chū èr rì zǎo qǐ, yīn yún rú gù. fàn jiǔ zhī, fū zhì nǎi xíng. dōng xiàng sān lǐ, jí qián wǎng guān yú dào yě. jì nǎi dù xī ér běi, suí xī běi àn dōng xíng, yòu èr lǐ, yǒu shí fēng dōng zhì xiá zhōng. gài nán běi liǎng jiè shān, zì zhōu xī bā lǐ jí pái tà ér lái, zhōng kāi yī wù, shuǐ jīng qí jiān, zhì cǐ zé dōng shí fēng zhōng zhì ér wù shǐ jǐn, xī shuǐ yóu shí fēng zhī nán ér dōng qū lǐng zhōng, jí zuó suǒ suí ér rù zhě. jīn lù yóu shí fēng zhī běi ér dōng qū běi wù, yòu sān lǐ, dé yī cūn zài wù zhōng, yuē nà xián. yòu dōng èr lǐ, wù nǎi dà kāi, tián chóu céng luò, yǒu lù tōng nán wù, jí nà lún jīn zuò nà lóng dào yě. yòu dōng wǔ lǐ, shān wù fù qióng.
初二日早起,陰雲如故。飯久之,夫至乃行。東向三里,即前往觀魚道也。既乃渡溪而北,隨溪北岸東行,又二里,有石峰東峙峽中。蓋南北兩界山,自州西八里即排闥而來,中開一塢,水經其間,至此則東石峰中峙而塢始盡,溪水由石峰之南而東趨嶺中,即昨所隨而入者。今路由石峰之北而東趨北塢,又三里,得一村在塢中,曰那賢。又東二里,塢乃大開,田疇層絡,有路通南塢,即那倫今作那隆道也。又東五里,山塢復窮。
nǎi běi zhé ér dōng yú shān ào. yī lǐ, yuè ào zhī dōng, xíng wù jiān yòu yī lǐ, fù dōng chuān shān xiá.
乃北折而東逾山坳。一里,越坳之東,行塢間又一里,復東穿山峽。
qí xiá shén bī ér zhōng píng, dàn shí gǔ léng léng, rú wàn dāo zǎn cè, bù kān zhe zú. chū xiá, lù hū jiàng ér xià, yǐ fù nán zhuǎn shí hè zhōng, luàn shí gāo xià gòng sān lǐ, shān jiàn kāi.
其峽甚逼而中平,但石骨稜稜,如萬刀攢側,不堪着足。出峽,路忽降而下,已復南轉石壑中,亂石高下共三里,山漸開。
hū jiàn lù zuǒ shí xué qū zhé, zhuì chéng liǎng tán, qīng liú zhū qí zhōng, yìng rén xīn mù. tán zhī nán wù yǒu máo shè èr jià, tán zhī dōng wù yǒu máo shè yī jià, jiē jì wú yī rén. xún zhī yú fū, yuē: cǐ xiāng cūn yě. xiàng wèi wàn chéng jīn zuò lóng mén suǒ pò, gù jū mín qì lú ér qù. yóu xiāng cūn ér dōng, fù yǒu xī zài lù běi, jí cóng liǎng tán zhōng yì chū zhě. dōng xíng píng wù èr lǐ, guò zuó dǎ yú táng zhī nán, yòu dōng sān lǐ, suì běi dù xī lái zhī xī, xī shuǐ chuān shí hè zhōng, lù fù suí zhī, shuǐ shí jiāo luàn. yī lǐ, cóng xī běi xíng, zhuǎn rù běi hè. yī lǐ, shuǐ fù zì nán lái, yòu dù zhī ér dōng. yòu yī lǐ, shuǐ fù zì běi ér nán, yòu dù zhī, nǎi dōng xiàng chū xiá. hū zhuì xiá zhí xià zhě yī lǐ, shǐ jiàn xiá dōng píng chóu, zì běi ér nán, kāi yáng shén dà, nǎi zhī dōu jié zhī dì, zhí zài xī shān zhī dǐng yě. xià shān shì wèi lóng ān jiè, yì suì wèi tài píng nán níng zhī fēn, qí gāo xià dùn shū yǐ. suí xī fēng dōng lù běi yī lǐ, xī liú cóng cóng, sù zhī dé yī cūn, shì wèi yán cūn, jū mín shǐ yǒu wǎ fáng gāo dèng, fù jiàn hàn guān yí yǐ. zhì shì tiān sè yì kāi jì. shí yǐ guò wǔ, huàn fū zhì, suì xíng. yú shì jù nán xiàng xíng píng chóu jiān, èr lǐ, fàn yú qián cūn zhī dèng xìng zhě jiā. jì fàn, yòu dù xī xī àn, nán xíng yī lǐ bàn, qí xī shān xiá zhōng kāi, fēng céng wù dié, yǒu cūn zài xī wù shén dà, yuē yáng cūn jīn zuò yáng wān. yòu nán yī lǐ bàn, yáng cūn yǒu xī yì zì xī wù ér nán, yǔ běi xī hé, qí xī nǎi dà. bìng dù qí xī, yòu nán yī lǐ, shuǐ dōng zhù dōng jiè tǔ shān yè zhōng lù xī nán yī lǐ, dǐ xī jiè shí shān xià, dé yī cūn yuē hēi qū cūn.
