xū dǐng hóu zhì bǎ hú lǔ shī ān míng
胥鼎 侯摯 把胡魯 師安名
xū dǐng, zì hé zhī, shàng shū yòu chéng chí guó zhī zǐ yě. dà dìng èr shí bā nián zhuó jìn shì dì, rù guān yǐ néng chēng, lèi qiān dà lǐ chéng. chéng ān èr nián, chí guó zú, qù guān. sì nián, shàng shū shěng qǐ fù wèi zhù zuò láng. shàng yuē: dǐng gù jiā zǐ, qí cái rú hé? zǎi chén zòu yuē: wèi rén shén gàn jì. shàng yuē: zhù zuò zhí xián, yuán jīn wú tā què, gū shòu zhī. wèi jǐ, qiān yòu sī láng zhōng, zhuǎn gōng bù shì láng. tài hé liù nián, dǐng yán jí dì pù zhuǎn sòng wén xí zhī zhì, shàng cóng zhī, shí yǐ wèi biàn. zhì níng chū, zhōng dōu shòu bīng, yóu hù bù shàng shū bài cān zhī zhèng shì.
胥鼎,字和之,尚書右丞持國之子也。大定二十八年擢進士第,入官以能稱,累遷大理丞。承安二年,持國卒,去官。四年,尚書省起復為著作郎。上曰:「鼎故家子,其才如何?」宰臣奏曰:「為人甚幹濟。」上曰:「著作職閒,緣今無他闕,姑授之。」未幾,遷右司郎中,轉工部侍郎。泰和六年,鼎言急遞鋪轉送文檄之制,上從之,時以為便。至寧初,中都受兵,由戶部尚書拜參知政事。
zhēn yòu yuán nián shí yī yuè, chū wèi tài dìng jūn jié dù shǐ, jiān yǎn zhōu guǎn nèi guān chá shǐ, wèi fù, gǎi zhī dà xìng fǔ shì, jiān zhōng dōu lù bīng mǎ dōu zǒng guǎn. èr nián zhēng yuè, dǐng yǐ zài jīng pín mín què shí zhě zhòng, yí lì fǎ zhèn jiù, nǎi zòu yuē: jīng shī guān mín yǒu néng shàn gěi pín rén zhě, yí jì suǒ shàn qiān guān shēng zhí, yǐ quàn jiǎng zhī. suì dìng quán yí yù ēn lì gé, rú jìn guān shēng zhí dīng yōu rén xǔ yīng jǔ qiú shì guān jiān hù cóng liáng zhī lèi, rù sù cǎo gè yǒu shù, quán huó shén zhòng. sì yuè, bài shàng shū yòu chéng, réng jiān zhī fǔ shì. wǔ yuè, xuān zōng jiāng nán dù, liú wèi fén yáng jūn jié dù shǐ, jiān fén zhōu guǎn nèi guān chá shǐ. shí yī yuè, gǎi zhī píng yáng fǔ shì, jiān hé dōng nán lù bīng mǎ dōu zǒng guǎn, quán xuān fǔ shǐ.
貞祐元年十一月,出為泰定軍節度使,兼兗州管內觀察使,未赴,改知大興府事,兼中都路兵馬都總管。二年正月,鼎以在京貧民闕食者眾,宜立法振救,乃奏曰:「京師官民有能贍給貧人者,宜計所贍遷官升職,以勸獎之。」遂定權宜鬻恩例格,如進官升職、丁憂人許應舉求仕、官監戶從良之類,入粟草各有數,全活甚眾。四月,拜尚書右丞,仍兼知府事。五月,宣宗將南渡,留為汾陽軍節度使,兼汾州管內觀察使。十一月,改知平陽府事,兼河東南路兵馬都總管,權宣撫使。
sān nián sì yuè, jiàn yán lì hài shí sān shì, ruò jī jūn chǔ bèi huáng hé xuǎn guān yàn yù jiǎn jiāng liàn zú chāo fǎ bǎn jí zhī lèi, shàng pō cǎi yòng yān. yòu yán: píng yáng suì zài bèi bīng, rén hù sàn wáng, lóu lǔ xiū shàn wèi wán, yì jiǎ qì xiè jí shǎo, yǔ lǐn wú liǎng yuè shí. xià tián yǐ wèi bīng róu, fù bù yǔ, qiū zhǒng wèi xià. suī yǒu fù yè cán mín, jiē lǎo yòu, mò néng gēng zhǒng, qǐ zú zhēng qiú. bǐ wén běi fāng liú bó lín jù bīng yě hú lǐng, jiāng shēn rù píng yáng jiàng jiě hé zhōng, suì dǐ hé nán. zhàn yù yǒu qī, chǔ jī wèi bèi, bù sù cuò zhì, shí guān shè jì shēng líng dà jì. qǐ xiáng kōng míng xuān chì yī qiān zǐ yī shī dé hào dù dié sān qiān, yǐ bǔ jūn chǔ. shàng yuē: dǐng yán shì yě, yǒu sī qí rú shù jí gěi zhī.
