cūn yòng wǎ.
又西半里,有村在北山麓,是为鬼岩村,入登其栏而憩焉,于是村始见瓦栏。盖德胜间用瓦而非栏,河池所无栏而皆茅覆,河池以西则诸栏无非茅覆者,独此村用瓦。
zhǔ rén wéi xìng, qí lǎo zhě yǐ zuì, ér shǎo zhě pō xián, chū chún láo zuì kè, yǐ zāo qín wèi àn xià jiǔ cài.
主人韦姓,其老者已醉,而少者颇贤,出醇醪醉客,以糟芹为案下酒菜。
shān jiā qīng gòng, bù yì zhū mán zhōng de zhī, yì yī qí yě. shì rì zhòu yīn, ér yè yuè shén jiǎo.
山家清供,不意诸蛮中得之,亦一奇也。是日昼阴,而夜月甚皎。
shí qī rì jí míng ér fàn, nán xiàng xíng. bàn lǐ, dé dōng lái dà lù, yǒu wù zhí nán ér qù, xū dāng qí zhōng, shì wèi guǐ yán xū.
十七日及明而饭,南向行。半里,得东来大路,有坞直南而去,墟当其中,是为鬼岩墟。
fù xī xiàng xún nán shān běi lù xíng, yòu xī lǐ yú, yǒu yán zài nán shān zhī bàn, qí mén xī běi xiàng, jí guǐ yán yǐ. dòng zhōng yáo wàng yǎo hēi, tǔ rén sì shén xiàng yú qí jiān, gù wèi zhī" guǐ". cóng qí xià xī dēng ào, shí jí pō zhěng. gòng yī lǐ, yú ào xī xià, zì shì shí tǔ èr shān jiāo cuò, ér shí yì yǒu tǔ yǐ. xī jiè shān yòu nán běi chéng wù, yǒu xì liú guó guó liú wù zhōng, nán xiàng ér qù, jí dōng huí běi zhuǎn ér rào yú guān cūn zhī qián zhě yě. jì xià, sù xì liú běi xíng wù zhōng yī lǐ, zé liǎng jiè shān yòu zhuǎn wéi dōng xī wù. réng sù xì liú xī xiàng xíng sān lǐ, yǒu shí yàn xì liú zhī shàng, yí jí suǒ wèi dīng lán yàn. shàng zhū liú yī fāng, xiè yàn xì dōng xià, shì wèi làn shāng zhī shǐ, ér yuán shí chū yú dū míng lǐng zhī dōng lù. dù yàn ér nán, xún nán shān lù xī xíng, yòu èr lǐ, guò lú táng cūn. gài nán běi liǎng jiè shān jiā chí chéng wù, wù dǐ píng wā, hàn zé hé, zhǎng zé chéng táng, yǒu cūn zài běi shān xià, lù xún táng nán xíng. yòu yī lǐ, fù yǒu yàn dāng shàng liú, yòu yuè zhī xī èr lǐ, nǎi fù shàng tǔ lǐng bàn lǐ, yú lǐng ào ér xī xià yòu bàn lǐ, yǒu quán yī hóng chū lù zuǒ shí xué, xī xiàng gǔ gǔ, wú zhǎng hé, yì wú tíng xī, sháo ér yǐn zhī, gān liè shū shén, chū xué jí zhuì shí xué ér xià, guó guó yǒu shēng. qí chù shān yóu dōng xī chéng wù. xún běi jiè shān suí liú dōng xià sān lǐ, yǒu cūn zài nán shān xià, yuē dōu míng cūn. cūn hòu nán shān jì jǐn, yǒu xiá nán qù, zé nà dì zhōu dào yě ér hé chí zhī dào, zé xī běi xíng tǔ lǒng jiān. yòu èr lǐ, dù shí liáng ér xī, qiáo xià shuǐ běi liú, dāng yì dōng běi rù jīn chéng shàng liú zhě. qí yuán zé yī dōng zì dōu míng lǐng zhī shí xué, yī nán zì xià hé lǐng běi lái, èr liú hé ér chéng jiàn zhě yě. yòu xī běi sì lǐ, zhì yī tǔ gāng. yóu gāng shàng yòu xī běi èr lǐ, yǒu liǎng sān jiā zài běi fù xià, wèi gān zhào cūn, chuī tāng fàn yú qí lán. suì cóng cūn cè běi shàng tǔ lǐng, yóu lǐng pàn běi xíng gòng sān lǐ, xià zhì xī lù, yǒu dà xī zì nán ér běi, jí suǒ wèi hé chí jiāng yě. jiāng dǐ pō jù, jiē suì shí píng pù, ér wú dī lì. héng dù dēng xī àn, běi wàng zé shí fēng huí hé, jí yǒu liú yì wú chū chù, bù zhī cǐ liú zhǎng shí cóng hé ér chū? gài běi zhuō lì zhī fēng, qí xià yǒu dòng, mén nán xiàng, dāng jí jiāng shuǐ tòu rù zhī chù yě. qí chù nán běi liǎng jiè yòu jù shí shān pái liè, jiāng xíng xī zì hé chí zhōu zhī nán, dōng xiàng zhì cǐ, zhé ér běi dǎo rù shān. yòu xī xún kū jiāng běi àn xíng yī lǐ, zé jiāng dǐ shā shí, jiān yǒu xì liú cóng cóng yǐ. yòu xī qī lǐ, rù hé chí zhōu zhī dōng mén. zhōu chéng nǎi tǔ qiáng, shàng fù yǐ máo, chéng zhōng jū mín diāo bì, dàn cǎo máo ér wú wǎ shè. qí shān nán běi duì zhì, zhōng chéng dōng xī wù, ér dà xī héng qí zhōng, dōng zhì gān zhào hòu tǔ shān, gèn jié wèi qián mén xī, zhuǎn ér běi, rù shí xué xī zhì dà shān lǐng shí jí, wèi hòu yào shuǐ zhī suǒ cóng fā zhě yě. dǐ zhōu cái guò wǔ, chuān zhōu chū xī mén, yù máo shè zhōng. yǐ lù jiǎn mǎ fú suǒ qí yú zhōu zūn xiāo.