忽見路左石穴曲折,墜成兩潭,清流瀦其中,映人心目。潭之南塢有茅舍二架,潭之東塢有茅舍一架,皆寂無一人。詢之輿夫,曰:「此湘村也。向為萬承今作龍門所破,故居民棄廬而去。」由湘村而東,復有溪在路北,即從兩潭中溢出者。東行平塢二里,過昨打魚塘之南,又東三里,遂北渡西來之溪,溪水穿石壑中,路復隨之,水石交亂。一里,從溪北行,轉入北壑。一里,水復自南來,又渡之而東。又一里,水復自北而南,又渡之,乃東向出峽。忽墜峽直下者一里,始見峽東平疇,自北而南,開洋甚大,乃知都結之地,直在西山之頂也。下山是為隆安界,亦遂為太平、南寧之分,其高下頓殊矣。隨西峰東麓北一里,溪流淙淙,溯之得一村,是為岩村,居民始有瓦房、高凳,復見漢官儀矣。至是天色亦開霽。時已過午,換夫至,遂行。於是俱南向行平疇間,二里,飯於前村之鄧姓者家。既飯,又渡溪西岸,南行一里半,其西山峽中開,峰層塢疊,有村在西塢甚大,曰楊村今作楊灣。又南一里半,楊村有溪亦自西塢而南,與北溪合,其溪乃大。並渡其西,又南一里,水東注東界土山腋中;路西南一里,抵西界石山下,得一村曰黑區村。
huàn fū, xún xī jiè shí shān nán xíng, qí fēng yǒu jiān ruò zhuō zhuī, qí yán yǒu pī ruò fēi chì ér zhōng kōng zhě. xíng qí xià qiàn shí zhōng, yòu nán sì lǐ, dé jù cūn zài xī fēng cóng jiā chù, yuē lóng cūn jīn zuò lóng zhèng. yòu huàn fū ér nán, nǎi suí dōng jiè tǔ shān xíng yǐ. shǐ zhī zì hēi qū zhì cǐ, jiē shān jiā zhōng píng wù ér wú jiàn, yǐ yáng cūn suǒ hé zhī liú, xiān yǐ dōng rù tǔ shān yě. zhì shì fù yǒu shuǐ xī zì lóng cūn xī wù lái, yòu nán chéng xiǎo jiàn. xíng qí dōng sān lǐ, pán tǔ shān dōng nán chuí ér zhuǎn, dé yī cūn yuē fá léi jīn zuò fā léi, huàn fū. yòu mù xiàng dōng nán xíng sān lǐ, sù yú bā tán huáng xìng zhě jiā.
換夫,循西界石山南行,其峰有尖若卓錐,其岩有劈若飛翅而中空者。行其下嵌石中,又南四里,得巨村在西峰叢夾處,曰龍村今作龍正。又換夫而南,乃隨東界土山行矣。始知自黑區至此,皆山夾中平塢而無澗,以楊村所合之流,先已東入土山也。至是復有水西自龍村西塢來,又南成小澗。行其東三里,盤土山東南垂而轉,得一村曰伐雷今作發雷,換夫。又暮向東南行三里,宿於巴潭黃姓者家。
chū sān rì bā tán huáng lǎo wǔ gǔ qǐ, gē jī qǔ chí yú wèi xiǎng.
初三日巴潭黃老五鼓起,割雞取池魚為餉。
chén cān hòu, dōng nán èr lǐ, huàn fū yú fá lián cūn. dài fū jiǔ zhī, nǎi dōng nán yú tǔ shān xiá, yī lǐ, zé xī liú zì xī běi shí shān xià zhé ér dōng lái, shǐ guó chéng shēng. suí zhī nán xíng, gài xī jiè shí shān zhì cǐ nán jǐn, zhuǎn ér xī qù, fù dōng tū yī shí fēng zhì yú nán xiá zhī zhōng, ruò dāng hù zhī shū, gù qí liú dōng qū ér dǐ tǔ shān zhī lù, yòu nán rào chū zhōng zhì shí fēng, shǐ nán liú píng qí, yóu lóng chǎng rù yòu jiāng yān. suí xī yī lǐ, nán shān jì zhuǎn, xī nán píng hè dà kāi, ér shí fēng zhī nán, shān jǐn ér shí bù jǐn. yú shì píng chóu qū chéng jiān, guài shí sēn sēn, guǐ guǐ yì lí guǐ hé, gāo xià bù yī, liú quán shí shù zhī, huán yǐ qí chéng, shǐ zhì yī chuán qí zhōng, shí lín jīng shè, shèng wú dí cǐ zhě. xíng shí jiān yī lǐ, shuǐ zhèng nán qù, lù dōng shàng shān lù, dé yī cūn, jù luò shén dà, yuē bǎ dìng cūn. cūn rén diāo shén, hòu fū zhì rì zè, shǐ yǐ yī qí èr dān fū lái.
晨餐後,東南二里,換夫於伐連村。待夫久之,乃東南逾土山峽,一里,則溪流自西北石山下折而東來,始虢成聲。隨之南行,蓋西界石山至此南盡,轉而西去,復東突一石峰峙於南峽之中,若當戶之樞,故其流東曲而抵土山之麓,又南繞出中峙石峰,始南流平畦,由龍場入右江焉。隨溪一里,南山既轉,西南平壑大開,而石峰之南,山盡而石不盡。於是平疇曲塍間,怪石森森,佹guǐ詭異離佹合,〔高下不一,流泉時漱之,環以畦塍,使置一椽其中,石林精舍,勝無敵此者。〕行石間一里,水正南去,路東上山麓,得一村,聚落甚大,曰把定村。村人刁甚,候夫至日昃,始以一騎二擔夫來。
suì dōng běi yú tǔ lǐng, yī lǐ bàn, běi dù yī xiǎo shuǐ, nǎi běi shàng lǐng. yòu yī lǐ yú qí diān, yòu běi xíng lǐng shàng zhě yī lǐ, zé xià jiàn lóng ān chéng guō zài dōng lù yǐ.
遂東北逾土嶺,一里半,北渡一小水,乃北上嶺。又一里逾其巔,又北行嶺上者一里,則下見隆安城郭在東麓矣。
nǎi suí lǐng dōng běi xià zhě shù lǐ, yòu dōng xíng zhě yī lǐ, rù xī mén, dǐ běi mén, yóu mén nèi zhuǎn ér nán, shuì jià yú xiàn qián sì zhōng. shì rì yún qì nóng yù, bù jiàn rì guāng. shí yǐ xià wǔ, suǒ fàn, lìng gù pū wǎng yì zhōng suǒ qí, qī yǐ míng dàn, ér tiāo fū zé xū suǒ zhī xiàn zhōng. shí yún jūn hé wèi kù yì suǒ sòng wǎng fǔ, shè wèi dài lǐ xiàn de zhǎng guān shì zhě wèi xún jiǎn lǐ xìng, jiāng mì cì wǎng suǒ tiān, ér xiān cóng běi guān wài dǐ gǒng gé, zé yòu jiāng cóng xī běi lái, jīng qí xià ér dōng qù, yǐ jiāng yá shēn xuē, gù yáo shì bù jiàn ěr. cóng yá xià de yī nán níng zhōu, qī yǐ míng rì fā. yú shí chuāng dà fā, lè yú zhōu xíng, qiě kě yǐ bù fán xiàn fū, suì dìng zhī.
乃隨嶺東北下者數里,又東行者一里,入西門,抵北門,由門內轉而南,稅駕於縣前肆中。是日雲氣濃郁,不見日光。時已下午,索飯,令顧仆往驛中索騎,期以明旦,而挑夫則須索之縣中。時雲君何為庫役所訟往府,攝尉代理縣的長官事者為巡檢李姓,將覓刺往索天,而先從北關外抵鞏閣,則右江從西北來,經其下而東去,以江崖深削,故遙視不見耳。從崖下得一〔南寧〕舟,期以明日發。余時瘡大發,樂於舟行,且可以不煩縣夫,遂定之。
lìng gù pū zhé qí yín yú yì, yǐ wèi zhōu zī. nǎi hái sù yú sì.