三年四月,建言利害十三事,若積軍儲、備黃河、選官讞獄、簡將練卒、鈔法、版籍之類,上頗採用焉。又言:「平陽歲再被兵,人戶散亡,樓櫓修繕未完,衣甲器械極少,庾廩無兩月食。夏田已為兵蹂,復不雨,秋種未下。雖有復業殘民,皆老幼,莫能耕種,豈足徵求。比聞北方劉伯林聚兵野狐嶺,將深入平陽、絳、解、河中,遂抵河南。戰御有期,儲積未備,不速錯置,實關社稷生靈大計。乞降空名宣敕一千、紫衣師德號度牒三千,以補軍儲。」上曰:「鼎言是也,有司其如數亟給之。」
qī yuè, jiù bài běn lù xuān fǔ shǐ, jiān qián zhí. cháo tíng yù qǐ dài zhōu shù bīng wǔ qiān, dǐng shàng yán: lǐng wài jūn yǐ jiē nán xǐ, dài wèi biān yào, zhèng yí yì bīng bǎo shǒu, jīn gèng sǔn qí lì, yī zhāo bīng zhì, hé yǐ dài zhī? píng yáng yǐ dài wèi fān lí, qǐ kě chè qù. shàng shū shěng zòu yí rú suǒ qǐng, zhào cóng zhī. yòu yán: jìn wén cháo tíng lìng chén qīng yě, qiè wèi chén suǒ bù nǎi hé dōng nán lù, tài yuán zé běi lù yě, dà bīng ruò lái, bì shǐ yú běi, gù qīng yě dāng xiān běi ér hòu nán. kuàng běi lù hé jià zǎo shú, qí yě jì qīng, bīng wú suǒ lüè, zé shì dāng zì zhǐ. bù rán, nán lù suī qīng, ér gǔ cǎo wěi jī yú běi, shì zī bīng ér zhào zhī nán yě. chén yǐ yí wén běi lù xuān fǔ sī yǐ, qǐ gèng zhào yù zhī. jì ér dà bīng guǒ chū jìng, cì zhào jiǎng yù yuē: qīng yǐ wén wǔ zhī cái, yīng bīng mín zhī jì, wǎng zhèn fāng miàn, shì gù biān fáng, zuò shì zhèn yōu, shú rú qīng lì. yì mào zhōng qín zhī jié, yǐ shōu suī jìng zhī gōng, yǎng fù yǔ xīn, sì yǒu hòu chǒng. xún yǐ néng shè fāng lüè tuì bīng, jìn guān yī jiē.
七月,就拜本路宣撫使,兼前職。朝廷欲起代州戍兵五千,鼎上言:「嶺外軍已皆南徙,代為邊要,正宜益兵保守,今更損其力,一朝兵至,何以待之?平陽以代為藩籬,豈可撤去。」尚書省奏宜如所請,詔從之。又言:「近聞朝廷令臣清野,切謂臣所部乃河東南路,太原則北路也,大兵若來,必始於北,故清野當先北而後南。況北路禾稼早熟,其野既清,兵無所掠,則勢當自止。不然,南路雖清,而穀草委積於北,是資兵而召之南也。臣已移文北路宣撫司矣,乞更詔諭之。」既而大兵果出境,賜詔獎諭曰:「卿以文武之才,膺兵民之寄,往鎮方面,式固邊防,坐釋朕憂,孰如卿力。益懋忠勤之節,以收綏靜之功,仰副予心,嗣有後寵。」尋以能設方略退兵,進官一階。
shí yuè, dǐng shàng yán: chén suǒ jiāng yì jūn, jiē cóng lái bèi běn qū mò, yǒng měng xiōng hàn dào qiè wáng mìng zhī tú, gǒu wú xùn liàn tǒng shè guān yǐ zhì zhī, zé péng jù dǎng zhí, wú suǒ bù zhì. qǐ xǔ chén pián yí zhì zǒng lǐng yì jūn shǐ fù jí dàn yā, réng měi wǔ qiān rén shè xùn liàn yī yuán, bù wéi yù wèi fáng xián, shǐ yǒu wèi jì, qiě lìng wǔ yì jīng shú, rén gè wèi yòng. shàng cóng zhī.