复西向循南山北麓行,又西里余,有岩在南山之半,其门西北向,即鬼岩矣。洞中遥望杳黑,土人祀神像于其间,故谓之“鬼”。从其下西登坳,石级颇整。共一里,逾坳西下,自是石土二山交错,而石亦有土矣。西界山又南北成坞,有细流虢虢流坞中,南向而去,即东回北转而绕于官村之前者也。既下,溯细流北行坞中一里,则两界山又转为东西坞。仍溯细流西向行三里,有石堰细流之上,疑即所谓丁阑堰。上潴流一方,泻堰隙东下,是为滥觞之始,而源实出于都明岭之东麓。渡堰而南,循南山麓西行,又二里,过卢塘村。盖南北两界山夹持成坞,坞底平洼,旱则涸,涨则成塘,有村在北山下,路循塘南行。又一里,复有堰当上流,又越之西二里,乃复上土岭半里,逾岭坳而西下又半里,有泉一泓出路左石穴,西向汩汩,无涨涸,亦无停息,勺而饮之,甘冽殊甚,出穴即坠石穴而下,虢虢有声。其处山犹东西成坞。循北界山随流东下三里,有村在南山下,曰都明村。村后南山既尽,有峡南去,则那地州道也;而河池之道,则西北行土陇间。又二里,渡石梁而西,桥下水北流,当亦东北入金城上流者。其源则一东自都明岭之石穴,一南自下河岭北来,二流合而成涧者也。又西北四里,陟一土冈。由冈上又西北二里,有两三家在北阜下,为乾照村,炊汤饭于其栏。遂从村侧北上土岭,由岭畔北行共三里,下至西麓,有大溪自南而北,即所谓河池江也。江底颇巨,皆碎石平铺,而无滴沥。横渡登西岸,北望则石峰回合,即有流亦无出处,不知此流涨时从何而出?盖北卓立之峰,其下有洞,门南向,当即江水透入之处也。其处南北两界又俱石山排列,江形西自河池州之南,东向至此,折而北捣入山。又西循枯江北岸行一里,则江底砂石,间有细流淙淙矣。又西七里,入河池州之东门。州城乃土墙,上覆以茅,城中居民凋蔽,但草茅而无瓦舍。其山南北对峙,中成东西坞,而大溪横其中,东至乾照后土山,亘截为前门溪,转而北,入石穴;西至大山岭石脊,为后钥水之所从发者也。抵州才过午,穿州出西门,寓茅舍中。以陆柬马符索骑于州尊萧。
lái fèng, dōng yuè rén.
来凤,东粤人。
xiāo gōng jí wéi fā piào, qǔ fū qí gè èr, bù shǎo jī tíng liú yān.
萧公即为发票,取夫骑各二,不少羁Jī停留焉。
shí bā rì chén cān hòu dé èr qí chāi yì, jí yǐ mǎ fū èr míng zuò tiāo fū yǐng shè.
十八日晨餐后得二骑差役,即以马夫二名作挑夫影射。
jì ér xiāo gōng fù yǐ tiǎn yí lái kuàng zèng yǔ, yú shòu qí sǔn pú, ér jǐn bì qí yú bì ér bù shòu. rù chéng mǎi tiē zuò xiè jiǎn, jiǔ nǎi dé zhī, xíng yǐ shàng wǔ yǐ. xī xiàng shān wù xíng sān lǐ, yǒu xī zì běi shān nán liú, hé yú xī lái dà xī. nǎi dù běi xī sù dà xī běi àn xíng, yòu qī lǐ, yǒu cūn zài nán shān zhī wù, yǒu wǎ shì yān, míng yáng cūn.