令顧仆折騎銀於驛,以為舟資。乃還宿於肆。
chū sì rì chén qǐ, fàn ér xià zhōu zé qí zhōu hū gǎi qī, chū bā shǐ xíng.
初四日晨起,飯而下舟;則其舟忽改期,初八始行。
gài shì shí xún fāng shǐ zhě dǐ nán níng, xiān wǎn chū qiú yú yù, tóng liù fáng zhī tīng kǎo chá zhě, yǐ cǐ zhōu wǎng. zhōng yè hū yì yī qiú, lì yì suì gèng qī yún. yú shí yǐ zhé qí jià, suì yān liú zhōu zhōng. chuāng bìng shēn yín, yīn yún àn dàn, suì hán huāng yì wài, rì mù zhàng jiāng biān, qíng xù kě zhī yě.
蓋是時巡方使者抵南寧,先晚出囚於獄,同六房之聽考察者,以此舟往。中夜忽逸一囚,吏役遂更期雲。余時已折騎價,遂淹留舟中。瘡病呻吟,陰雲黯淡,歲寒荒邑外,日暮瘴江邊,情緒可知也。
chū wǔ rì zuò wò zhōu zhōng. xià wǔ, gù pū yuē: suì yún mù yǐ, nài hé jiǔ zuò cǐ! qǐng suǒ dān fū yú xiàn, wèi míng rì bù xíng jì. yú rán zhī.
初五日坐臥舟中。下午,顧仆曰:「歲雲暮矣,奈何久坐此!請索擔夫於縣,為明日步行計。」余然之。
zuǒ yòu jiāng zhī fēn, yǐ yáng cūn bǎ dìng yǐ xī shí shān wèi jiè. gù shí shān zhī nèi, qí dì hū gāo, shì wèi tǔ zhōu, dōu jié wàn chéng. shǔ tài píng shí shān zhī xià, qí wù hū zhuì, shì wèi lóng ān, nǎi jiā jìng jiān wáng xīn jiàn suǒ kāi shè zhě, shǔ nán níng. cǐ zhì jiè suǒ fēn yě. ruò xī lái zhī lóng jí, zé zì guī shùn zhèn ān dōu kāng lóng yīng běi jiè zhī tiān dēng xū, yòu dōng jīng quán míng wàn chéng, ér shí shān jiàn jǐn, yòu dōng dǐ hé jiāng zhèn, zé xuān huà shǔ yǐ. qí zài jí zhī běi zhě, yuē zhèn yuǎn jí lún jié ān dōu jié, wàn chéng zhī dōng běi bǐ. qí shuǐ huò qián zhuì dì xué, huò qū zhé shān xiá, huò yóu tǔ shàng lín, huò yóu lóng ān rù yòu jiāng. rán zé, cǐ sì tǔ zhōu shuǐ rù yòu jiāng ér dì xiá yú zuǒ jiāng, zé yǐ shān jǐ yū shēn mò biàn yě.
左、右江之分,以楊村、把定以西石山為界。故石山之內,其地忽高,是為土州,都結、萬承。屬太平;石山之下,其塢忽墜,是為隆安,乃嘉靖間王新建所開設者,屬南寧。此治界所分也。若西來之龍脊,則自歸順、鎮安、都康、龍英北界之天燈墟,又東經全茗、萬承,而石山漸盡,又東抵合江鎮,則宣化屬矣。其在脊之北者,曰鎮遠、佶倫、結安、都結,萬承之東北鄙。其水或潛墜地穴,或曲折山峽,或由土上林,或由隆安入右江。然則,此四土州水入右江而地轄於左江,則以山脊迂深莫辨也。
lóng ān dōng běi lín yòu jiāng, qí dì běi qù wǔ yuán jiè yī bǎi sì shí lǐ, nán qù wàn chéng tǔ zhōu jiè sì shí lǐ, dōng qù xuān huà jiè yī bǎi èr shí lǐ, yǒu dà tān yì.
隆安東北臨右江,其地北去武緣界一百四十里,南去萬承土州界四十里,東去宣化界一百二十里,有大灘驛。
xī qù guī dé tǔ zhōu jiè bā shí lǐ.
西去歸德土州界八十里。
qí cūn mín shǐ yǒu wǎ wū, yǒu tái dèng, yì zhōng shǐ wèi píng jū, shǐ yǐ zào biāo, yǔ tǔ zhōu jié rán ruò fēn yě.
其村民始有瓦屋,有台凳,邑中始為平居,始以灶爂,與土州截然若分也。
tǔ rén jù jià zhú wèi lán, xià chù niú shǐ, shàng biāo yǔ wò chù zhī suǒ tuō yān. jià gāo wǔ liù chǐ, yǐ jù zhú chuí kāi, jìng chǐ yú, jià yǔ bì luò jù yòng zhī. biāo yǐ fāng bǎn sān sì chǐ pù zhú jià zhī zhōng, zhì huī biāo huǒ, yǐ kuài shí zhī guō ér chuī. guō zhī shàng sān sì chǐ xuán yī zhú kuāng, rì zhì dào ér chōng.
土人俱架竹為欄,下畜牛豕,上爂與臥處之所託焉。架高五六尺,以巨竹槌開,徑尺余,架與壁落俱用之。爂以方板三四尺鋪竹架之中,置灰爂火,以塊石支鍋而炊。鍋之上三四尺懸一竹筐,日炙稻而舂。
chōng yòng jù mù kū wèi xiǎo zhōu xíng, kōng qí zhōng, yǐ shuāng chǔ dǎo zhī. fù rén dān zhú tǒng sì méi, jí yú xī. qí tǒng zhǎng zhě sì wǔ chǐ. yì yǒu fǎng yǔ zhī zhě. zhī yì yǒu kòu yǒu zōng kòu tóng kòu, zōng, liǎng zhě dōu shì fǎng zhī yòng jù, dì bù gāo ér píng, fù rén diē zuò ér zhī. fǎng yì rán. nán zǐ zhe mù jī mù bǎn xié, mù piàn wèi dǐ, duān bàn pí èr tiáo, jiāo yú jù zhǐ jiān. qǐ jiāo zhǐ zhī chēng yǐ cǐ yé?
