chū èr rì zǎo qǐ, yīn yún rú gù. fàn jiǔ zhī, fū zhì nǎi xíng. dōng xiàng sān lǐ, jí qián wǎng guān yú dào yě. jì nǎi dù xī ér běi, suí xī běi àn dōng xíng, yòu èr lǐ, yǒu shí fēng dōng zhì xiá zhōng. gài nán běi liǎng jiè shān, zì zhōu xī bā lǐ jí pái tà ér lái, zhōng kāi yī wù, shuǐ jīng qí jiān, zhì cǐ zé dōng shí fēng zhōng zhì ér wù shǐ jǐn, xī shuǐ yóu shí fēng zhī nán ér dōng qū lǐng zhōng, jí zuó suǒ suí ér rù zhě. jīn lù yóu shí fēng zhī běi ér dōng qū běi wù, yòu sān lǐ, dé yī cūn zài wù zhōng, yuē nà xián. yòu dōng èr lǐ, wù nǎi dà kāi, tián chóu céng luò, yǒu lù tōng nán wù, jí nà lún jīn zuò nà lóng dào yě. yòu dōng wǔ lǐ, shān wù fù qióng.
初二日早起,阴云如故。饭久之,夫至乃行。东向三里,即前往观鱼道也。既乃渡溪而北,随溪北岸东行,又二里,有石峰东峙峡中。盖南北两界山,自州西八里即排闼而来,中开一坞,水经其间,至此则东石峰中峙而坞始尽,溪水由石峰之南而东趋岭中,即昨所随而入者。今路由石峰之北而东趋北坞,又三里,得一村在坞中,曰那贤。又东二里,坞乃大开,田畴层络,有路通南坞,即那伦今作那隆道也。又东五里,山坞复穷。
nǎi běi zhé ér dōng yú shān ào. yī lǐ, yuè ào zhī dōng, xíng wù jiān yòu yī lǐ, fù dōng chuān shān xiá.
乃北折而东逾山坳。一里,越坳之东,行坞间又一里,复东穿山峡。
qí xiá shén bī ér zhōng píng, dàn shí gǔ léng léng, rú wàn dāo zǎn cè, bù kān zhe zú. chū xiá, lù hū jiàng ér xià, yǐ fù nán zhuǎn shí hè zhōng, luàn shí gāo xià gòng sān lǐ, shān jiàn kāi.
其峡甚逼而中平,但石骨棱棱,如万刀攒侧,不堪着足。出峡,路忽降而下,已复南转石壑中,乱石高下共三里,山渐开。
hū jiàn lù zuǒ shí xué qū zhé, zhuì chéng liǎng tán, qīng liú zhū qí zhōng, yìng rén xīn mù. tán zhī nán wù yǒu máo shè èr jià, tán zhī dōng wù yǒu máo shè yī jià, jiē jì wú yī rén. xún zhī yú fū, yuē:" cǐ xiāng cūn yě. xiàng wèi wàn chéng jīn zuò lóng mén suǒ pò, gù jū mín qì lú ér qù." yóu xiāng cūn ér dōng, fù yǒu xī zài lù běi, jí cóng liǎng tán zhōng yì chū zhě. dōng xíng píng wù èr lǐ, guò zuó dǎ yú táng zhī nán, yòu dōng sān lǐ, suì běi dù xī lái zhī xī, xī shuǐ chuān shí hè zhōng, lù fù suí zhī, shuǐ shí jiāo luàn. yī lǐ, cóng xī běi xíng, zhuǎn rù běi hè. yī lǐ, shuǐ fù zì nán lái, yòu dù zhī ér dōng. yòu yī lǐ, shuǐ fù zì běi ér nán, yòu dù zhī, nǎi dōng xiàng chū xiá. hū zhuì xiá zhí xià zhě yī lǐ, shǐ jiàn xiá dōng píng chóu, zì běi ér nán, kāi yáng shén dà, nǎi zhī dōu jié zhī dì, zhí zài xī shān zhī dǐng yě. xià shān shì wèi lóng ān jiè, yì suì wèi tài píng nán níng zhī fēn, qí gāo xià dùn shū yǐ. suí xī fēng dōng lù běi yī lǐ, xī liú cóng cóng, sù zhī dé yī cūn, shì wèi yán cūn, jū mín shǐ yǒu wǎ fáng gāo dèng, fù jiàn hàn guān yí yǐ. zhì shì tiān sè yì kāi jì. shí yǐ guò wǔ, huàn fū zhì, suì xíng. yú shì jù nán xiàng xíng píng chóu jiān, èr lǐ, fàn yú qián cūn zhī dèng xìng zhě jiā. jì fàn, yòu dù xī xī àn, nán xíng yī lǐ bàn, qí xī shān xiá zhōng kāi, fēng céng wù dié, yǒu cūn zài xī wù shén dà, yuē yáng cūn jīn zuò yáng wān. yòu nán yī lǐ bàn, yáng cūn yǒu xī yì zì xī wù ér nán, yǔ běi xī hé, qí xī nǎi dà. bìng dù qí xī, yòu nán yī lǐ, shuǐ dōng zhù dōng jiè tǔ shān yè zhōng lù xī nán yī lǐ, dǐ xī jiè shí shān xià, dé yī cūn yuē hēi qū cūn.