既而萧公复以腆仪来贶kuàng赠与,余受其笋脯,而尽壁其余避而不受。入城买帖作谢柬,久乃得之,行已上午矣。西向山坞行三里,有溪自北山南流,合于西来大溪。乃渡北溪溯大溪北岸行,又七里,有村在南山之坞,有瓦室焉,名杨村。
yáng xìng zhě yǒu jù lì, néng bǎo hù cǐ cūn.
杨姓者有巨力,能保护此村。
xún běi shān lù xíng, yòu èr lǐ, yǒu fēi shí fù kōng ér chū, píng yā xíng rén zhī shàng. yǐ ér shàng wēi jí, jiàn jí wài yǐ shēn kēng, nèi yǒu xuán xué, zhōng kōng xià xiàn, hóng liú yì qí dǐ yān. jì shàng, cóng shān bàn xíng, suì xún yá běi zhuǎn, yòu chéng nán běi zhī xiá, shān còu ér wèi dōng xī liǎng jiè yǐ. xún dōng yá sù liú shàng, shēng zhì sān lǐ, dù xī ér běi, yú yī pō ér xià, jiàn dōng xiá shí bì wēi xuē, shàng yǒu qióng yán, xià yǒu pián xiá, dàn wén shuǐ shēng xuān shén, yǐ wéi zì duò xiá ér xià yě, ér páng tiào bú jiàn yǐng.
循北山麓行,又二里,有飞石覆空而出,平压行人之上。已而上危级,见级外倚深坑,内有悬穴,中空下陷,洪流溢其底焉。既上,从山半行,遂循崖北转,又成南北之峡,山凑而为东西两界矣。循东崖溯流上,升陟三里,渡溪而北,逾一坡而下,见东峡石壁危削,上有穹岩,下有骈峡,但闻水声喧甚,以为自堕峡而下也,而旁眺不见影。
shāo qián, zé xī shuǐ yóu zì běi lái, fù dù zhī. xún xī dōng xíng xiá zhōng, sān lǐ, shuǐ qióng xiá jǐn. běi shàng lǐng yī lǐ, yòu cóng lǐng tóu xíng yī lǐ, chū liǎng shān ào jiān, yǒu shí yuán liǎng chóng, shǔ lián jiē liǎng fēng zhī zuǒ yòu, shì wèi dà shān lǐng, hé chí nán dān zhī jiè yě.
稍前,则溪水犹自北来,复渡之。循溪东行峡中,三里,水穷峡尽。北上岭一里,又从岭头行一里,出两山坳间,有石垣两重,属连接两峰之左右,是为大山岭,河池、南丹之界也。
yú lǐng běi xià, suì wèi dān zhōu jìng.
逾岭北下,遂为丹州境。
zhuǎn ér xī èr lǐ, dù xiǎo shuǐ, qí shuǐ nán qù.
转而西二里,渡小水,其水南去。
fù xī nán yú yī lǐng, fù yǔ shuǐ yù, suí zhī xī běi xíng, gòng sān lǐ, fù dù shuǐ, shuǐ huì yú shí bì xià, suì jiù zhī ér fàn. yòu suí shuǐ chū xiá, xī èr lǐ, shān shì jiàn kāi, jìn shān jiē biàn shí wèi tǔ, nán shān xià yǒu máo yī èr yíng yǐ.
复西南逾一岭,复与水遇,随之西北行,共三里,复渡水,水汇于石壁下,遂就之而饭。又随水出峡,西二里,山势渐开,近山皆变石为土,南山下有茅一二楹矣。
suí xiǎo shuǐ xī xíng sān lǐ, jiàn zhuǎn ér běi, tǔ shān wù jǐn, xī shān lǒng jiān yǒu shù shí jiā yǐ zhī, shì wèi tǔ zhài guān, zé nán dān tǔ shuì zhī yào yě. lù zài dōng shān zhī lù, suì běi shàng tǔ lǐng. qí dōng lái zhī shuǐ, shì wú běi liú zhī xì, wéi xī běi yǒu jù shān xuán xuē, xiǎng yì cóng qí xià rù xué yǐ zhù dà jiāng, ér xià jīn chéng dōng jiāng zhě, wèi qīn xī gǎo qīng chǔ, nòng míng bai yě. běi xià tǔ lǐng, qí wù zhōng xiǎo shuǐ yì zì dōng ér zhù xī nán, shì yì bī xuán xuē jù shān ér qù.