十月,鼎上言:「臣所將義軍,皆從來背本趨末,勇猛兇悍、盜竊亡命之徒,苟無訓練統攝官以制之,則朋聚黨植,無所不至。乞許臣便宜置總領義軍使、副及彈壓,仍每五千人設訓練一員,不惟預為防閒,使有畏忌,且令武藝精熟,人各為用。」上從之。
sì nián zhēng yuè, dà bīng lüè huò jí xí sān zhōu, yǐ ér bù qí liù wàn wéi píng yáng, jí gōng zhě shí yú rì, dǐng qiǎn bīng lǚ què zhī, qiě shàng yán: chén yǐ pián yí lì guān shǎng, yù zhāng wén bǎng, zhāo hái xié cóng rén qī qiān yǒu qí, jī zhì zhě yòu liù qiān yú, jù lìng fù yè. qiè wèi fán bèi fú wèi guī zhě, gèng yí duō fāng zhāo yòu, yǐ guī zhě suǒ jū cóng biàn, yōu jiā cún xù, wú zhì shī suǒ. zhì kě. èr yuè, bài shū mì fù shǐ, quán shàng shū zuǒ chéng, xíng shěng yú píng yáng. shí dǐng fāng kàng biǎo qiú tuì, shàng bù xǔ, yīn jìn bài yān, qiě qiǎn jìn shì yù yuē: qīng fù zǐ jiē zhèn suǒ zhī, xiàng qīng zhí zhèng shí, yīn yǒu rén yán, suì yǐ hé dōng shì xiāng wěi, guǒ néng miǎn lì yǐ bǎo wú yú. fāng guó jiā duō nán, fēi qīng shú kě yǐ zhě? qīng tuì yì ěr, néng wù lǜ shè jì zhī jì hū! jīn tè shòu qīng shì rèn, zhǐ chǐ fáng qiū, gèng yí xī yì.
四年正月,大兵略霍、吉、隰三州,已而步騎六萬圍平陽,急攻者十餘日,鼎遣兵屢卻之,且上言:「臣以便宜立官賞,預張文榜,招還脅從人七千有奇,績至者又六千餘,俱令復業。竊謂凡被俘未歸者,更宜多方招誘,已歸者所居從便,優加存恤,無致失所。」制可。二月,拜樞密副使,權尚書左丞,行省於平陽。時鼎方抗表求退,上不許,因進拜焉,且遣近侍諭曰:「卿父子皆朕所知,向卿執政時,因有人言,遂以河東事相委,果能勉力以保無虞。方國家多難,非卿孰可倚者?卿退易耳,能勿慮社稷之計乎!今特授卿是任,咫尺防秋,更宜悉意。」
shí hé nán sù mài bù lìng xìng fàn dù hé, dǐng shàng yán yuē: hé dōng duō shān xiǎn, píng shí dì lì bù yí, xià qiū jiàn shú, yóu cháng jí shǎn xī hé nán tōng fàn wù hú. kuàng jīn lèi zhí bīng róng, nóng mín jìn shǎo, qiě wú yǔ xuě, què shí wèi shén. yòu jiě zhōu tún bīng shù duō, liáng chǔ jǐn jí yī yuè. fú jiàn shǎn zhōu dà yáng dù hé zhōng dà qìng dù jiē yāo zǔ sù mài, bù lìng guò hé, chén kǒng jūn mín bù ān, huò shēng nèi huàn. fú wàng cháo tíng tīng qí shū fàn, yǐ shū jiě zhōu zhī jí. cóng zhī.
時河南粟麥不令興販渡河,鼎上言曰:「河東多山險,平時地利不遺,夏秋薦熟,猶常藉陝西、河南通販物斛。況今累值兵戎,農民浸少,且無雨雪,闕食為甚。又解州屯兵數多,糧儲僅及一月。伏見陝州大陽渡、河中大慶渡皆邀阻粟麥,不令過河,臣恐軍民不安,或生內患。伏望朝廷聽其輸販,以紓解州之急。」從之。
yòu yán: hé dōng bīng gé zhī yú, pí mín shāo fù, rán dīng niú jì shǎo, mò néng gēng jià, zhòng yǐ kàng hàn huáng míng, ér kuì xiǎng suǒ xū, zhēng kē pō jí, pín wú yī zhě jù yǐ fá shí, fù hù sù cáng yì wèi dào fā, gài jué wú ér jǐn yǒu yān, qí qiáo cuì yì yǐ shèn yǐ. yǒu sī yí fèng cháo tíng dé yì, yǐ móu ān jí, ér lù zhōu shuài fǔ qiǎn guān yú liáo qìn zhū jùn sōu kuò yú sù, xuán zhòng shǎng yòu rén gào jié, zhōu xiàn dàn shuài fǔ, biān chuí xiè xì, suǒ zài sāo rán, shén kě lián mǐn. jīn dà bīng jì qù, wéi yí tài rǒng bīng, shěng fú fèi, zhāo jí liú wáng, quàn dū nóng shì. bǐ bú shì wù, ér shǐ chuāng yí zhī mín zhòng lí zī kǔ, shì bīng wèi lái ér xiān zì bì yě. yuàn cháo tíng jí zhǐ zhī, rú jīng fèi guǒ què, yǐ ēn lì quàn mín rù sù, bù yóu yù yú qiáng kuò hū! yòu yán: huò zhōu huí niú sù lóu lǐng zhū è, shù zú jǐ sì qiān. jīn bīng jì qù ér nóng shì fāng xìng, chén qǐ liàng liú zhēn hòu, yú xī qiǎn guī, yǒu jǐng fù zhēng. jì xiū mín lì, qiě shěng xiàn guān, wàn yī bīng lái, yì zú yù è. jǔ yī shì ér huò èr lì, chén gǎn yǐ wèi qǐng. zhào qū xíng zhī.