忽见路左石穴曲折,坠成两潭,清流潴其中,映人心目。潭之南坞有茅舍二架,潭之东坞有茅舍一架,皆寂无一人。询之舆夫,曰:“此湘村也。向为万承今作龙门所破,故居民弃庐而去。”由湘村而东,复有溪在路北,即从两潭中溢出者。东行平坞二里,过昨打鱼塘之南,又东三里,遂北渡西来之溪,溪水穿石壑中,路复随之,水石交乱。一里,从溪北行,转入北壑。一里,水复自南来,又渡之而东。又一里,水复自北而南,又渡之,乃东向出峡。忽坠峡直下者一里,始见峡东平畴,自北而南,开洋甚大,乃知都结之地,直在西山之顶也。下山是为隆安界,亦遂为太平、南宁之分,其高下顿殊矣。随西峰东麓北一里,溪流淙淙,溯之得一村,是为岩村,居民始有瓦房、高凳,复见汉官仪矣。至是天色亦开霁。时已过午,换夫至,遂行。于是俱南向行平畴间,二里,饭于前村之邓姓者家。既饭,又渡溪西岸,南行一里半,其西山峡中开,峰层坞叠,有村在西坞甚大,曰杨村今作杨湾。又南一里半,杨村有溪亦自西坞而南,与北溪合,其溪乃大。并渡其西,又南一里,水东注东界土山腋中;路西南一里,抵西界石山下,得一村曰黑区村。
huàn fū, xún xī jiè shí shān nán xíng, qí fēng yǒu jiān ruò zhuō zhuī, qí yán yǒu pī ruò fēi chì ér zhōng kōng zhě. xíng qí xià qiàn shí zhōng, yòu nán sì lǐ, dé jù cūn zài xī fēng cóng jiā chù, yuē lóng cūn jīn zuò lóng zhèng. yòu huàn fū ér nán, nǎi suí dōng jiè tǔ shān xíng yǐ. shǐ zhī zì hēi qū zhì cǐ, jiē shān jiā zhōng píng wù ér wú jiàn, yǐ yáng cūn suǒ hé zhī liú, xiān yǐ dōng rù tǔ shān yě. zhì shì fù yǒu shuǐ xī zì lóng cūn xī wù lái, yòu nán chéng xiǎo jiàn. xíng qí dōng sān lǐ, pán tǔ shān dōng nán chuí ér zhuǎn, dé yī cūn yuē fá léi jīn zuò fā léi, huàn fū. yòu mù xiàng dōng nán xíng sān lǐ, sù yú bā tán huáng xìng zhě jiā.
换夫,循西界石山南行,其峰有尖若卓锥,其岩有劈若飞翅而中空者。行其下嵌石中,又南四里,得巨村在西峰丛夹处,曰龙村今作龙正。又换夫而南,乃随东界土山行矣。始知自黑区至此,皆山夹中平坞而无涧,以杨村所合之流,先已东入土山也。至是复有水西自龙村西坞来,又南成小涧。行其东三里,盘土山东南垂而转,得一村曰伐雷今作发雷,换夫。又暮向东南行三里,宿于巴潭黄姓者家。
chū sān rì bā tán huáng lǎo wǔ gǔ qǐ, gē jī qǔ chí yú wèi xiǎng.
初三日巴潭黄老五鼓起,割鸡取池鱼为饷。
chén cān hòu, dōng nán èr lǐ, huàn fū yú fá lián cūn. dài fū jiǔ zhī, nǎi dōng nán yú tǔ shān xiá, yī lǐ, zé xī liú zì xī běi shí shān xià zhé ér dōng lái, shǐ guó chéng shēng. suí zhī nán xíng, gài xī jiè shí shān zhì cǐ nán jǐn, zhuǎn ér xī qù, fù dōng tū yī shí fēng zhì yú nán xiá zhī zhōng, ruò dàng hù zhī shū, gù qí liú dōng qū ér dǐ tǔ shān zhī lù, yòu nán rào chū zhōng zhì shí fēng, shǐ nán liú píng qí, yóu lóng chǎng rù yòu jiāng yān. suí xī yī lǐ, nán shān jì zhuǎn, xī nán píng hè dà kāi, ér shí fēng zhī nán, shān jǐn ér shí bù jìn. yú shì píng chóu qū chéng jiān, guài shí sēn sēn, guǐ guǐ yì lí guǐ hé, gāo xià bù yī, liú quán shí shù zhī, huán yǐ qí chéng, shǐ zhì yī chuán qí zhōng, shí lín jīng shè, shèng wú dí cǐ zhě. xíng shí jiān yī lǐ, shuǐ zhèng nán qù, lù dōng shàng shān lù, dé yī cūn, jù luò shén dà, yuē bǎ dìng cūn. cūn rén diāo shén, hòu fū zhì rì zè, shǐ yǐ yī qí èr dān fū lái.
晨餐后,东南二里,换夫于伐连村。待夫久之,乃东南逾土山峡,一里,则溪流自西北石山下折而东来,始虢成声。随之南行,盖西界石山至此南尽,转而西去,复东突一石峰峙于南峡之中,若当户之枢,故其流东曲而抵土山之麓,又南绕出中峙石峰,始南流平畦,由龙场入右江焉。随溪一里,南山既转,西南平壑大开,而石峰之南,山尽而石不尽。于是平畴曲塍间,怪石森森,佹guǐ诡异离佹合,〔高下不一,流泉时漱之,环以畦塍,使置一椽其中,石林精舍,胜无敌此者。〕行石间一里,水正南去,路东上山麓,得一村,聚落甚大,曰把定村。村人刁甚,候夫至日昃,始以一骑二担夫来。
suì dōng běi yú tǔ lǐng, yī lǐ bàn, běi dù yī xiǎo shuǐ, nǎi běi shàng lǐng. yòu yī lǐ yú qí diān, yòu běi xíng lǐng shàng zhě yī lǐ, zé xià jiàn lóng ān chéng guō zài dōng lù yǐ.
遂东北逾土岭,一里半,北渡一小水,乃北上岭。又一里逾其巅,又北行岭上者一里,则下见隆安城郭在东麓矣。
nǎi suí lǐng dōng běi xià zhě shù lǐ, yòu dōng xíng zhě yī lǐ, rù xī mén, dǐ běi mén, yóu mén nèi zhuǎn ér nán, shuì jià yú xiàn qián sì zhōng. shì rì yún qì nóng yù, bú jiàn rì guāng. shí yǐ xià wǔ, suǒ fàn, lìng gù pū wǎng yì zhōng suǒ qí, qī yǐ míng dàn, ér tiāo fū zé xū suǒ zhī xiàn zhōng. shí yún jūn hé wéi kù yì suǒ sòng wǎng fǔ, shè wèi dài lǐ xiàn de zhǎng guān shì zhě wèi xún jiǎn lǐ xìng, jiāng mì cì wǎng suǒ tiān, ér xiān cóng běi guān wài dǐ gǒng gé, zé yòu jiāng cóng xī běi lái, jīng qí xià ér dōng qù, yǐ jiāng yá shēn xuē, gù yáo shì bú jiàn ěr. cóng yá xià de yī nán níng zhōu, qī yǐ míng rì fā. yú shí chuāng dà fā, lè yú zhōu xíng, qiě kě yǐ bù fán xiàn fū, suì dìng zhī.