舂用巨木刳為小舟形,空其中,以雙杵搗之。婦人擔竹筒四枚,汲於溪。其筒長者四、五尺。亦有紡與織者。織亦有扣有綜(「扣」同「筘」,koù綜zèng,兩者都是紡織用具),第不高而平,婦人跌坐而織。紡亦然。男子着木屐jī木板鞋,木片為底,端絆皮二條,交於巨趾間。豈交趾之稱以此耶?
fù rén zé wú bù xiǎn zhě. shǒu yòng bái bù wǔ liù chǐ pán zhī, yǐ jù jié zhuì é duān wèi měi guān.
婦人則無不跣者。首用白布五、六尺盤之,以巨結綴額端為美觀。
yì jiān yǒu yòng qīng bù huā bù zhě.
亦間有用青布、花布者。
fù rén yì jiān dài zhú sī lì xiōng qián chuí hóng sī dài èr tiáo zhě, zé qiú mù zhī fù yě. qún yòng bǎi pián xì jiǎn qún fú de zhé dié, jiān yǒu jǐn shù yǐ biàn xíng zǒu, zé wèi dà jié yǐ fù yú tún hòu. tǔ qiú tǔ guān duō dài zhān mào, wéi wài zhōu rén yù bǐ zhě, shù fà yǐ wǎng, ér qiú yǔ guān jù wú yān.
婦人亦間戴竹絲笠;胸前垂紅絲帶二條者,則酋目之婦也。裙用百駢細襉jiǎn裙幅的折迭,間有緊束以便行走,則為大結以負於臀後。土酋、土官多戴氈帽,惟外州人寓彼者,束髮以網,而酋與官俱無焉。
wéi xiàng wǔ wáng zhèn wú dài jīn.
惟向武王振吾戴巾。
jiāo rén zé pī fà chuí hòu, bìng wú bù shù.
交人則披髮垂後,並無布束。
jiān yǒu lóng zhān mào yú fā wài zhě, fā réng xià chuí, fǎn duō chuān zhǎng zhě, ér zú zé jù xiǎn.
間有籠氈帽於發外者,發仍下垂,反多穿長褶,而足則俱跣。
jiāo juàn qīng xì rú wú dì jiān tōng jiān, jiāo sī de xì juàn sī, ér sè huáng rú mù zhōu jīn zhī méi chéng zhī huáng shēng juàn, dàn bǐ zhī mì ér qiě yún, měi èr zhàng wǔ chǐ yī duān, jià yín sì qián, kě zhì wèi zhàng.
交絹輕細如吾地兼通「縑」,交絲的細絹絲,而色黃如睦州今之梅城之黃生絹,但比之密而且勻,每二丈五尺一端,價銀四錢,可制為帳。
xiàng wǔ duō hé shǒu wū, chū shí shān xué zhōng, dà yǒu zhì sì wǔ jīn zhě.
向武多何首烏,出石山穴中,大有至四、五斤者。
yú yú zhōu xū yǐ shí èr qián dé sān méi, zhòng yuē shí wǔ jīn. yú àn yī tǒng tǔ wù zhì, yuè xī yǒu mǎ zōng láng, bù zhī wèi hé wù, zhì shì jiàn zhōu rén jù qiè wèi piàn, hé lóu yè yǐ jìng kè, dài bìn láng yān, hū wèi mǎ bīn láng, bù zhī wèi hé shǒu wū yě.
〔余於州墟以十二錢得三枚,重約十五斤。〕余按《一統土物志》,粵西有馬棕榔,不知為何物,至是見州人俱切為片,和蔞葉以敬客,代擯榔焉,呼為馬檳榔,不知為何首烏也。
lóng ān xiàn chéng zài yòu jiāng xī nán àn. yú qián zhì nán níng, rù jùn táng guān píng jiān suǒ huì jùn tú, zé cǐ xiàn huì yú yòu jiāng zhī běi. gù yú zì dōu jié lái, guò bǎ dìng, yǐ wèi bì dù jiāng ér hòu dǐ yì. jí zhì, nǎi xiān yì ér hòu jiāng yān. fēi gōng zhì, zé jùn tú yóu bù zú píng yě.
隆安縣城在右江西南岸。余前至南寧,入郡堂觀屏間所繪郡圖,則此縣繪於右江之北。故余自都結來,過把定,以為必渡江而後抵邑。及至,乃先邑而後江焉。非躬至,則郡圖猶不足憑也。
chū liù rì zǎo wù sì hán.
初六日早霧四寒。
fàn hòu, shì xiàn zhōng suǒ mìng cūn fū zhì, suì xíng.
飯後,適縣中所命村夫至,遂行。
chū zì nán mén xīn jiē zhī nán nán xiàng xíng, sān lǐ, fù rù shān. yú gāng ér xià bàn lǐ, liǎng guò xì liú zhī dōng zhù zhě, dǐ dì sān liú, qí shuǐ jiào dà, yǒu qiáo kuà qí shàng, yuē guǎng sì dù qiáo. yòu nán shàng shān yī lǐ bàn, chū yī jiā jí, shǐ wàng jiàn shān nán dà wù zì xī běi kāi yáng nán qù. suì nán xià tǔ shān, yī lǐ, tǔ shān nán jǐn fù yǒu shí shān rú zhuī dāng yāng. yóu qí xī nán xiàng xíng liù lǐ, yòu dǐ yī shí shān xià, qí shān zì běi yáo wàng ruò píng sī liè, jìn xún qí xī lù, yù píng zhǎn rú píng. yǐ rào qí nán, zhuǎn dōng xiàng xíng sān lǐ, qí shān hū dōng xī liǎng bì huán liè ér qián, zhōng yāng zé hòu xùn ér běi, jiē xuē yá hōng kōng, sān miàn wéi hé ér quē qí nán qí qián hòu yǒu tǔ gāng héng jiē dōng xī liǎng fēng jǐn chù, ruò dāng mén zhī yù qí hòu shí bì gāo zhāng, zé huán xiāo zhī jué yě. xiān shì, àn bǎi yuè zhì jì lóng ān yǒu jīn bǎng shān, hé dá rú chéng.