又言:「河東兵革之餘,疲民稍復,然丁牛既少,莫能耕稼,重以亢旱蝗螟,而饋餉所須,征科頗急,貧無依者俱已乏食,富戶宿藏亦為盜發,蓋絕無而僅有焉,其憔悴亦已甚矣。有司宜奉朝廷德意,以謀安集,而潞州帥府遣官於遼、沁諸郡搜括余粟,懸重賞誘人告訐,州縣憚帥府,鞭箠械繫,所在騷然,甚可憐憫。今大兵既去,惟宜汰冗兵,省浮費,招集流亡,勸督農事。彼不是務,而使瘡痍之民重罹茲苦,是兵未來而先自弊也。願朝廷亟止之,如經費果闕,以恩例勸民入粟,不猶愈於強括乎!」又言:「霍州回牛、夙樓嶺諸厄,戍卒幾四千。今兵既去而農事方興,臣乞量留偵候,余悉遣歸,有警復征。既休民力,且省縣官,萬一兵來,亦足御遏。舉一事而獲二利,臣敢以為請。」詔趨行之。
yòu yán: hé dōng liǎng lù nóng mín jìn shǎo, ér bīng shù yì duō, shì yǐ měi suì liáng chǔ cháng kǔ bù jì. chén qiè jiàn lù zhōu yuán shuài fǔ suī shè yù jué ēn lì, rán tiáo mù zhì shǎo, wèi jǐn quàn yòu zhī shù, gù jìn xiàn zhě wú jǐ. yí zēng yì qí tiáo, rú zhōng dōu shí, réng xǔ gè lù xuān fǔ sī jù dé fā mài, shù jǐ duō huò zhù chǔ, yǐ jì bù gěi. yú shì shàng shū shěng gēng dìng zhì zòu xíng yān.
又言:「河東兩路農民浸少,而兵戍益多,是以每歲糧儲常苦不繼。臣切見潞州元帥府雖設鬻爵恩例,然條目至少,未盡勸誘之術,故進獻者無幾。宜增益其條,如中都時,仍許各路宣撫司俱得發賣,庶幾多獲貯儲,以濟不給。」於是尚書省更定製奏行焉。
yòu yán: jiāo chāo guì yú tōng liú, jīn zhū lù suǒ zào bù fū suǒ chū, gǒu bù yǐ shù shōu zhī, bù wú què wù. yí cóng xíng shěng xíng bù liàng mín lì zhēng liǎn, yǐ bì jūn yòng. hé zhōng xuān fǔ sī yì yǐ bǎo quàn suǒ zhī yǐ duō, mín bù guì, qǐ yàn mín pín fù zhēng zhī. suī rán, shǎn xī ruò yī tǐ zhēng shōu, zé bǐ zhōng suǒ yǒu, rì còu yú hé dōng, qí yǔ bù liǎn hé yì. yòu hé běi bǎo quàn yǐ bù xǔ xíng yú hé nán, yóu shì yù zhì, jiāng wù jūn chǔ ér qǐ xìn duān. shí yǐ hé běi bǎo quàn shāng lǚ jī fàn nán dù, zhì wù jià xiáng guì, quán xiàn lù fēn háng yòng, yīn dǐng yǒu yán, bà zhī.