乃随岭东北下者数里,又东行者一里,入西门,抵北门,由门内转而南,税驾于县前肆中。是日云气浓郁,不见日光。时已下午,索饭,令顾仆往驿中索骑,期以明旦,而挑夫则须索之县中。时云君何为库役所讼往府,摄尉代理县的长官事者为巡检李姓,将觅刺往索天,而先从北关外抵巩阁,则右江从西北来,经其下而东去,以江崖深削,故遥视不见耳。从崖下得一〔南宁〕舟,期以明日发。余时疮大发,乐于舟行,且可以不烦县夫,遂定之。
lìng gù pū zhé qí yín yú yì, yǐ wéi zhōu zī. nǎi hái sù yú sì.
令顾仆折骑银于驿,以为舟资。乃还宿于肆。
chū sì rì chén qǐ, fàn ér xià zhōu zé qí zhōu hū gǎi qī, chū bā shǐ xíng.
初四日晨起,饭而下舟;则其舟忽改期,初八始行。
gài shì shí xún fāng shǐ zhě dǐ nán níng, xiān wǎn chū qiú yú yù, tóng liù fáng zhī tīng kǎo chá zhě, yǐ cǐ zhōu wǎng. zhōng yè hū yì yī qiú, lì yì suì gèng qī yún. yú shí yǐ zhé qí jià, suì yān liú zhōu zhōng. chuāng bìng shēn yín, yīn yún àn dàn, suì hán huāng yì wài, rì mù zhàng jiāng biān, qíng xù kě zhī yě.
盖是时巡方使者抵南宁,先晚出囚于狱,同六房之听考察者,以此舟往。中夜忽逸一囚,吏役遂更期云。余时已折骑价,遂淹留舟中。疮病呻吟,阴云黯淡,岁寒荒邑外,日暮瘴江边,情绪可知也。
chū wǔ rì zuò wò zhōu zhōng. xià wǔ, gù pū yuē:" suì yún mù yǐ, nài hé jiǔ zuò cǐ! qǐng suǒ dān fū yú xiàn, wèi míng rì bù xíng jì." yú rán zhī.
初五日坐卧舟中。下午,顾仆曰:“岁云暮矣,奈何久坐此!请索担夫于县,为明日步行计。”余然之。
zuǒ yòu jiāng zhī fēn, yǐ yáng cūn bǎ dìng yǐ xī shí shān wèi jiè. gù shí shān zhī nèi, qí dì hū gāo, shì wèi tǔ zhōu, dōu jié wàn chéng. shǔ tài píng shí shān zhī xià, qí wù hū zhuì, shì wèi lóng ān, nǎi jiā jìng jiān wáng xīn jiàn suǒ kāi shè zhě, shǔ nán níng. cǐ zhì jiè suǒ fēn yě. ruò xī lái zhī lóng jǐ, zé zì guī shùn zhèn ān dōu kāng lóng yīng běi jiè zhī tiān dēng xū, yòu dōng jīng quán míng wàn chéng, ér shí shān jiàn jǐn, yòu dōng dǐ hé jiāng zhèn, zé xuān huà shǔ yǐ. qí zài jí zhī běi zhě, yuē zhèn yuǎn jí lún jié ān dōu jié, wàn chéng zhī dōng běi bǐ. qí shuǐ huò qián zhuì dì xué, huò qū zhé shān xiá, huò yóu tǔ shàng lín, huò yóu lóng ān rù yòu jiāng. rán zé, cǐ sì tǔ zhōu shuǐ rù yòu jiāng ér dì xiá yú zuǒ jiāng, zé yǐ shān jǐ yū shēn mò biàn yě.
左、右江之分,以杨村、把定以西石山为界。故石山之内,其地忽高,是为土州,都结、万承。属太平;石山之下,其坞忽坠,是为隆安,乃嘉靖间王新建所开设者,属南宁。此治界所分也。若西来之龙脊,则自归顺、镇安、都康、龙英北界之天灯墟,又东经全茗、万承,而石山渐尽,又东抵合江镇,则宣化属矣。其在脊之北者,曰镇远、佶伦、结安、都结,万承之东北鄙。其水或潜坠地穴,或曲折山峡,或由土上林,或由隆安入右江。然则,此四土州水入右江而地辖于左江,则以山脊迂深莫辨也。
lóng ān dōng běi lín yòu jiāng, qí dì běi qù wǔ yuán jiè yī bǎi sì shí lǐ, nán qù wàn chéng tǔ zhōu jiè sì shí lǐ, dōng qù xuān huà jiè yī bǎi èr shí lǐ, yǒu dà tān yì.
隆安东北临右江,其地北去武缘界一百四十里,南去万承土州界四十里,东去宣化界一百二十里,有大滩驿。
xī qù guī dé tǔ zhōu jiè bā shí lǐ.
西去归德土州界八十里。
qí cūn mín shǐ yǒu wǎ wū, yǒu tái dèng, yì zhōng shǐ wèi píng jū, shǐ yǐ zào biāo, yǔ tǔ zhōu jié rán ruò fēn yě.
其村民始有瓦屋,有台凳,邑中始为平居,始以灶爂,与土州截然若分也。
tǔ rén jù jià zhú wèi lán, xià chù niú shǐ, shàng biāo yǔ wò chù zhī suǒ tuō yān. jià gāo wǔ liù chǐ, yǐ jù zhú chuí kāi, jìng chǐ yú, jià yǔ bì luò jù yòng zhī. biāo yǐ fāng bǎn sān sì chǐ pù zhú jià zhī zhōng, zhì huī biāo huǒ, yǐ kuài shí zhī guō ér chuī. guō zhī shàng sān sì chǐ xuán yī zhú kuāng, rì zhì dào ér chōng.
土人俱架竹为栏,下畜牛豕,上爂与卧处之所托焉。架高五六尺,以巨竹槌开,径尺余,架与壁落俱用之。爂以方板三四尺铺竹架之中,置灰爂火,以块石支锅而炊。锅之上三四尺悬一竹筐,日炙稻而舂。
chōng yòng jù mù kū wèi xiǎo zhōu xíng, kōng qí zhōng, yǐ shuāng chǔ dǎo zhī. fù rén dān zhú tǒng sì méi, jí yú xī. qí tǒng zhǎng zhě sì wǔ chǐ. yì yǒu fǎng yǔ zhī zhě. zhī yì yǒu kòu yǒu zōng" kòu" tóng" kòu", zōng, liǎng zhě dōu shì fǎng zhī yòng jù, dì bù gāo ér píng, fù rén diē zuò ér zhī. fǎng yì rán. nán zǐ zhe mù jī mù bǎn xié, mù piàn wéi dǐ, duān bàn pí èr tiáo, jiāo yú jù zhǐ jiān. qǐ jiāo zhǐ zhī chēng yǐ cǐ yé?