随小水西行三里,渐转而北,土山坞尽,西山陇间有数十家倚之,是为土寨关,则南丹土税之钥也。路在东山之麓,遂北上土岭。其东来之水,似无北流之隙,惟西北有巨山悬削,想亦从其下入穴以注大江,而下金城、东江者,未亲晰xī搞清楚,弄明白也。北下土岭,其坞中小水亦自东而注西南,似亦逼悬削巨山而去。
yú shì fù xī běi shàng lǐng, shēng zhì gòng wǔ lǐ, zhuǎn chū lǐng tóu, shǐ yǒu jù wù xī běi qù, lù cóng qí xī shān lǐng bàn xíng, yòu wǔ lǐ yuē bǎi bù cūn jīn zuò bā bù.
于是复西北上岭,升陟共五里,转出岭头,始有巨坞西北去,路从其西山岭半行,又五里曰百步村今作八步。
máo shè shù jiā zài xī shān lǒng shàng, jiē jiāng yòu rén, wèi xíng lǐ jū tíng zhě. shí xī jiǎ dān fū sān bǎi yú rén, zhàn shì yǐ mǎn, wú kě tuō zú, suì běi xiàng xià lǒng qián xī běi wù zhōng.
茅舍数家在西山陇上,皆江右人,为行李居停者。时锡贾担夫三百余人,占室已满,无可托足,遂北向下陇前西北坞中。
shuǐ zhì shì zhuǎn ér xī nán qù, yǒu mù liáng jià qí shàng, fù yǐ tíng, yì cǐ zhōng suǒ jǐn jiàn zhě.
水至是转而西南去,有木梁架其上,覆以亭,亦此中所仅见者。
dù liáng ér shàng lǒng, qí wù suì zhuǎn dōng xī. yú shì xī xiàng xíng wǔ lǐ, yǒu sì wǔ jiā zài nán shān lǒng jiān, yuē yán tián cūn. zhōng yǒu wǎ lán sān yíng pō jù, jí tóu zhī, zé lǎo yù yòu hái, shì rú xuán qìng yì wèi kōng yǐ suǒ yǒu, ér shàng wǎ xià bǎn, jù duō pò kǒng liè hén.
度梁而上陇,其坞遂转东西。于是西向行五里,有四五家在南山陇间,曰岩田村。中有瓦栏三楹颇巨,亟投之,则老妪幼孩,室如悬磬qìng意为空已所有,而上瓦下板,俱多破孔裂痕。
gài cǐ nǎi jù mù jiā, qián zhōu luàn shí, wèi zéi suǒ gōng lüè ér pò, yí cǐ lǎo zhì, jiǔ bì tā xiāng, ér shǐ guī gù tǔ zhě. jiǔ zhī mì dé yī guō, jǐn chuī zhōu wèi cān, suì xí bǎn ér wò.
盖此乃巨目家,前州乱时,为贼所攻掠而破,遗此老稚,久避他乡,而始归故土者。久之觅得一锅,仅炊粥为餐,遂席板而卧。
shí jiǔ rì píng míng qǐ, chuī fàn ér xíng. xì yǔ fēi fēi. xī xiàng xíng tǔ shān jiān, sān shàng sān xià gòng shí lǐ. yǒu shuǐ zì dōng běi zhù xī nán, shēn bù jí xī, kuò yuē wǔ liù zhàng, shì wèi dà jiāng jí diāo jiāng yě. qí yuán fā yú xī běi cóng shān hè zhōng, nán liú dōng zhuǎn ér zhì yǒng shùn jiè, hé dōng jiāng xià liú zhě yě. dù jiāng, yòu xī yú yī lǐng, gòng wǔ lǐ, zhuǎn xià yī wù. qí wù zhōng yǒu yī shuǐ dōng nán qù, sù zhī xíng, qí shuǐ qū zhé wù zhōng, lǚ shè zhī, é qǐng shù shí cì. gòng sān lǐ, yǒu shuǐ yī zhī zì xī běi lái, yī zhī zì zhèng xī lái, suì zhuǎn ér xiàng xī sù zhī. yòu bàn lǐ, yǒu cūn zài běi shān zhī lù, qí míng yuē jīn cūn, nǎi shì zhàn zhī dāng yào zhě.
十九日平明起,炊饭而行。细雨霏霏。西向行土山间,三上三下共十里。有水自东北注西南,深不及膝,阔约五六丈,是为大江即刁江也。其源发于西北丛山壑中,南流东转而至永顺界,合东江下流者也。渡江,又西逾一岭,共五里,转下一坞。其坞中有一水东南去,溯之行,其水曲折坞中,屡涉之,俄顷数十次。共三里,有水一支自西北来,一支自正西来,遂转而向西溯之。又半里,有村在北山之麓,其名曰金村,乃是站之当钥者。
qí dì xī wǎng xī kēng zhǐ shí wǔ lǐ, xī běi qù nán dān zhōu wǔ shí lǐ. rù qí lán, tóu mù fāng wǎng bǎi bù xū, nǎi zuò ér dài zhī. yǔ shí sǎ shí zhǐ. chén mèng xióng cóng cǐ rù xī kēng, suì bié qù. yú hòu tóu mù, dǐ wǎn shǐ guī.