又言:「交鈔貴於通流,今諸路所造不敷所出,苟不以術收之,不無闕誤。宜從行省行部量民力征斂,以裨軍用。河中宣撫司亦以寶券所支已多,民不貴,乞驗民貧富征之。雖然,陝西若一體徵收,則彼中所有,日湊於河東,其與不斂何異。又河北寶券以不許行於河南,由是愈滯,將誤軍儲而啟釁端。」時以河北寶券商旅齎販南渡,致物價翔貴,權限路分行用,因鼎有言,罷之。
yòu yán: bǐ zhě cháo tíng mìng zé yì jūn wèi sān děng, chén jí xí suǒ sī, ér lù shuài bì lán ā lǔ dài yán: zì qù suì chū zhì shuài fǔ shí yǐ àn yuè běn jūn, qù qí rǒng zhě. bù fèn jì dìng, shàng xià jì qīn, gù néng suǒ xiàng chéng gōng. cǐ jiē xuè zhàn zhī yú, lǚ shì kě zhě. qiě yòu fù zǐ xiōng dì zì xiāng fù yuán, gè gù qí jiā, xīn yī ér lì qí, shì bù kě lí. jīn bì xī zhī, jiāng hù yì ér bù xiāng ān yǐ. guó jiā liáng chǔ, cháng kǒng bù jì, qǐ róng jiǎo mào, dàn běn fǔ bīng bù zhì shì ěr. kuàng lù zhōu běi jí wèi yì jìng, rì cháng bèi zhàn, shì wù fāng yīn, ér fēn bié rú cǐ, bǐ jū zhōng xià zhě, jiē jiāng qì cuò xīn xiè ér bù kě yòng, lǜ kǒng yīn dé cè wú xū shí. qiě yì jūn lǜ jiē nóng mín, yǐ gè sàn guī tián mǔ, qū shí lì zuò. ruò zhēng jí zhī, dòng jīng xún rì, nóng shì fèi ér suì jì shī yǐ. qǐ cóng běn fǔ suǒ dìng, wú qīng biàn yì. chén qiè shì qí yán. shí ā lǔ dài zòu yì zhì, zhào suì xǔ zhī.
又言:「比者朝廷命擇義軍為三等,臣即檄所司,而潞帥必蘭阿魯帶言:『自去歲初置帥府時已按閱本軍,去其冗者。部分既定,上下既親,故能所向成功。此皆血戰之餘,屢試可者。且又父子兄弟自相赴援,各顧其家,心一而力齊,勢不可離。今必析之,將互易而不相諳矣。國家糧儲,常恐不繼,豈容僥冒,但本府兵不至是耳。況潞州北即為異境,日常備戰,事務方殷,而分別如此,彼居中下者,皆將氣挫心懈而不可用,慮恐因得測吾虛實。且義軍率皆農民,已各散歸田畝,趨時力作。若徵集之,動經旬日,農事廢而歲計失矣。乞從本府所定,無輕變易。』臣切是其言。」時阿魯帶奏亦至,詔遂許之。
yòu yán: jìn zhēn zhī běi bīng zhù tóng yào, qiè lǜ gěng wú dōng xī wǎng lái zhī lù, suì wěi hé zhōng jīng lüè shǐ tuó mǎn hú tǔ mén lǐng jūn fù yuán. jīn bīng shì jiāng kòu guān yǐ, qián cǐ chén cháng zòu wén, běi bīng fēi zhǐ yù gōng hé dōng shǎn xī, bì jiāng jìn qǔ hé nán. suī yǐ yí wén shǎn zhōu xíng yuàn jí shǎn xī lín jìng, jù lìng shè bèi, kǒng wèi jí zūn xíng. qǐ zhào hé nán xíng yuàn tǒng jūn sī, yì suǒ yǐ yù bèi zhī cè. shàng yǐ shì shàng shū shěng, zǎi chén zòu: bīng yǐ yú guān, wéi yí yán zé suǒ qiǎn shuài chén qū yíng jī zhī, jí mìng dǐng yì bīng dù hé yǐ chè qí zhǒu. zhì kě. jì ér dǐng wén dà bīng yǐ yuè guān, nǎi jí shàng zhāng yuē: chén dāo méng guó ēn zhuó liè shū fǔ, fán yǒu róng shì, jiē dāng rèn zhī. jīn rù hé nán, jiāng jí jī diān, qǐ kě ān jù yī fāng, zuò shì cháo tíng zhī jí, ér bù sī zì fèn yǐ shǎo kuān bì xià zhī yōu hū. qù suì bān jiàng shèng xùn, yǐ xiàng zhě dū chéng bèi wéi sì fāng wú yuán wèi hèn, míng chì jiāng shuài, ruò jīng shī yǒu jǐng, jí gè tí bīng bēn fù, qí huò bù zhì zì yǒu cháng xíng. chén yǐ fèng zhào, xiān qiǎn lù zhōu yuán shuài zuǒ jiān jūn bì lán ā lǔ dài lǐng jūn yī wàn, mèng zhōu jīng lüè shǐ tú dān bǎi jiā lǐng bīng wǔ qiān, yóu biàn dào jì hé yǐ qū guān shǎn, chén jiāng qīn lǜ píng yáng jīng bīng zhí dǐ jīng shī, yǔ wáng shī xiāng hé. yòu zòu yuē: jīng shī qù píng yáng qiān wǔ bǎi yú lǐ, tǎng qí cháo tíng zhī mìng fāng tú rù yuán, xū sān xún ér hòu néng zhì, dé wú shī qí jī yé? chén yǐ shēn xiān shì zú bèi dào jiān xíng yǐ. shàng jiā qí yì, zhào shū fǔ dū jūn yīng zhī.