初自南門新街之南南向行,三里,復入山。逾岡而下半里,兩過細流之東注者,抵第三流,其水較大,有橋跨其上,曰廣嗣度橋。又南上山一里半,出一夾脊,始望見山南大塢自西北開洋南去。遂南下土山,一里,土山南盡、復有石山如錐當央。由其西南向行六里,又抵一石山下,其山自北遙望若屏斯列,近循其西麓,愈平展如屏。已繞其南,轉東向行三里,其山忽東西兩壁環列而前,中央則後遜而北,皆削崖轟空,三面圍合而缺其南;其前後有土岡橫接東西兩峰盡處,若當門之閾;其後石壁高張,則環霄之玦也。先是,按《百粵志》記隆安有金榜山,合沓如城。
yú zhì yì wèn zhī, wú yǒu zhī zhě.
余至邑問之,無有知者。
yòu huán guān jìn yì jiē tǔ shān, ér yú fāng huàn chuāng, wú xiá yuǎn suǒ.
又環觀近邑皆土山,而余方患瘡,無暇遠索。
zhì shì xīn yì qí shān, wèn zhī cūn fū, jiē yuē: bù zhī suǒ wèi jīn bǎng zhě. wèn: cǐ shān hé míng? yuē: dì chēng wèi shí yán, yǐ shān yǒu yán kě bì kòu yě. yú wén zhī, suì lìng gù pū tóng fū hòu yú qián cūn, yú nǎi běi xiàng rù shān. bàn lǐ, yú tǔ gāng ér xià, qí nèi tǔ fǎn wā zhuì, qí dōng xī liǎng yá jù pī kōng qián bào, tǔ gāng héng gèn ér jiē qí liǎng duān. jì zhí dǐ běi yá xià, wàng dōng yá zhī shàng, liǎng liè tòu bì zhī guāng, ruò míng yuè zhī gāo xuán jìng tái yě yòu wàng xī yá zhī shàng, yǒu liè xià rú mén, céng xuán dié zhuì, jī tiān yún zhī qiàn kōng tiān bàn yě. yú jù bù xiá qióng, xiān cóng běi yá zhī lù rù yī qiào. qiào mén nán xiàng, qiàn bì wèi shì, liè xì wèi mén, céng lèi ér shàng, nèi bù shèn kuān, ér wài jiē dié tòu. lián jī èr chóng, ruò lóu gé gāo yǐ, fēi xuān xià lín, shuǎng lǎng kě qì.
至是心異其山,問之村夫,皆曰:「不知所謂金榜者。」問:「此山何名?」曰:「第稱為石岩,以山有岩可避寇也。」余聞之,遂令顧仆同夫候於前村,余乃北向入山。半里,逾土岡而下,其內土反窪墜,其東西兩崖俱劈空前抱,土岡橫亘而接其兩端。既直抵北崖下,望東崖之上,兩裂透壁之光,若明月之高懸鏡台也;又望西崖之上,有裂罅如門,層懸疊綴,基天雲之嵌空天半也。余俱不暇窮,先從北崖之麓入一竅。竅門南向,嵌壁為室,裂隙為門,層累而上,內不甚寬,而外皆疊透。連躋二重,若樓閣高倚,飛軒下臨,爽朗可憩。
qí zuǒ hū zhuǎn pī yī xì, xī liè shén shēn, zhí zì yá diān, xià jí lù dǐ, pān jiā fèng ér shàng, zhǐ kě xié jiān, bù kān jì ào. nǎi fù céng lèi xià, chū xuán xì liǎng zhòng, suì wàng xī yá xuán fēi ér qū. qí mén dōng xiàng, yǎng tiào jiē chóng yá mò jī, wéi běi yá yǒu xiàn hén kě pān, nǎi fǎn pān dào jī, liǎng pán duàn xiá, xià ér fù shàng, shǐ líng dòng mén.
其左忽轉劈一隙,西裂甚深,直自崖巔,下極麓底,攀夾縫而上,止可脅肩,不堪寄傲。乃復層累下,出懸隙兩重,遂望西崖懸扉而趨。其門東向,仰眺皆崇崖莫躋,惟北崖有線痕可攀,乃反攀倒躋,兩盤斷峽,下而復上,始凌洞門。
mén yǐ nèi, xì xiàng xī běi qióng qǐ mén yǐ wài, xì cóng yá lù zhuì xià. xià xiá shēn shù zhàng, qián yǒu jù shí lì ér yǎn zhī, gù zì xià wàng, zhǐ zhī wèi yá shí zhī xuán, ér bù zhī qí nèi zhī yǒu xiá yě. rán xiá bì jùn xuē, cóng shàng wàng zhī, yì bù néng xià, yù pān mén nèi zhī xì, nèi xì yì qīng cè nán pān.
門以內,隙向西北穹起;門以外,隙從崖麓墜下。下峽深數丈,前有巨石立而掩之,故自下望,只知為崖石之懸,而不知其內之有峽也。然峽壁峻削,從上望之,亦不能下,欲攀門內之隙,內隙亦傾側難攀。
kuī qí nèi jiàn àn, yú shì fù cóng jiù fǎ pān xuán xià. nǎi nán chū dà dào, zé suǒ sòng fū yì zì qián cūn huí, hòu yú chū ér hòu qù. nǎi dōng xíng wǔ lǐ, yǒu cūn zài lù zuǒ, yuē yú ào jīn zuò rú hào. jiāng rù ér mì fū, zé cūn rén yáo hū yuē: yǐ tóng yā dān zhě xiàng qián cūn yǐ.
窺其內漸暗,於是復從舊法攀懸下。乃南出大道,則所送夫亦自前村回,候余出而後去。乃東行五里,有村在路左,曰魚奧今作儒浩。將入而覓夫,則村人遙呼曰:「已同押擔者向前村矣。」
cūn rén láo yú yuē: yóu jīn bǎng dà dòng lè hū? yú shǐ zhī jīn bǎng jí cǐ shān. jí wèn: dà dòng yún hé? yuē: shì shān sān miàn huán liè, wéi xī miàn rú píng. dà dòng zài qián yá hòu gāo fēng bàn, zhōng pì sì mén, hóng lǎng líng tòu. yú nǎi wù suǒ yóu zhě wèi qián yá xiǎo dòng, shàng fēi dà dòng yě. yòu dōng wǔ lǐ, zhuī jí zhī yú bǎi làng cūn, nǎi fàn yú cūn máng jiā. yú shì huàn fū, dōng nán xíng èr lǐ, fù jiàn yòu jiāng zì běi lái, suí zhī nán, suì xià dǐ jiāng pàn, zé yǒu shuǐ xī zì shí xiá zhōng lái zhù. qí shuǐ yì shén shēn guǎng, shì kě shèng zhōu, dàn xiá zhōng duō shí, bù néng rù ěr. qí xià yǒu dù zhōu, míng lóng chǎng dù, gài jí bǎ dìng lóng cūn zhī shuǐ, qí yuán zì dōu jié nán jìng, yǔ wàn chéng wèi jiè zhě yě. dù xī kǒu, fù nán shàng lǒng, jiāng liú zhé ér běi qù, lù nǎi dōng nán xíng. yòu liù lǐ, huàn fū yú dèng yán cūn. yòu dōng nán bā lǐ, yú yī xiǎo shān zhī jí, yòu nán èr lǐ, dǐ nà zòng cūn. cóng cūn zhōng xíng, yòu èr lǐ, huàn fū yú jiǎ zhǎng jiā, rì yǐ mù yǐ. fù dé jiān yú, xíng yuè yè zhě èr lǐ, jiàn lù yòu yǒu jù táng wāng yáng, yī wàng qí pán huì shén zhǎng.