舂用巨木刳为小舟形,空其中,以双杵捣之。妇人担竹筒四枚,汲于溪。其筒长者四、五尺。亦有纺与织者。织亦有扣有综(“扣”同“筘”,koù综zèng,两者都是纺织用具),第不高而平,妇人跌坐而织。纺亦然。男子着木屐jī木板鞋,木片为底,端绊皮二条,交于巨趾间。岂交趾之称以此耶?
fù rén zé wú bù xiǎn zhě. shǒu yòng bái bù wǔ liù chǐ pán zhī, yǐ jù jié zhuì é duān wèi měi guān.
妇人则无不跣者。首用白布五、六尺盘之,以巨结缀额端为美观。
yì jiān yǒu yòng qīng bù huā bù zhě.
亦间有用青布、花布者。
fù rén yì jiān dài zhú sī lì xiōng qián chuí hóng sī dài èr tiáo zhě, zé qiú mù zhī fù yě. qún yòng bǎi pián xì jiǎn qún fú de zhé dié, jiān yǒu jǐn shù yǐ biàn xíng zǒu, zé wèi dà jié yǐ fù yú tún hòu. tǔ qiú tǔ guān duō dài zhān mào, wéi wài zhōu rén yù bǐ zhě, shù fà yǐ wǎng, ér qiú yǔ guān jù wú yān.
妇人亦间戴竹丝笠;胸前垂红丝带二条者,则酋目之妇也。裙用百骈细裥jiǎn裙幅的折迭,间有紧束以便行走,则为大结以负于臀后。土酋、土官多戴毡帽,惟外州人寓彼者,束发以网,而酋与官俱无焉。
wéi xiàng wǔ wáng zhèn wú dài jīn.
惟向武王振吾戴巾。
jiāo rén zé pī fà chuí hòu, bìng wú bù shù.
交人则披发垂后,并无布束。
jiān yǒu lóng zhān mào yú fā wài zhě, fā réng xià chuí, fǎn duō chuān zhǎng zhě, ér zú zé jù xiǎn.
间有笼毡帽于发外者,发仍下垂,反多穿长褶,而足则俱跣。
jiāo juàn qīng xì rú wú dì jiān tōng" jiān", jiāo sī de xì juàn sī, ér sè huáng rú mù zhōu jīn zhī méi chéng zhī huáng shēng juàn, dàn bǐ zhī mì ér qiě yún, měi èr zhàng wǔ chǐ yī duān, jià yín sì qián, kě zhì wèi zhàng.
交绢轻细如吾地兼通“缣”,交丝的细绢丝,而色黄如睦州今之梅城之黄生绢,但比之密而且匀,每二丈五尺一端,价银四钱,可制为帐。
xiàng wǔ duō hé shǒu wū, chū shí shān xué zhōng, dà yǒu zhì sì wǔ jīn zhě.
向武多何首乌,出石山穴中,大有至四、五斤者。
yú yú zhōu xū yǐ shí èr qián dé sān méi, zhòng yuē shí wǔ jīn. yú àn yī tǒng tǔ wù zhì, yuè xī yǒu mǎ zōng láng, bù zhī wèi hé wù, zhì shì jiàn zhōu rén jù qiè wèi piàn, hé lóu yè yǐ jìng kè, dài bìn láng yān, hū wèi mǎ bīng lang, bù zhī wèi hé shǒu wū yě.
〔余于州墟以十二钱得三枚,重约十五斤。〕余按《一统土物志》,粤西有马棕榔,不知为何物,至是见州人俱切为片,和蒌叶以敬客,代摈榔焉,呼为马槟榔,不知为何首乌也。
lóng ān xiàn chéng zài yòu jiāng xī nán àn. yú qián zhì nán níng, rù jùn táng guān píng jiān suǒ huì jùn tú, zé cǐ xiàn huì yú yòu jiāng zhī běi. gù yú zì dōu jié lái, guò bǎ dìng, yǐ wéi bì dù jiāng ér hòu dǐ yì. jí zhì, nǎi xiān yì ér hòu jiāng yān. fēi gōng zhì, zé jùn tú yóu bù zú píng yě.
隆安县城在右江西南岸。余前至南宁,入郡堂观屏间所绘郡图,则此县绘于右江之北。故余自都结来,过把定,以为必渡江而后抵邑。及至,乃先邑而后江焉。非躬至,则郡图犹不足凭也。
chū liù rì zǎo wù sì hán.
初六日早雾四寒。
fàn hòu, shì xiàn zhōng suǒ mìng cūn fū zhì, suì xíng.
饭后,适县中所命村夫至,遂行。
chū zì nán mén xīn jiē zhī nán nán xiàng xíng, sān lǐ, fù rù shān. yú gāng ér xià bàn lǐ, liǎng guò xì liú zhī dōng zhù zhě, dǐ dì sān liú, qí shuǐ jiào dà, yǒu qiáo kuà qí shàng, yuē guǎng sì dù qiáo. yòu nán shàng shān yī lǐ bàn, chū yī jiā jí, shǐ wàng jiàn shān nán dà wù zì xī běi kāi yáng nán qù. suì nán xià tǔ shān, yī lǐ, tǔ shān nán jǐn fù yǒu shí shān rú zhuī dāng yāng. yóu qí xī nán xiàng xíng liù lǐ, yòu dǐ yī shí shān xià, qí shān zì běi yáo wàng ruò píng sī liè, jìn xún qí xī lù, yù píng zhǎn rú píng. yǐ rào qí nán, zhuǎn dōng xiàng xíng sān lǐ, qí shān hū dōng xī liǎng bì huán liè ér qián, zhōng yāng zé hòu xùn ér běi, jiē xuē yá hōng kōng, sān miàn wéi hé ér quē qí nán qí qián hòu yǒu tǔ gāng héng jiē dōng xī liǎng fēng jǐn chù, ruò dāng mén zhī yù qí hòu shí bì gāo zhāng, zé huán xiāo zhī jué yě. xiān shì, àn bǎi yuè zhì jì lóng ān yǒu jīn bǎng shān, hé dá rú chéng.
初自南门新街之南南向行,三里,复入山。逾冈而下半里,两过细流之东注者,抵第三流,其水较大,有桥跨其上,曰广嗣度桥。又南上山一里半,出一夹脊,始望见山南大坞自西北开洋南去。遂南下土山,一里,土山南尽、复有石山如锥当央。由其西南向行六里,又抵一石山下,其山自北遥望若屏斯列,近循其西麓,愈平展如屏。已绕其南,转东向行三里,其山忽东西两壁环列而前,中央则后逊而北,皆削崖轰空,三面围合而缺其南;其前后有土冈横接东西两峰尽处,若当门之阈;其后石壁高张,则环霄之玦也。先是,按《百粤志》记隆安有金榜山,合沓如城。
yú zhì yì wèn zhī, wú yǒu zhī zhě.