〔其地西往锡坑止十五里,西北去南丹州五十里。〕入其栏,头目方往百步墟,乃坐而待之。雨时洒时止。陈梦熊从此入锡坑,遂别去。余候头目,抵晚始归。
èr shí rì chén qǐ, yǔ fēi fēi.
二十日晨起,雨霏霏。
fàn ér hòu fū, jiǔ zhī nǎi zhā zhú wèi yú, zhǐ dé qí yī, ér shǎo qí yī, shàng wǔ shǐ xíng. yǔ zhōng suì dōng běi yú tǔ shān, yī lǐ yú, yuè qí jí, nǎi xī běi xià, shēn máo méi jìng.
饭而候夫,久之乃扎竹为舆,止得其一,而少其一,上午始行。雨中遂东北逾土山,一里余,越其脊,乃西北下,深茅没径。
yòu lǐ xǔ, chuān yì ér jiàng zhì wù dǐ, zé yǒu xiǎo shuǐ zì nán ér běi, dà lù yì zì nán suí zhī, zé xī kēng dào yě. cóng zhī běi yī lǐ, yòu yǒu yī shuǐ zì xī nán lái, èr shuǐ hé ér dōng běi qù, shuǐ dōng yǒu cūn zài dōng shān xià, shì yuē léi jiā cūn, shān xiá shāo kāi. yòu yī lǐ, suì zhuǎn ér wèi dōng xī wù, yǒu dà xī zì xī ér lái, hé nán lái xiǎo xī, dōng qù jí nán zhuǎn ér wèi dà jiāng zhě yě. yú shì sù xī nán shàng shān běi lù xíng, xī xiàng shēng zhì gòng shí lǐ, yǒu máo shù yíng zài nán shān zhī bàn, yuē huī luó chǎng, jiē chū xī zhī suǒ yě. yóu qí xià yòu xī yī lǐ, qí wù xī jǐn, yǒu tǔ shān héng qí zhōng, yī xiǎo shuǐ zì xī běi, yī dà shuǐ zì xī nán, èr shuǐ hé yú héng lǐng zhī xià. yú shì shè xiǎo shuǐ xī shàng héng lǐng, lǐng dōng lù páng yǒu yuān jǐng zhǒng zhǒng, shēn shù zhàng, ér yuán jǐn rú jǐng dà, shì záo jué ér chéng zhě, jí xī xué yě. yú lǐng xī xià gòng sì lǐ, yòu yǔ qián xī nán lái dà xī yù. qí xī fāng běi qǔ ér nán, suì jué liú ér xī, qí xiá fù dōng xī kāi.
又里许,穿翳而降至坞底,则有小水自南而北,大路亦自南随之,则锡坑道也。从之北一里,又有一水自西南来,二水合而东北去,水东有村在东山下,是曰雷家村,山峡稍开。又一里,遂转而为东西坞,有大溪自西而来,合南来小溪,东去即南转而为大江者也。于是溯溪南上山北麓行,西向升陟共十里,有茅数楹在南山之半,曰灰罗厂,皆出锡之所也。由其下又西一里,其坞西尽,有土山横其中,一小水自西北,一大水自西南,二水合于横岭之下。于是涉小水西上横岭,岭东路旁有眢井种种,深数丈,而圆仅如井大,似凿掘而成者,即锡穴也。逾岭西下共四里,又与前西南来大溪遇。其溪方北曲而南,遂绝流而西,其峡复东西开。
sù xī xíng qí zhōng, lǚ zuǒ yòu shè zhī, sì lǐ wèi xī léng cūn, yòu yī shuǐ zì xī běi lái rù, lù cóng dà xī nán àn xíng. yòu yī lǐ, lù zuǒ yǒu qí yú lǐng ér nán, xiǎng wǎng xī kēng dào yě.
溯溪行其中,屡左右涉之,四里为西楞村,又一水自西北来入,路从大溪南岸行。又一里,路左有岐逾岭而南,想往锡坑道也。
yòu xī, yǒu xī zì nán xiá lái hé, qí xī yì jù, yǔ xī lái zhī xī děng. yú shì yòu héng shè nán xī kǒu, réng sù xī lái xī nán àn xíng. yòu wǔ lǐ, yǒu cūn zài nán shān, yuē dà xú cūn. cūn zhī xī, qí xiá fù kāi, tián shǐ lián chéng, shuǐ pán zhé qí zhōng.
又西,有溪自南峡来合,其溪亦巨,与西来之溪等。于是又横涉南溪口,仍溯西来溪南岸行。又五里,有村在南山,曰大徐村。村之西,其峡复开,田始连塍,水盘折其中。
yòu lǚ shè zhī, sì lǐ, zhí dǐ xī shān xià.