又言:「近偵知北兵駐同、耀,竊慮梗吾東西往來之路,遂委河中經略使陀滿胡土門領軍赴援。今兵勢將叩關矣,前此臣嘗奏聞,北兵非止欲攻河東、陝西,必將進取河南。雖已移文陝州行院及陝西鄰境,俱令設備,恐未即遵行。乞詔河南行院統軍司,議所以御備之策。」上以示尚書省,宰臣奏:「兵已逾關,惟宜嚴責所遣帥臣趨迎擊之,及命鼎益兵渡河以掣其肘。」制可。既而鼎聞大兵已越關,乃急上章曰:「臣叨蒙國恩擢列樞府,凡有戎事,皆當任之。今入河南,將及畿甸,豈可安據一方,坐視朝廷之急,而不思自奮以少寬陛下之憂乎。去歲頒降聖訓,以向者都城被圍四方無援為恨,明敕將帥,若京師有警,即各提兵奔赴,其或不至自有常刑。臣已奉詔,先遣潞州元帥左監軍必蘭阿魯帶領軍一萬,孟州經略使徒單百家領兵五千,由便道濟河以趨關、陝,臣將親率平陽精兵直抵京師,與王師相合。」又奏曰:「京師去平陽千五百餘里,倘俟朝廷之命方圖入援,須三旬而後能至,得無失其機耶?臣以身先士卒倍道兼行矣。」上嘉其意,詔樞府督軍應之。
chū, dǐng yǐ jiāng lǜ bīng fù yuán jīng shī, zòu qǐ wěi zhī píng yáng fǔ shì wáng zhì quán yuán shuài zuǒ jiān jūn, tóng zhī fǔ shì wán yán sēng jiā nú quán yòu jiān jūn, yǐ zhèn shǒu hé dōng, cóng zhī. zhì shì, dǐng bài shàng shū zuǒ chéng, jiān shū mì fù shǐ. shì shí, dà bīng yǐ guò shǎn zhōu, zì guān yǐ xī jiē liè yíng shān, lián gèn shù shí lǐ. dǐng lǜ jìn báo jīng jī, suì yǐ hé dōng nán lù huái mèng zhū bīng hé wàn wǔ qiān, yóu hé zhōng rù yuán, yòu qiǎn yáo shòu hé zhōng fǔ pàn guān pū sàn sǎo wú chū lǐng jūn qū shǎn xī, bìng lì yù zhī. qiě lǜ běi bīng è hé, yí xí jiàng jiě jí xí mèng zhōu jīng lüè sī, xiāng yǔ huì bīng yǐ wèi jiā gōng zhī shì. yǐ ér běi bīng guǒ yóu sān mén jí jīn běi dù ér qù.
初,鼎以將率兵赴援京師,奏乞委知平陽府事王質權元帥左監軍,同知府事完顏僧家奴權右監軍,以鎮守河東,從之。至是,鼎拜尚書左丞,兼樞密副使。是時,大兵已過陝州,自關以西皆列營柵,連亘數十里。鼎慮近薄京畿,遂以河東南路懷、孟諸兵合萬五千,由河中入援,又遣遙授河中府判官仆散掃吾出領軍趨陝西,並力御之。且慮北兵扼河,移檄絳、解、吉、隰、孟州經略司,相與會兵以為夾攻之勢。已而北兵果由三門、集津北渡而去。
dǐng fù shàng yán: zì bīng xìng yǐ lái, hé běi kuì sàn jūn bīng liú wáng rén hù, jí shān xī hé dōng lǎo yòu, jù xǐ hé nán. zài chù qiáo jū, gè wú běn yè, yì zhì dòng yáo. qiè lǜ yǒu sī wàng fēn bǐ cǐ, huò jiā pò qiǎn, yǐ zhì bù ān. jīn bīng rì yì shèng, jiāng jí jī diān, tǎng fù yòu cǐ shī zhí zhī zhòng shǐ wèi xiāng dǎo, huò qū zhī gōng chéng, qǐ bù yì zī qí lì. qǐ cháo tíng qiǎn guān fǔ wèi, jí lìng suǒ sī yán wèi fáng xián, shù jǐ bù zhì shēng xìn. shàng cóng qí jì, qiǎn jiān chá yù shǐ chén guī děng chōng ān fǔ bǔ dào guān, xún xíng jùn yì. dà bīng hái zhì píng yáng, dǐng qiǎn bīng jù zhàn, bù lì nǎi qù.