余至邑问之,无有知者。
yòu huán guān jìn yì jiē tǔ shān, ér yú fāng huàn chuāng, wú xiá yuǎn suǒ.
又环观近邑皆土山,而余方患疮,无暇远索。
zhì shì xīn yì qí shān, wèn zhī cūn fū, jiē yuē:" bù zhī suǒ wèi jīn bǎng zhě." wèn:" cǐ shān hé míng?" yuē:" dì chēng wéi shí yán, yǐ shān yǒu yán kě bì kòu yě." yú wén zhī, suì lìng gù pū tóng fū hòu yú qián cūn, yú nǎi běi xiàng rù shān. bàn lǐ, yú tǔ gāng ér xià, qí nèi tǔ fǎn wā zhuì, qí dōng xī liǎng yá jù pī kōng qián bào, tǔ gāng héng gèn ér jiē qí liǎng duān. jì zhí dǐ běi yá xià, wàng dōng yá zhī shàng, liǎng liè tòu bì zhī guāng, ruò míng yuè zhī gāo xuán jìng tái yě yòu wàng xī yá zhī shàng, yǒu liè xià rú mén, céng xuán dié zhuì, jī tiān yún zhī qiàn kōng tiān bàn yě. yú jù bù xiá qióng, xiān cóng běi yá zhī lù rù yī qiào. qiào mén nán xiàng, qiàn bì wèi shì, liè xì wèi mén, céng lèi ér shàng, nèi bù shèn kuān, ér wài jiē dié tòu. lián jī èr chóng, ruò lóu gé gāo yǐ, fēi xuān xià lín, shuǎng lǎng kě qì.
至是心异其山,问之村夫,皆曰:“不知所谓金榜者。”问:“此山何名?”曰:“第称为石岩,以山有岩可避寇也。”余闻之,遂令顾仆同夫候于前村,余乃北向入山。半里,逾土冈而下,其内土反洼坠,其东西两崖俱劈空前抱,土冈横亘而接其两端。既直抵北崖下,望东崖之上,两裂透壁之光,若明月之高悬镜台也;又望西崖之上,有裂罅如门,层悬叠缀,基天云之嵌空天半也。余俱不暇穷,先从北崖之麓入一窍。窍门南向,嵌壁为室,裂隙为门,层累而上,内不甚宽,而外皆叠透。连跻二重,若楼阁高倚,飞轩下临,爽朗可憩。
qí zuǒ hū zhuǎn pī yī xì, xī liè shén shēn, zhí zì yá diān, xià jí lù dǐ, pān jiā fèng ér shàng, zhǐ kě xié jiān, bù kān jì ào. nǎi fù céng lèi xià, chū xuán xì liǎng chóng, suì wàng xī yá xuán fēi ér qū. qí mén dōng xiàng, yǎng tiào jiē chóng yá mò jī, wéi běi yá yǒu xiàn hén kě pān, nǎi fǎn pān dào jī, liǎng pán duàn xiá, xià ér fù shàng, shǐ líng dòng mén.
其左忽转劈一隙,西裂甚深,直自崖巅,下极麓底,攀夹缝而上,止可胁肩,不堪寄傲。乃复层累下,出悬隙两重,遂望西崖悬扉而趋。其门东向,仰眺皆崇崖莫跻,惟北崖有线痕可攀,乃反攀倒跻,两盘断峡,下而复上,始凌洞门。
mén yǐ nèi, xì xiàng xī běi qióng qǐ mén yǐ wài, xì cóng yá lù zhuì xià. xià xiá shēn shù zhàng, qián yǒu jù shí lì ér yǎn zhī, gù zì xià wàng, zhǐ zhī wèi yá shí zhī xuán, ér bù zhī qí nèi zhī yǒu xiá yě. rán xiá bì jùn xuē, cóng shàng wàng zhī, yì bù néng xià, yù pān mén nèi zhī xì, nèi xì yì qīng cè nán pān.
门以内,隙向西北穹起;门以外,隙从崖麓坠下。下峡深数丈,前有巨石立而掩之,故自下望,只知为崖石之悬,而不知其内之有峡也。然峡壁峻削,从上望之,亦不能下,欲攀门内之隙,内隙亦倾侧难攀。
kuī qí nèi jiàn àn, yú shì fù cóng jiù fǎ pān xuán xià. nǎi nán chū dà dào, zé suǒ sòng fū yì zì qián cūn huí, hòu yú chū ér hòu qù. nǎi dōng xíng wǔ lǐ, yǒu cūn zài lù zuǒ, yuē yú ào jīn zuò rú hào. jiāng rù ér mì fū, zé cūn rén yáo hū yuē:" yǐ tóng yā dān zhě xiàng qián cūn yǐ."
窥其内渐暗,于是复从旧法攀悬下。乃南出大道,则所送夫亦自前村回,候余出而后去。乃东行五里,有村在路左,曰鱼奥今作儒浩。将入而觅夫,则村人遥呼曰:“已同押担者向前村矣。”
cūn rén láo yú yuē:" yóu jīn bǎng dà dòng lè hū? yú shǐ zhī jīn bǎng jí cǐ shān. jí wèn:" dà dòng yún hé?" yuē:" shì shān sān miàn huán liè, wéi xī miàn rú píng. dà dòng zài qián yá hòu gāo fēng bàn, zhōng pì sì mén, hóng lǎng líng tòu." yú nǎi wù suǒ yóu zhě wèi qián yá xiǎo dòng, shàng fēi dà dòng yě. yòu dōng wǔ lǐ, zhuī jí zhī yú bǎi làng cūn, nǎi fàn yú cūn máng jiā. yú shì huàn fū, dōng nán xíng èr lǐ, fù jiàn yòu jiāng zì běi lái, suí zhī nán, suì xià dǐ jiāng pàn, zé yǒu shuǐ xī zì shí xiá zhōng lái zhù. qí shuǐ yì shén shēn guǎng, shì kě shèng zhōu, dàn xiá zhōng duō shí, bù néng rù ěr. qí xià yǒu dù zhōu, míng lóng chǎng dù, gài jí bǎ dìng lóng cūn zhī shuǐ, qí yuán zì dōu jié nán jìng, yǔ wàn chéng wèi jiè zhě yě. dù xī kǒu, fù nán shàng lǒng, jiāng liú zhé ér běi qù, lù nǎi dōng nán xíng. yòu liù lǐ, huàn fū yú dèng yán cūn. yòu dōng nán bā lǐ, yú yī xiǎo shān zhī jí, yòu nán èr lǐ, dǐ nà zòng cūn. cóng cūn zhōng xíng, yòu èr lǐ, huàn fū yú jiǎ zhǎng jiā, rì yǐ mù yǐ. fù dé jiān yú, xíng yuè yè zhě èr lǐ, jiàn lù yòu yǒu jù táng wāng yáng, yī wàng qí pán huì shén zhǎng.