又屡涉之,四里,直抵西山下。
sù liú zhuǎn ér běi, yī lǐ, nǎi shè shuǐ shàng xī shān. chū shàng shén jùn, wàng běi wù shān huán hè jǐn, bào liú cóng shān yè xuán kōng zhí pēn, jiè qún bì jiān, rú yù lóng bǎi zhàng. yuè xī jiē shí shān sēn huàn, gù xuán shuǐ zuì jiān, wéi cǐ jǐng dú jiàn. yì qián zì quán zhī dǎ gǒu lǐng yì běi wàng jiàn zhī, zhì cǐ yǐ yū huí shù qiān lǐ, shè lì jīng nián, hū yú cǐ dé dǔ, yì hàn màn màn wú biān jì zhōng yī qí yù yě. xī xiàng yuán tǔ jí ér shàng, zhān gù yī lǐ ér bù néng shì, yǐ ér jiàn yú lǐng nán, shǐ bù fù jiàn. yòu yǐ lǐ xún běi fēng ér xī shàng zhě èr lǐ, yú yī jí, jí běi lù yú shì wèi dǎ xī guān, nǎi xī jiǎ zì xī kēng ér lái zhě. xī yú cǐ zhēng shuì, yǒu jū shě, zì qù nián luàn hòu bèi xiǎn, suì wú jū rén. yóu cǐ xī xià bàn lǐ, jí yǒu hè dāng xiá zhī xī, suì zhuǎn ér běi, shān jiā chéng xiá. yòu xià bàn lǐ, shuǐ shǐ chéng jiàn běi qù, suí zhī yòu bàn lǐ, dù jiàn xī, yuán yá běi xíng yī lǐ bàn, chū xiá. qián xiá yòu zì dōng běi xiàng xī nán, nǎi xún yá zhuǎn ér xī nán xíng, yǔ dà zhì.
溯流转而北,一里,乃涉水上西山。初上甚峻,望北坞山环壑尽,瀑流从山腋悬空直喷,界群碧间,如玉龙百丈。粤西皆石山森幻,〔故悬水最艰,〕惟此景独见。忆前自全之打狗岭亦北望见之,至此已迂回数千里,涉历经年,忽于此得睹,亦汗漫漫无边际中一奇遇也。西向援土级而上,瞻顾一里而不能释,已而渐逾岭南,始不复见。又迤逦循北峰而西上者二里,逾一脊,脊北路隅是为打锡关,乃锡贾自锡坑而来者。昔于此征税,有居舍,自去年乱后被燹,遂无居人。由此西下半里,即有壑当峡之西,遂转而北,山夹成峡。又下半里,水始成涧北去,随之又半里,渡涧西,缘崖北行一里半,出峡。前峡又自东北向西南,乃循崖转而西南行,雨大至。
jì ér fù lǚ shè cǐ jiàn, jiàn nǎi nán qù, lù nǎi xī yú shān ào. gòng èr lǐ, fù xíng wù jiān, bàn lǐ, xún běi shān zhī yá, qián jiàn fù zì nán lái, shè zhī. xī běi xíng yòu bàn lǐ, yòu yī xī zì nán xiá lái, qí shuǐ pō dà, yǔ qián jiàn hé ér běi, héng yàn ér zhū zhī. cóng yàn xī xiàng běi xíng, yòu yī lǐ ér dù nán dān zhī nán qiáo, mù yǔ rú zhù, léi diàn jiāo zuò, jí mì nì lǚ ér shuì jià yān.
既而复屡涉此涧,涧乃南去,路乃西逾山坳。共二里,复行坞间,半里,循北山之崖,前涧复自南来,涉之。西北行又半里,又一溪自南峡来,其水颇大,与前涧合而北,横堰而潴之。从堰西向北行,又一里而渡南丹之南桥,暮雨如注,雷电交作,急觅逆旅而税驾焉。
nán dān zhī shuǐ běi liú jīng zhōu zhì dōng.
南丹之水北流经州治东。
qí shān dōng xī fēn jiè, zhōu zhì zài xī shān xià.
其山东西分界,州治在西山下。
qí dōng yǒu jiē, nán běi yī xī ér liè.
其东有街,南北依溪而列。
zhōng yǒu yī jiē xī rù, dà shí fāng kuà qí qián, yuē:" shū shū zhǎn, yì jí chǎng kāi xiōng huái zhōng bào guó, chóng zhěng jīng wēi." yuè shěng suǒ wèi jiàn zhě.