鼎復上言:「自兵興以來,河北潰散軍兵、流亡人戶,及山西、河東老幼,俱徙河南。在處僑居,各無本業,易至動搖。竊慮有司妄分彼此,或加迫遣,以致不安。今兵日益盛,將及畿甸,倘復誘此失職之眾使為鄉導,或驅之攻城,豈不益資其力。乞朝廷遣官撫慰,及令所司嚴為防閒,庶幾不至生釁。」上從其計,遣監察御史陳規等充安撫捕盜官,巡行郡邑。大兵還至平陽,鼎遣兵拒戰,不利乃去。
xìng dìng yuán nián zhēng yuè, shàng mìng dǐng xuǎn bīng sān wàn wǔ qiān, fù tuó mǎn hú tǔ mén tǒng zhī xī zhēng. zhì shì, dǐng chí zòu yǐ wèi fēi biàn, lüè yuē: zì běi bīng jīng guò zhī hòu, mín shí bù gěi, bīng lì wèi wán. ruò yòu chū shī, fēi dú kuì yùn wèi láo, ér mín jiāng liú wáng, yù zhì shī suǒ. huò sòng rén chéng xì ér dòng, fù hé yǐ zhì zhī? cǐ xì guó jiā shè jì dà jì. fāng jīn shì shì, zhǐ dāng yù bèi nán biān, xī zhēng wèi kě yì yě. suì zhǐ. shì yuè, jìn bài píng zhāng zhèng shì, fēng shēn guó gōng. yòu shàng zòu yuē: chén jìn qiǎn tài yuán fén lán guān jūn yǐ bèi xī zhēng, ér tài yuán lù yuán shuài zuǒ jiān jūn wū gǔ lùn dé shēng yǐ zhuàng bái chén, shén yán qí shī jì. chén yú yǐ wèi dé shēng suǒ yán kě qǔ, gǎn jù yǐ wén. zhào fù shàng shū shěng yì zhī, yǔ zài dé shēng chuán. sān yuè, dǐng yǐ zǔ fù míng zhāng, qǐ bì zhí, zhào bù cóng.
興定元年正月,上命鼎選兵三萬五千,付陀滿胡土門統之西征。至是,鼎馳奏以為非便,略曰:「自北兵經過之後,民食不給,兵力未完。若又出師,非獨饋運為勞,而民將流亡,愈至失所。或宋人乘隙而動,復何以制之?此系國家社稷大計。方今事勢,止當御備南邊,西征未可議也。」遂止。是月,進拜平章政事,封莘國公。又上奏曰:「臣近遣太原、汾、嵐官軍以備西征,而太原路元帥左監軍烏古論德升以狀白臣,甚言其失計。臣愚以為德升所言可取,敢具以聞。」詔付尚書省議之,語在德升傳。三月,鼎以祖父名章,乞避職,詔不從。
cháo tíng zhào dǐng jǔ bīng fá sòng, qiě lìng wù fù yǒu yán, yǐ jǔ chéng suàn. dǐng yǐ fēn bīng yóu qín gǒng fèng xiáng sān lù bìng jìn, nǎi shàng shū yuē: qiè huái yú kěn, bù gǎn zì mò, jǐn tiáo lì hài yǐ wén. xī tài hé jiān, gài cháng nán fá, shí tài píng rì jiǔ, bǎi xìng fù shù, mǎ fān jūn ruì, suǒ wèi wàn quán zhī jǔ yě, rán yóu jí hé, yǐ yǎn bīng wèi wù. dà ān zhī hòu, běi bīng dà jǔ, tiān xià sāo rán zhě lěi nián, rán jūn mǎ qì shì, shì jiù cái shí yī ěr. zhì yú qì xiè zhī shǔ, yì duō sǔn bì, mín jiān chāi yì zhòng fán, jìn yǐ pí fá, ér rì qín shī lǚ, yuǎn jìn dòng yáo, shì wèi huò yī dí ér zì hài zhě zhòng, qí bù kě yī yě. jīn suì xī běi èr bīng wú rù jìng zhī bào, cǐ fēi yǒu suǒ dàn ér bù gǎn yě, yì zhě yǐ qù nián běi hái, gū zì xī yǎng, bù rán zé bié bù xiāng gōng, wèi xiá jí wǒ. rú wén wáng shī nán zhēng, chéng xì bìng zhì, suī yǒu tóng guān dà hé zhī xiǎn, dài bù zú shì, zé sān miàn shòu dí zhě shǒu wěi mò jiù, dé wú yí hòu huǐ hū? qí bù kě èr yě. fán bīng xióng yú tiān xià zhě, bì qí shì mǎ jīng qiáng, qì xiè xī lì, qiě chū qí