〔村人劳余曰:“游金榜大洞乐乎?余始知金榜即此山。亟问:”大洞云何?“曰:”是山三面环列,惟西面如屏。大洞在前崖后高峰半,中辟四门,宏朗灵透。“余乃悟所游者为前崖小洞,尚非大洞也。〕又东五里,追及之于百浪村,乃饭于村氓家。于是换夫,东南行二里,复见右江自北来,随之南,遂下抵江畔,则有水西自石峡中来注。其水亦甚深广,似可胜舟,但峡中多石,不能入耳。其下有渡舟,名龙场渡,盖即把定、龙村之水,其源自都结南境,与万承为界者也。渡溪口,复南上陇,江流折而北去,路乃东南行。又六里,换夫于邓炎村。又东南八里,逾一小山之脊,又南二里,抵那纵村。从村中行,又二里,换夫于甲长家,日已暮矣。复得肩舆,行月夜者二里,见路右有巨塘汪洋,一望其盘汇甚长。
yòu sì lǐ, dù yī shí qiáo, yǒu dà xī zì xī nán lái, tòu qiáo dōng běi qù. yuè qiáo yòu dōng èr lǐ, sù yú nà tóng cūn jīn zuò hǎo tóng. yè èr gǔ, fēng yǔ dà zuò.
又四里,渡一石桥,有大溪自西南来,透桥东北去。越桥又东二里,宿于那同村今作好桐。夜二鼓,风雨大作。
chū qī rì zǎo qǐ pō hán, yǔ zhǐ ér yún shèn nóng yù. fàn hòu fū zhì, shǐ yǐ zhú yǐ fù yú, suì dōng xíng. yī lǐ, lù zuǒ dà jiāng zì běi lái, qián suǒ guò qiáo xià dà xī xī nán rù zhī, suì qū ér dōng, lù yì suí zhī. bàn lǐ, jiāng qū dōng běi qù, lù xiàng dōng nán. yòu bàn lǐ, huàn fū yú nà yán cūn jīn zuò nà yuán. yòu dài fū fù yú, nǎi dōng nán xíng. èr lǐ, lù zuǒ fù yǔ jiāng yù, jì ér jiāng fù dōng běi qù. yòu dōng nán sì lǐ, jiàn zhì tǔ shān, gòng yī lǐ, yú ér xià, dé shēn xiá yān, yǒu shuǐ zì xī nán tòu xiá dǐ, dōng běi rù dà jiāng. jué liú ér dù, fù shàng shān gāng, bàn lǐ yú lǐng cè, fù jiàn dà jiāng zì běi lái, zhé ér dōng qù, lù yì suí zhī. xún nán shān zhī bàn dōng xíng yī lǐ, nán shān dōng jǐn, pán hè chéng táng, wài zhù dī lín jiāng, nèi zhū shuǐ jìn lù. yuè dī ér dōng, jiāng nǎi dōng běi qù, lù réng nán zhuǎn, gòng yī lǐ, yǒu gōng guǎn běi xiàng dà jiāng, yǒu jù luò nán yǐ huí fù, shì yuē méi guī jīn zuò méi guī. yòu dōng cóng qí xíng sān lǐ, fàn yú zhèn lóu cūn jīn zuò zhèn liú. réng hòu fū fù yú jiǔ zhī. nán xíng shí lǐ, shǐ yǔ méi guī xī běi lái dà dào hé.
初七日早起颇寒,雨止而云甚浓郁。饭后夫至,始以竹椅缚舆,遂东行。一里,路左大江自北来,前所过桥下大溪西南入之,遂曲而东,路亦随之。半里,江曲东北去,路向东南。又半里,换夫于那炎村今作那元。又待夫缚舆,乃东南行。二里,路左复与江遇,既而江复东北去。又东南四里,渐陟土山,共一里,逾而下,得深峡焉,有水自西南透峡底,东北入大江。绝流而渡,复上山冈,半里逾岭侧,复见大江自北来,折而东去,路亦随之。循南山之半东行一里,南山东尽,盘壑成塘,外筑堤临江,内潴水浸麓。越堤而东,江乃东北去,路仍南转,共一里,有公馆北向大江,有聚落南倚回阜,是曰梅圭今作玫瑰。又东从岐行三里,饭于振楼村今作镇流。仍候夫缚舆久之。南行十里,始与梅圭西北来大道合。
yòu dōng nán shí èr lǐ, dǐ píng lù cūn.