〔村人勞余曰:「游金榜大洞樂乎?余始知金榜即此山。亟問:」大洞云何?「曰:」是山三面環列,惟西面如屏。大洞在前崖後高峰半,中辟四門,宏朗靈透。「余乃悟所游者為前崖小洞,尚非大洞也。〕又東五里,追及之於百浪村,乃飯於村氓家。於是換夫,東南行二里,復見右江自北來,隨之南,遂下抵江畔,則有水西自石峽中來注。其水亦甚深廣,似可勝舟,但峽中多石,不能入耳。其下有渡舟,名龍場渡,蓋即把定、龍村之水,其源自都結南境,與萬承為界者也。渡溪口,復南上隴,江流折而北去,路乃東南行。又六里,換夫於鄧炎村。又東南八里,逾一小山之脊,又南二里,抵那縱村。從村中行,又二里,換夫於甲長家,日已暮矣。復得肩輿,行月夜者二里,見路右有巨塘汪洋,一望其盤匯甚長。
yòu sì lǐ, dù yī shí qiáo, yǒu dà xī zì xī nán lái, tòu qiáo dōng běi qù. yuè qiáo yòu dōng èr lǐ, sù yú nà tóng cūn jīn zuò hǎo tóng. yè èr gǔ, fēng yǔ dà zuò.
又四里,渡一石橋,有大溪自西南來,透橋東北去。越橋又東二里,宿於那同村今作好桐。夜二鼓,風雨大作。
chū qī rì zǎo qǐ pō hán, yǔ zhǐ ér yún shén nóng yù. fàn hòu fū zhì, shǐ yǐ zhú yǐ fù yú, suì dōng xíng. yī lǐ, lù zuǒ dà jiāng zì běi lái, qián suǒ guò qiáo xià dà xī xī nán rù zhī, suì qū ér dōng, lù yì suí zhī. bàn lǐ, jiāng qū dōng běi qù, lù xiàng dōng nán. yòu bàn lǐ, huàn fū yú nà yán cūn jīn zuò nà yuán. yòu dài fū fù yú, nǎi dōng nán xíng. èr lǐ, lù zuǒ fù yǔ jiāng yù, jì ér jiāng fù dōng běi qù. yòu dōng nán sì lǐ, jiàn zhì tǔ shān, gòng yī lǐ, yú ér xià, dé shēn xiá yān, yǒu shuǐ zì xī nán tòu xiá dǐ, dōng běi rù dà jiāng. jué liú ér dù, fù shàng shān gāng, bàn lǐ yú lǐng cè, fù jiàn dà jiāng zì běi lái, zhé ér dōng qù, lù yì suí zhī. xún nán shān zhī bàn dōng xíng yī lǐ, nán shān dōng jǐn, pán hè chéng táng, wài zhú dī lín jiāng, nèi zhū shuǐ jìn lù. yuè dī ér dōng, jiāng nǎi dōng běi qù, lù réng nán zhuǎn, gòng yī lǐ, yǒu gōng guǎn běi xiàng dà jiāng, yǒu jù luò nán yǐ huí fù, shì yuē méi guī jīn zuò méi guī. yòu dōng cóng qí xíng sān lǐ, fàn yú zhèn lóu cūn jīn zuò zhèn liú. réng hòu fū fù yú jiǔ zhī. nán xíng shí lǐ, shǐ yǔ méi guī xī běi lái dà dào hé.
初七日早起頗寒,雨止而雲甚濃郁。飯後夫至,始以竹椅縛輿,遂東行。一里,路左大江自北來,前所過橋下大溪西南入之,遂曲而東,路亦隨之。半里,江曲東北去,路向東南。又半里,換夫於那炎村今作那元。又待夫縛輿,乃東南行。二里,路左復與江遇,既而江復東北去。又東南四里,漸陟土山,共一里,逾而下,得深峽焉,有水自西南透峽底,東北入大江。絕流而渡,復上山岡,半里逾嶺側,復見大江自北來,折而東去,路亦隨之。循南山之半東行一里,南山東盡,盤壑成塘,外築堤臨江,內瀦水浸麓。越堤而東,江乃東北去,路仍南轉,共一里,有公館北向大江,有聚落南倚回阜,是曰梅圭今作玫瑰。又東從岐行三里,飯于振樓村今作鎮流。仍候夫縛輿久之。南行十里,始與梅圭西北來大道合。
yòu dōng nán shí èr lǐ, dǐ píng lù cūn.