中有一街西入,大石坊跨其前,曰:“摅shū舒展,意即敞开胸怀忠报国,崇整精微。”粤省所未见者。
yóu fāng xià jìn jiē xī xíng, jiē jǐn, yòu rù yī shí juǎn mén. mén nèi yǒu guān dì miào, xī xiàng, qián yì yǒu fāng. qí xī jí jù táng huì shuǐ, nán běi gè yǒu fēng, zì xī shān huán bì ér qián, táng shuǐ zhí jìn qí lù. táng zhōng yǒu dī, dōng xī zhǎng gèn shù zhàng, liǎng duān gè jià mù wèi qiáo, ér tíng qí shàng. yuè xī qiáo, yòu xī guò yī fèi yuàn, zé zhōu zhì zài xī nán xiǎo shí fēng xià.
由坊下进街西行,街尽,又入一石卷门。门内有关帝庙,西向,前亦有坊。其西即巨塘汇水,南北各有峰,自西山环臂而前,塘水直浸其麓。塘中有堤,东西长亘数丈,两端各架木为桥,而亭其上。越西桥,又西过一废苑,则州治在西南小石峰下。
qí mén běi xiàng, qián yì yǒu shí fāng, ér sì wéi tǔ qiáng bù shèn chóng zhěng, cǐ xià shǔ yě.
其门北向,前亦有石坊,而四围土墙不甚崇整,此下署也。
zhōu guān suǒ jū, zé zài dùn shàng. dùn shàng zhě, jí shǔ hòu xiǎo shí fēng zhī diān. lù yóu shǔ zhōng dēng, nǎi mò gōng yīn jiā nán hòu yí cǐ yǐ bì bù cè zhě. gài xī jiè qún fēng wān yán, qí nán běi liǎng zhī dōng tū zhě, jì ruò zuǒ yòu bì, yòu yǒu yī zhī zhōng xià tè qǐ wèi shí fēng, ér xià shǔ yǐ zhī, dùn jié yú shàng, sān miàn qiào xuē, wéi nán miàn yǒu ào kě dēng. dùn zhī hòu fù qǐ xiǎo fēng, yǔ dùn zhōng lián ruò mǎ ān, qí hòu yǔ chóng shān bìng jiā wèi shēn kēng, qí xià yǒu xiǎo shuǐ dōng nán chū ér zhù yú dà xī, cǐ shǔ zuǒ dì yī céng jiè shuǐ yě.
州官所居,则在囤上。囤上者,即署后小石峰之巅。路由署中登,乃莫公因家难后移此以避不测者。盖西界群峰蜿蜒,其南北两支东突者,既若左右臂,又有一支中下特起为石峰,而下署倚之,囤结于上,三面峭削,惟南面有坳可登。囤之后复起小峰,与囤中连若马鞍,其后与崇山并夹为深坑,其下有小水东南出而注于大溪,此署左第一层界水也。
dùn shān zhī běi, qí shān xī duàn, yǒu dòng liè shān xià. qí mén dōng nán xiàng, zhèng yǔ dùn shān duì. mén dǐng shén píng, yì yǒu yuán zhù dǎo chuí. mén zhī zhōng jí yǒu èr jù shí wēi jù, zhōng kāi yī xiá jǐn chǐ xǔ, běi rù sān sì zhàng, zhé ér xī, shāo xià, zé xī jù shí zhī hòu yě. yǔ dòng hòu bì běi jù zhàng yú, xī shēn èr zhàng yú, yǎo hēi wú kě jiàn, bù shí yǒu páng dòu fǒu? xī jù shí zhī shàng, qí miàn gāo xià bù yī, jiē ruò tái xiè kě qī, dì sì bì xuán jué, jù wú jí kě dēng. dōng shí yì rán, dì hòu jí lián zhuì yú dòng bì, wú hòu rào zhī xì, ér shí tái zhī qián, yǒu shí zhù shàng sǒng jiē yú dòng dǐng, wèi yì xī shí ěr.
囤山之北,其山西断,有洞裂山下。其门东南向,正与囤山对。门顶甚平,亦有圆柱倒垂。门之中即有二巨石危踞,中开一峡仅尺许,北入三四丈,折而西,稍下,则西巨石之后也。与洞后壁北距丈余,西深二丈余,窅黑无可见,不识有旁窦否?西巨石之上,其面高下不一,皆若台榭可栖,第四壁悬绝,俱无级可登。东石亦然,第后即联缀于洞壁,无后绕之隙,而石台之前,有石柱上耸接于洞顶,为异西石耳。
xī shí zhī xī, yòu yǒu xiǎo xì qióng shí, ér běi xiá zhōng jià tī yī liǎng céng, jí kě dēng shí shàng, yóu xī shí kuà shí èr chǐ, jí kě dá dōng shí zhī duān, xī cǐ zhōng rén bù zhī diǎn zhuì ěr. yóu yán qián běi xiàng xíng bàn lǐ, qí shān yòu kāi dōng xī wù, xún xī shān zuǐ zhuǎn ér xī xíng, yòu yǒu shuǐ zì xī xiá lái, dōng běi xiàng ér rù dà xī, jí qīng shuǐ táng zhī xià liú yě.