又东南十二里,抵平陆村。
yǐ wèi xuān huà shǔ yǐ. cūn rén bù kěn fù yú, yù yǐ niú chē dài, xiāng chí jiǔ zhī, yǔ sī sī xià jì ér cǎo cǎo fù mù yú tī jià, nǎi xíng, yǐ hūn hēi yǐ. gòng sì lǐ, sù yú nà jí, tǔ rén hū wèi tún jí yún. chū bā rì chén qǐ, yǔ bù zhǐ. fàn ér fù yú, jiǔ zhī yǔ fǎn shén, suì chí sǎn dēng yú. dōng nán wǔ lǐ, yǔ zhǐ, huàn fū yú lín cūn, fù yú jiù nǎi xíng. dōng nán sān lǐ, lù fēn èr qí, zhuǎn cóng dōng nán zhě xíng, jiàn fù yú tǔ shān. sān lǐ, yuè shān ér dōng, zé yòu jiāng zì běi zhé ér lái, zhì cǐ zhuǎn dōng nán xiàng qù, xíng suí zhī. yòu èr lǐ ér zhì dà tān, yǒu shù jiā zhī jù zài jiāng xī àn, shǐ jiàng lán zhái tǔ, yǒu píng jū yǐ. jí jiù zhī dà tān yì yě, wàn lì chū yǐ yí yú sòng cūn. jiāng zhōng yǒu shí héng jié xià liú, tān shēng hōng hōng, wén èr sān lǐ, dà tān zhī míng yǐ cǐ. yòu jiāng zhì cǐ shǐ wén shēng yě. huàn fū fù yú, suì cóng cūn dōng dōng nán yú lǐng, sān lǐ, yú lǐng nán, zé zuǒ jiāng zì yáng měi xià liú dōng běi qǔ ér xià, zhì cǐ zhé ér dōng nán qù. suì cóng jiāng běi àn suí liú dōng xíng, èr lǐ, fù rù shān jǐ, yǔ fù fēn fēn. shàng xià gāng tuó jiān yòu èr lǐ, huàn fū yú píng fèng cūn. yòu dōng xíng èr lǐ bàn, zhì sòng cūn, jí lái shí zuǒ yòu èr jiāng jiā ér hé chù, qí nán miàn lín jiāng, jí suǒ wèi dà guǒ wān yě. qí cūn zài liǎng jiāng jiā zhōng, shí jí gǔ zhī hé jiāng zhèn, ér tǔ rén mò zhī qí míng yǐ. wàn lì chū yí dà tān yì yú cǐ, rán wú yóu tíng yì pù, dì mín jiān gōng mǎ ér yǐ. gù yú qián guò cǐ, qiú dà tān yì ér bù zhī hé zài, zhì shì shǐ zhī zhī yě. hòu fàn, hòu fū, jiǔ zhī nǎi xíng, yǔ bù zhǐ. qí dì nán jí dà guǒ wān, dù zuǒ jiāng wèi yáng měi tōng tài píng fǔ dào, zhèng dōng yī lǐ jí zuǒ yòu èr jiāng jiāo huì zhī zuǐ. jīn lù cóng dōng běi xíng yī lǐ yú, dù yòu jiāng, nán wàng èr jiāng zhī huì zài bàn lǐ wài, yì yóu qián rì cóng zhōu guò qí kǒu ér nèi wàng qí dì yě.
已为宣化属矣。村人不肯缚舆,欲以牛车代,相持久之,雨丝丝下;既而草草缚木于梯架,乃行,已昏黑矣。共四里,宿于那吉,〔土人呼为屯吉云。〕初八日晨起,雨不止。饭而缚舆,久之雨反甚,遂持伞登舆。东南五里,雨止,换夫于麟村,缚舆就乃行。东南三里,路分二岐,转从东南者行,渐复逾土山。三里,越山而东,则右江自北折而来,至此转东南向去,行随之。又二里而至大滩,有数家之聚在江西岸,始降栏宅土,有平居矣。即旧之大滩驿也,万历初已移于宋村。江中有石横截下流,滩声轰轰,闻二三里,大滩之名以此。右江至此始闻声也。换夫缚舆,遂从村东东南逾岭,三里,逾岭南,则左江自杨美下流东北曲而下,至此折而东南去。遂从江北岸随流东行,二里,复入山脊,雨复纷纷。上下冈陀间又二里,换夫于平凤村。又东行二里半,至宋村,即来时左、右二江夹而合处,其南面临江,即所谓大果湾也。其村在两江夹中,实即古之合江镇,而土人莫知其名矣。万历初移大滩驿于此,然无邮亭、驿铺,第民间供马而已。故余前过此,求大滩驿而不知何在,至是始知之也。候饭,候夫,久之乃行,雨不止。其地南即大果湾,渡左江为杨美通太平府道,正东一里即左、右二江交会之嘴。今路从东北行一里余,渡右江,南望二江之会在半里外,亦犹前日从舟过其口而内望其地也。
dù yòu jiāng dōng àn, fǎn sù jiāng dōng běi xíng. yǐ suì dōng xiàng yú shān, sān lǐ ér xià, yǔ jìng lín lí dà zhì. yòu yī lǐ zhì wáng gōng cūn, suì zhǐ xī yān. yǔ cóng cóng, dǐ mù bù néng fù xíng.
渡右江东岸,反溯江东北行。已遂东向逾山,三里而下,雨竟淋漓大至。又一里至王宫村,遂止息焉。雨淙淙,抵暮不能复行。
wáng gōng zài dà jiāng běi àn lǐ yú yǐ.
王宫在大江北岸里余矣。
chū jiǔ rì zhōng yè shù wén yǔ shēng shén lì, tiān míng, yún yóu rán sì yì. chí chí ér qǐ, fàn ér hòu xíng, jìn shàng wǔ yǐ.
初九日中夜数闻雨声甚厉,天明,云油然四翳。迟迟而起,饭而后行,近上午矣。
wáng gōng cūn zhī zuǒ, yǒu lù běi rù shān jiā, nǎi jiù dà tān jiān dào. yóu cūn qián dōng nán xíng èr lǐ, yú yī lǐng ér xià, yǒu xiǎo shuǐ zì běi jiā lái, xī nán rù dà jiāng. yuè zhī ér dōng yòu yī lǐ, shāo běi zhuǎn xún běi shān xíng, yǒu dà dào zì dōng ér xī, shǐ suí shàng dōng qù. qí zhí xī yú xiǎo ào zhě, yì jiù dà tān dào, gài nán níng dǐ lóng ān, cǐ qí zhèng dào, yǐ yì zài sòng cūn liǎng jiāng jiā jiān, gù qiān ér jiù zhī yě. yòu dōng xíng sān lǐ, zhuǎn shàng běi gāng, huàn fū yú yán cūn jīn zuò yán wū yòu dōng nán yú yī lǐng ér xià, zhuǎn ér xī, gòng wǔ lǐ, huàn fū yú dēng kē cūn. yòu dōng nán èr lǐ, huàn fū yú láng kē cūn. shān yǔ dà zhì, hòu fū bù lái, qū bì zhú jiān, dǐng zhǒng lín lí, nǎi qū bì yī shān zhuāng wǔ xià. jiǔ zhī fū zhì, yǔ yì jiàn zhǐ, yòu dōng nán yú yī píng ào, gòng sì lǐ, fàn yú shí bù cūn. jì fàn, yǐ xià wǔ yǐ, yǔ yóu bù quán zhǐ, fū zhì nǎi xíng. dōng nán yǒu xū zài gāng tóu, yú gāng ér xià gòng bàn lǐ, yuè xiǎo shí liáng, xià yǒu jiàn shēn ér shén xì, gài nán níng běi miàn zhī shān, zhì shí bù ér xī jié jiāng liú zhě yě. yòu dōng nán xíng, yǔ shì dà zuò, biàn tǐ zhān tòu. èr lǐ, fù xià yī shēn jiàn, yuè mù qiáo ér shàng gāng, yòu dōng nán xíng yǔ zhōng èr lǐ, zhǐ yú luó mín cūn. hòu fū bù zhì, yǔ bù zhǐ, wēi shī mù yǐ ruò yī, wèi jǐ nǎi wò.