又東南十二里,抵平陸村。
yǐ wèi xuān huà shǔ yǐ. cūn rén bù kěn fù yú, yù yǐ niú chē dài, xiāng chí jiǔ zhī, yǔ sī sī xià jì ér cǎo cǎo fù mù yú tī jià, nǎi xíng, yǐ hūn hēi yǐ. gòng sì lǐ, sù yú nà jí, tǔ rén hū wèi tún jí yún. chū bā rì chén qǐ, yǔ bù zhǐ. fàn ér fù yú, jiǔ zhī yǔ fǎn shén, suì chí sǎn dēng yú. dōng nán wǔ lǐ, yǔ zhǐ, huàn fū yú lín cūn, fù yú jiù nǎi xíng. dōng nán sān lǐ, lù fēn èr qí, zhuǎn cóng dōng nán zhě xíng, jiàn fù yú tǔ shān. sān lǐ, yuè shān ér dōng, zé yòu jiāng zì běi zhé ér lái, zhì cǐ zhuǎn dōng nán xiàng qù, xíng suí zhī. yòu èr lǐ ér zhì dà tān, yǒu shù jiā zhī jù zài jiāng xī àn, shǐ jiàng lán zhái tǔ, yǒu píng jū yǐ. jí jiù zhī dà tān yì yě, wàn lì chū yǐ yí yú sòng cūn. jiāng zhōng yǒu shí héng jié xià liú, tān shēng hōng hōng, wén èr sān lǐ, dà tān zhī míng yǐ cǐ. yòu jiāng zhì cǐ shǐ wén shēng yě. huàn fū fù yú, suì cóng cūn dōng dōng nán yú lǐng, sān lǐ, yú lǐng nán, zé zuǒ jiāng zì yáng měi xià liú dōng běi qǔ ér xià, zhì cǐ zhé ér dōng nán qù. suì cóng jiāng běi àn suí liú dōng xíng, èr lǐ, fù rù shān jǐ, yǔ fù fēn fēn. shàng xià gāng tuó jiān yòu èr lǐ, huàn fū yú píng fèng cūn. yòu dōng xíng èr lǐ bàn, zhì sòng cūn, jí lái shí zuǒ yòu èr jiāng jiā ér hé chù, qí nán miàn lín jiāng, jí suǒ wèi dà guǒ wān yě. qí cūn zài liǎng jiāng jiā zhōng, shí jí gǔ zhī hé jiāng zhèn, ér tǔ rén mò zhī qí míng yǐ. wàn lì chū yí dà tān yì yú cǐ, rán wú yóu tíng yì pù, dì mín jiān gōng mǎ ér yǐ. gù yú qián guò cǐ, qiú dà tān yì ér bù zhī hé zài, zhì shì shǐ zhī zhī yě. hòu fàn, hòu fū, jiǔ zhī nǎi xíng, yǔ bù zhǐ. qí dì nán jí dà guǒ wān, dù zuǒ jiāng wèi yáng měi tōng tài píng fǔ dào, zhèng dōng yī lǐ jí zuǒ yòu èr jiāng jiāo huì zhī zuǐ. jīn lù cóng dōng běi xíng yī lǐ yú, dù yòu jiāng, nán wàng èr jiāng zhī huì zài bàn lǐ wài, yì yóu qián rì cóng zhōu guò qí kǒu ér nèi wàng qí dì yě.
已為宣化屬矣。村人不肯縛輿,欲以牛車代,相持久之,雨絲絲下;既而草草縛木於梯架,乃行,已昏黑矣。共四里,宿於那吉,〔土人呼為屯吉雲。〕初八日晨起,雨不止。飯而縛輿,久之雨反甚,遂持傘登輿。東南五里,雨止,換夫於麟村,縛輿就乃行。東南三里,路分二岐,轉從東南者行,漸復逾土山。三里,越山而東,則右江自北折而來,至此轉東南向去,行隨之。又二里而至大灘,有數家之聚在江西岸,始降欄宅土,有平居矣。即舊之大灘驛也,萬曆初已移於宋村。江中有石橫截下流,灘聲轟轟,聞二三里,大灘之名以此。右江至此始聞聲也。換夫縛輿,遂從村東東南逾嶺,三里,逾嶺南,則左江自楊美下流東北曲而下,至此折而東南去。遂從江北岸隨流東行,二里,復入山脊,雨復紛紛。上下岡陀間又二里,換夫於平鳳村。又東行二里半,至宋村,即來時左、右二江夾而合處,其南面臨江,即所謂大果灣也。其村在兩江夾中,實即古之合江鎮,而土人莫知其名矣。萬曆初移大灘驛於此,然無郵亭、驛鋪,第民間供馬而已。故余前過此,求大灘驛而不知何在,至是始知之也。候飯,候夫,久之乃行,雨不止。其地南即大果灣,渡左江為楊美通太平府道,正東一里即左、右二江交會之嘴。今路從東北行一里余,渡右江,南望二江之會在半里外,亦猶前日從舟過其口而內望其地也。
dù yòu jiāng dōng àn, fǎn sù jiāng dōng běi xíng. yǐ suì dōng xiàng yú shān, sān lǐ ér xià, yǔ jìng lín lí dà zhì. yòu yī lǐ zhì wáng gōng cūn, suì zhǐ xī yān. yǔ cóng cóng, dǐ mù bù néng fù xíng.
渡右江東岸,反溯江東北行。已遂東向逾山,三里而下,雨竟淋漓大至。又一里至王宮村,遂止息焉。雨淙淙,抵暮不能復行。
wáng gōng zài dà jiāng běi àn lǐ yú yǐ.
王宮在大江北岸里余矣。
chū jiǔ rì zhōng yè shù wén yǔ shēng shén lì, tiān míng, yún yóu rán sì yì. chí chí ér qǐ, fàn ér hòu xíng, jìn shàng wǔ yǐ.
初九日中夜數聞雨聲甚厲,天明,雲油然四翳。遲遲而起,飯而後行,近上午矣。
wáng gōng cūn zhī zuǒ, yǒu lù běi rù shān jiā, nǎi jiù dà tān jiān dào. yóu cūn qián dōng nán xíng èr lǐ, yú yī lǐng ér xià, yǒu xiǎo shuǐ zì běi jiā lái, xī nán rù dà jiāng. yuè zhī ér dōng yòu yī lǐ, shāo běi zhuǎn xún běi shān xíng, yǒu dà dào zì dōng ér xī, shǐ suí shàng dōng qù. qí zhí xī yú xiǎo ào zhě, yì jiù dà tān dào, gài nán níng dǐ lóng ān, cǐ qí zhèng dào, yǐ yì zài sòng cūn liǎng jiāng jiā jiān, gù qiān ér jiù zhī yě. yòu dōng xíng sān lǐ, zhuǎn shàng běi gāng, huàn fū yú yán cūn jīn zuò yán wū yòu dōng nán yú yī lǐng ér xià, zhuǎn ér xī, gòng wǔ lǐ, huàn fū yú dēng kē cūn. yòu dōng nán èr lǐ, huàn fū yú láng kē cūn. shān yǔ dà zhì, hòu fū bù lái, qū bì zhú jiān, dǐng zhǒng lín lí, nǎi qū bì yī shān zhuāng wǔ xià. jiǔ zhī fū zhì, yǔ yì jiàn zhǐ, yòu dōng nán yú yī píng ào, gòng sì lǐ, fàn yú shí bù cūn. jì fàn, yǐ xià wǔ yǐ, yǔ yóu bù quán zhǐ, fū zhì nǎi xíng. dōng nán yǒu xū zài gāng tóu, yú gāng ér xià gòng bàn lǐ, yuè xiǎo shí liáng, xià yǒu jiàn shēn ér shén xì, gài nán níng běi miàn zhī shān, zhì shí bù ér xī jié jiāng liú zhě yě. yòu dōng nán xíng, yǔ shì dà zuò, biàn tǐ zhān tòu. èr lǐ, fù xià yī shēn jiàn, yuè mù qiáo ér shàng gāng, yòu dōng nán xíng yǔ zhōng èr lǐ, zhǐ yú luó mín cūn. hòu fū bù zhì, yǔ bù zhǐ, wēi shī mù yǐ ruò yī, wèi jǐ nǎi wò.