西石之西,又有小隙穹石,而北峡中架梯一两层,即可登石上,由西石跨石二尺,即可达东石之端,惜此中人不知点缀耳。由岩前北向行半里,其山又开东西坞,循西山嘴转而西行,又有水自西峡来,东北向而入大溪,即清水塘之下流也。
sù zhī xī xíng, yòu bàn lǐ, dù yī qiáo tíng. qiáo nán yǒu shí yá zhàng liú, nèi huì shuǐ yī chí, xī shuǐ cóng qiáo xià chū, jīn dǎo yá gēn ér dōng, bù běi yóu qiáo xià yǐ. dù qiáo shāo xī, yú yī gāng, jí qīng shuǐ táng. táng nán běi liǎng shān chéng jiā, zhōng kāi dōng xī wù, xī zé dà shān píng qí hòu, dōng jí shí yá suǒ zhàng shuǐ kǒu yě. sì zài qí zhōng, dōng xiàng ér lì.
溯之西行,又半里,渡一桥亭。桥南有石崖障流,内汇水一池,昔水从桥下出,今捣崖根而东,不北由桥下矣。渡桥稍西,逾一冈,即清水塘。塘南北两山成夹,中开东西坞,西则大山屏其后,东即石崖所障水口也。寺在其中,东向而立。
rù mén jí wéi fāng táng, sì zhōu shí qì, huì shuǐ yú zhōng, bù shēn ér shén chè. qián céng jià gé táng zhōng, gé hòu yuè táng yòu zhōng gèn yī tíng, tíng nán běi táng zhōng, fù gōng shí yú shuǐ, liǎng páng gè jià gé yú táng wèi zuǒ yòu xiāng. tíng xī zé yù huáng gé yě, yì cóng táng zhōng zhòu shí wèi jī, ér zhōng tōng shuǐ dào zhě.
入门即为方塘,四周石砌,汇水于中,不深而甚澈。前层架阁塘中,阁后越塘又中亘一亭,亭南北塘中,复供石于水,两旁各架阁于塘为左右厢。亭西则玉皇阁也,亦从塘中甃石为基,而中通水道者。
gé xià wèi zhēn wǔ, shàng wèi yù huáng, ér zhēn wǔ zhī hòu, yòu cóng táng zhōng jià gé yī céng, xià kuà shuǐ shàng, wèi qī qì zhī suǒ, shàng yǔ yù huáng gé lián jià wèi yī, zhì sān shì fú yān. fú hòu yǒu chuāng, kě píng tiào xī fēng, xià kàn táng shuǐ wěi wěi xíng jìn mào cóng dì zhōng yì qǐ.
阁下位真武,上位玉皇,而真武之后,又从塘中架阁一层,下跨水上,为栖憩之所,上与玉皇阁联架为一,置三世佛焉。佛后有窗,可平眺西峰,下瞰塘水亹亹wěiwěi行进貌从地中溢起。
táng zhī wài, jiē yǒu yuán zhōu zhī, céng lóu dié gé, jù jià yú shuǐ zhōng, ér fó xiàng jiē zhěng lì, yì yuè xī suǒ wèi jiàn.
塘之外,皆有垣周之,层楼叠阁,俱架于水中,而佛像皆整丽,亦粤西所未见。
xī hū zhōng wú yī sēng, shuǐ kōng yún lěng, wéi wén jī jī xī shēng ér yǐ.
惜乎中无一僧,水空云冷,惟闻唧唧溪声而已。
sì wèi tiān qǐ qī nián mò gōng jí suǒ jiàn, qián nián yǐ qián wū hài, biān shā sēng, suì wú jū zhě. sì nán yǒu xī zì xī nán yè zhōng lái, jí yóu sì qián dōng qù zhě. sì běi yǒu dà dào xī xiàng yú lǐng qù, shì tōng bā é ér dá píng zhōu zhě. sì qián shuǐ dōng qù, jīng shí yá shuǐ kǒu, yòu dōng chū ér zhù dà xī, cǐ shǔ zuǒ dì èr chóng jiè shuǐ yě.
寺为天启七年莫公伋ji所建,前年以潛zén诬害,鞭杀僧,遂无居者。寺南有溪自西南腋中来,即由寺前东去者。寺北有大道西向逾岭去,是通巴鹅而达平洲者。寺前水东去,经石崖水口,又东出而注大溪,此署左第二重界水也。
shǔ yòu dì yī zhòng jiè shuǐ, jí qián lái suǒ shè yàn shàng nán xiá zhī liú, dì èr chóng jí dǎ xī guān dōng lái zhī jiàn, èr shuǐ hé wéi dà xī ér jīng zhōu qián.
署右第一重界水,即前来所涉堰上南峡之流,第二重即打锡关东来之涧,二水合为大溪而经州前。