王宫村之左,有路北入山夹,乃旧大滩间道。由村前东南行二里,逾一岭而下,有小水自北夹来,西南入大江。越之而东又一里,稍北转循北山行,有大道自东而西,始随上东去。其直西逾小坳者,亦旧大滩道,盖南宁抵隆安,此其正道,以驿在宋村两江夹间,故迁而就之也。又东行三里,转上北冈,换夫于颜村今作言屋;又东南逾一岭而下,转而西,共五里,换夫于登科村。又东南二里,换夫于狼科村。山雨大至,候夫不来,趋避竹间,顶踵淋漓,乃趋避一山庄庑下。久之夫至,雨亦渐止,又东南逾一平坳,共四里,饭于石步村。既饭,已下午矣,雨犹不全止,夫至乃行。东南有墟在冈头,逾冈而下共半里,越小石梁,下有涧深而甚细,盖南宁北面之山,至石步而西截江流者也。又东南行,雨势大作,遍体沾透。二里,复下一深涧,越木桥而上冈,又东南行雨中二里,止于罗岷村。候夫不至,雨不止,煨湿木以爇衣,未几乃卧。
chū shí rì yún shì yóu rán lián lián, nǎi fàn. cūn rén yǐ mǎ dài yú, ér lìng yī rén chí yú suí háng. yǔ fù fēi fēi, yú shì duō dōng nán suí jiāng àn xíng yǐ. wǔ lǐ, shāo běi zhé, nèi wù yǒu xī zì dōng běi lái rù jiāng, nǎi nán yú zhī.
初十日云势油然连连,乃饭。村人以马代舆,而另一人持舆随行。雨复霏霏,于是多东南随江岸行矣。五里,稍北折,内坞有溪自东北来入江,乃南逾之。
fù shàng gāng, èr lǐ, dǐ qín cūn jīn zuò chén cūn, qí cūn shén zhǎng. xiān liǎng sān jiā hù tuī wěi, jì nǎi xià yī cūn rén jiā, qí yǔ sòng fū qù. hòu fū jiǔ zhī, yǒu jiān mín sān sì rén suǒ mǎ pái kàn, yǐ pái yǒu mǎ, bù kěn yīng fū. gài jìn guō zhī mín, diāo hàn wú bǐ, zhēn bù rú lái jìng zhī gōng yě. jiǔ zhī, zhǐ yǐ èr fū jiān xíng lǐ, yú yǔ mǎ jù yī wú, yú yǐ bù ér xíng. yī yú lái, yǐ shù cūn, fǎn wèi qí rén yǒu yǐ. xìng yǔ zhǐ, gāng jiàn zào. yī lǐ, píng yú gāng dōng běi, yǒu xī zì dōng běi lái rù jiāng, jiào qián sān xī pō dà, héng zhú dèng shù shí dù jiàn dǐ, gài jí shēn xū zhī xià liú, fā yú luó xiù shān zhě yě. fù dōng nán shàng gāng yī lǐ yú, guò yáo tóu cūn zhī běi, gù nú tóng èr dān rù cūn huàn fū, yú jí cóng cūn běi dà dào dōng xíng.
复上冈,二里,抵秦村今作陈村,其村甚长。先两三家互推委,既乃下一村人家,骑与送夫去。候夫久之,有奸民三四人索马牌看,以牌有马,不肯应夫。盖近郭之民,刁悍无比,真不如来境之恭也。久之,止以二夫肩行李,舆与马俱一无,余以步而行。一舆来,已数村,反为其人有矣。幸雨止,冈渐燥。一里,平逾冈东北,有溪自东北来入江,较前三溪颇大,横竹凳数十渡涧底,盖即申墟之下流,发于罗秀山者也。复东南上冈一里余,过窑头村之北,顾奴同二担入村换夫,余即从村北大道东行。
èr lǐ, běi dù yī shí liáng, qí liáng pō zhǎng, jià liǎng gāng jiān, ér xià liú yì xì, xiàng cóng zhōu dēng lù, zì yáo tóu cūn dōng dù xiǎo qiáo, jí qí xià liú yě. yòu dōng sì lǐ, yǒu zhǎng mù liáng jià liǎng gāng shàng, dù ér dōng jí bái yī ān, zài dōng jí chóng shàn sì, nǎi rù sì xún jìng wén yǒng jué shì. qí mò sǐ zài jiǔ yuè èr shí sì rì yǒu shí, zhǐ gé yú xíng yī rì yě. sēng yǐn zhì biǎn mái zàng gǔ zhī suǒ, nǎi zài mù liáng dōng àn xī zhī bàn. yú bài ér kū zhī. nán gù qiáo shàng, zé gù nú yǔ èr dān shì cóng liáng shàng guò yǐ. nǎi yǔ sēng qī, ér qū liáng diàn shuì jià yān. shí cái wǔ, yǔ fēn fēn bù zhǐ. fàn hòu niè lǚ wèn yún guì kè yú xióng shí hú jiā, yún guì jīng jì. zé guì zhú yǒu kè cái qù, zī shàng wú lái zhě.
二里,北渡一石梁,其梁颇长,架两冈间,而下流亦细,向从舟登陆,自窑头村东渡小桥,即其下流也。又东四里,有长木梁驾两冈上,渡而东即白衣庵,再东即崇善寺,乃入寺询静闻永诀事。其殁mò死在九月二十四〔日〕酉时,止隔余行一日也。僧引至窆biǎn埋葬骨之所,乃在木梁东岸溪之半。余拜而哭之。南顾桥上,则顾奴与二担适从梁上过矣。乃与僧期,而趋梁店税驾焉。时才午,雨纷纷不止。饭后蹑履问云、贵客于熊石湖家,云、贵经纪。则贵竹有客才去,兹尚无来者。
yú yǐ chuāng tòng shì yào yú sì, bìng lǚ wà ér hái.
余以疮痛市药于肆,并履袜而还。
yī bié nán níng yǐ qī shí wǔ rì yǐ.
〔一别南宁已七十五日矣。〕