王宮村之左,有路北入山夾,乃舊大灘間道。由村前東南行二里,逾一嶺而下,有小水自北夾來,西南入大江。越之而東又一里,稍北轉循北山行,有大道自東而西,始隨上東去。其直西逾小坳者,亦舊大灘道,蓋南寧抵隆安,此其正道,以驛在宋村兩江夾間,故遷而就之也。又東行三里,轉上北岡,換夫於顏村今作言屋;又東南逾一嶺而下,轉而西,共五里,換夫於登科村。又東南二里,換夫於狼科村。山雨大至,候夫不來,趨避竹間,頂踵淋漓,乃趨避一山莊廡下。久之夫至,雨亦漸止,又東南逾一平坳,共四里,飯於石步村。既飯,已下午矣,雨猶不全止,夫至乃行。東南有墟在岡頭,逾岡而下共半里,越小石樑,下有澗深而甚細,蓋南寧北面之山,至石步而西截江流者也。又東南行,雨勢大作,遍體沾透。二里,復下一深澗,越木橋而上岡,又東南行雨中二里,止於羅岷村。候夫不至,雨不止,煨濕木以爇衣,未幾乃臥。
chū shí rì yún shì yóu rán lián lián, nǎi fàn. cūn rén yǐ mǎ dài yú, ér lìng yī rén chí yú suí xíng. yǔ fù fēi fēi, yú shì duō dōng nán suí jiāng àn xíng yǐ. wǔ lǐ, shāo běi zhé, nèi wù yǒu xī zì dōng běi lái rù jiāng, nǎi nán yú zhī.
初十日雲勢油然連連,乃飯。村人以馬代輿,而另一人持輿隨行。雨復霏霏,於是多東南隨江岸行矣。五里,稍北折,內塢有溪自東北來入江,乃南逾之。
fù shàng gāng, èr lǐ, dǐ qín cūn jīn zuò chén cūn, qí cūn shén zhǎng. xiān liǎng sān jiā hù tuī wěi, jì nǎi xià yī cūn rén jiā, qí yǔ sòng fū qù. hòu fū jiǔ zhī, yǒu jiān mín sān sì rén suǒ mǎ pái kàn, yǐ pái yǒu mǎ, bù kěn yīng fū. gài jìn guō zhī mín, diāo hàn wú bǐ, zhēn bù rú lái jìng zhī gōng yě. jiǔ zhī, zhǐ yǐ èr fū jiān xíng lǐ, yú yǔ mǎ jù yī wú, yú yǐ bù ér xíng. yī yú lái, yǐ shù cūn, fǎn wèi qí rén yǒu yǐ. xìng yǔ zhǐ, gāng jiàn zào. yī lǐ, píng yú gāng dōng běi, yǒu xī zì dōng běi lái rù jiāng, jiào qián sān xī pō dà, héng zhú dèng shù shí dù jiàn dǐ, gài jí shēn xū zhī xià liú, fā yú luó xiù shān zhě yě. fù dōng nán shàng gāng yī lǐ yú, guò yáo tóu cūn zhī běi, gù nú tóng èr dān rù cūn huàn fū, yú jí cóng cūn běi dà dào dōng xíng.
復上岡,二里,抵秦村今作陳村,其村甚長。先兩三家互推委,既乃下一村人家,騎與送夫去。候夫久之,有奸民三四人索馬牌看,以牌有馬,不肯應夫。蓋近郭之民,刁悍無比,真不如來境之恭也。久之,止以二夫肩行李,輿與馬俱一無,余以步而行。一輿來,已數村,反為其人有矣。幸雨止,岡漸燥。一里,平逾岡東北,有溪自東北來入江,較前三溪頗大,橫竹凳數十渡澗底,蓋即申墟之下流,發於羅秀山者也。復東南上岡一里余,過窯頭村之北,顧奴同二擔入村換夫,余即從村北大道東行。
èr lǐ, běi dù yī shí liáng, qí liáng pō zhǎng, jià liǎng gāng jiān, ér xià liú yì xì, xiàng cóng zhōu dēng lù, zì yáo tóu cūn dōng dù xiǎo qiáo, jí qí xià liú yě. yòu dōng sì lǐ, yǒu zhǎng mù liáng jià liǎng gāng shàng, dù ér dōng jí bái yī ān, zài dōng jí chóng shàn sì, nǎi rù sì xún jìng wén yǒng jué shì. qí mò sǐ zài jiǔ yuè èr shí sì rì yǒu shí, zhǐ gé yú xíng yī rì yě. sēng yǐn zhì biǎn mái zàng gǔ zhī suǒ, nǎi zài mù liáng dōng àn xī zhī bàn. yú bài ér kū zhī. nán gù qiáo shàng, zé gù nú yǔ èr dān shì cóng liáng shàng guò yǐ. nǎi yǔ sēng qī, ér qū liáng diàn shuì jià yān. shí cái wǔ, yǔ fēn fēn bù zhǐ. fàn hòu niè lǚ wèn yún guì kè yú xióng shí hú jiā, yún guì jīng jì. zé guì zhú yǒu kè cái qù, zī shàng wú lái zhě.
二里,北渡一石樑,其梁頗長,架兩岡間,而下流亦細,向從舟登陸,自窯頭村東渡小橋,即其下流也。又東四里,有長木樑駕兩岡上,渡而東即白衣庵,再東即崇善寺,乃入寺詢靜聞永訣事。其歿mò死在九月二十四〔日〕酉時,止隔余行一日也。僧引至窆biǎn埋葬骨之所,乃在木樑東岸溪之半。余拜而哭之。南顧橋上,則顧奴與二擔適從樑上過矣。乃與僧期,而趨梁店稅駕焉。時才午,雨紛紛不止。飯後躡履問雲、貴客於熊石湖家,雲、貴經紀。則貴竹有客才去,茲尚無來者。
yú yǐ chuāng tòng shì yào yú sì, bìng lǚ wà ér hái.
余以瘡痛市藥於肆,並履襪而還。
yī bié nán níng yǐ qī shí wǔ rì yǐ.
〔一別南寧已七十五日矣。〕