bù bèi ér hòu néng qǔ shèng yě. sòng zì tài hé zài xiū jiù hǎo, liàn bīng zhì liáng, shàn xiū yíng lěi, shí nián yú zī yǐ. yòu chē jià zhì biàn yì jìn sòng jìng, bǐ bì zhāo xī yōu jù, wěi qū wèi fáng. kuàng wén wáng shī yǐ chū táng dèng, bì xǐ mín dù jiāng, suǒ zài qīng yě, zhǐ liú kòng chéng, shǐ wǒ jūn wú suǒ de, tú zì láo fèi, guǒ hé yì zāi? qí bù kě sān yě. sòng wǒ shì chóu, bǐ nián fēi wú huī fù jiù jiāng xǐ xuě qián chǐ zhī zhì, tè wèi wú wēi lì, bù néng kuī qí xū shí, gù wèi gǎn qīng jǔ. jīn wǒ jūn jiē shān xī hé běi wú yī zhī rén, huò zhāo hái táo jūn, xié cóng guī guó, dà dǐ wū hé zhī zhòng, sù fēi liàn xí, ér jù shǐ cóng róng, qǐ néng bǎo qí jué shèng zāi? suī dé qí chéng, nèi wú chǔ xù, yì hé yǐ shǒu? yǐ bù liàn wū hé zhī jūn, shēn rù dí jìng, jìn bù dé shí, tuì wú suǒ lüè, jiāng fù dùn táo xiào jù wèi fù xīn huàn, qí bù kě sì yě. fā bīng jìn tǎo, yù yīn dí liáng, cǐ shì bù kě bì zhě. suí jūn zhuǎn shū, zé yòu fēi mín lì suǒ jí. yán biān rén hù suī yǒu héng chǎn, ér fù yì fán zhòng, bù shèng kùn bèi. yòu fán shī yè yù hé nán zhě, lèi jiē yī shí bù gěi. pín qióng zhī pò, dào suǒ yóu shēng, rú sòng rén yīn wèi zhāo mù, yòu yǐ hòu lì, shǐ wèi xiāng dǎo, cì wǒ bù yú tū ér rù kòu, zé nèi yǒu pàn mín, wài yǒu qíng dí, wèi yì tú zhī, qí bù kě wǔ yě. jīn chūn shì jiāng xìng, ruò jìn bīng bù hái, bì wéi nóng shí, yǐ wù fáng qiū zhī yòng, cǐ shè jì dà jì, qǐ tè jiāng yì lì hài ér yǐ zāi! qí bù kě liù yě. chén yú yǐ wèi zhǐ dāng lín xuǎn cái wǔ jiāng shì, fēn bù jìn biān zhōu jùn, dí zhì zé zhuī jī, qù zé lì tián, yǐ guǎng chǔ xù. zhì yú shì qì yì qiáng, mín xīn yì gù, guó yòng fēng ráo, zì kě huī kuò xiān yè, chéng zhōng xìng zhī gōng, yī qū qū zhī sòng hé zú píng hū. zhào fù shàng shū shěng, zǎi chén yǐ wèi zhū jūn jì jìn, wú fù kě yì, suì qǐn.
朝廷詔鼎舉兵伐宋,且令勿復有言,以沮成算。鼎已分兵由秦、鞏、鳳翔三路並進,乃上書曰:「竊懷愚懇,不敢自默,謹條利害以聞。昔泰和間,蓋嘗南伐,時太平日久,百姓富庶,馬蕃軍銳,所謂萬全之舉也,然猶亟和,以偃兵為務。大安之後,北兵大舉,天下騷然者累年,然軍馬氣勢,視舊才十一耳。至於器械之屬,亦多損弊,民間差役重繁,浸以疲乏,而日勤師旅,遠近動搖,是未獲一敵而自害者眾,其不可一也。今歲西北二兵無入境之報,此非有所憚而不敢也,意者以去年北還,姑自息養,不然則別部相攻,未暇及我。如聞王師南征,乘隙並至,雖有潼關、大河之險,殆不足恃,則三面受敵者首尾莫救,得無貽後悔乎?其不可二也。凡兵雄於天下者,必其士馬精強,器械犀利,且出其不備而後能取勝也。宋自泰和再修舊好,練兵峙糧,繕修營壘,十年於茲矣。又車駕至汴益近宋境,彼必朝夕憂懼,委曲為防。況聞王師已出唐、鄧,必徙民渡江,所在清野,止留空城,使我軍無所得,徒自勞費,果何益哉?其不可三也。宋我世仇,比年非無恢復舊疆、洗雪前恥之志,特畏吾威力,不能窺其虛實,故未敢輕舉。今我軍皆山西、河北無依之人,或招還逃軍,脅從歸國,大抵烏合之眾,素非練習,而遽使從戎,豈能保其決勝哉?雖得其城,內無儲蓄,亦何以守?以不練烏合之軍,深入敵境,進不得食,退無所掠,將復遁逃嘯聚為腹心患,其不可四也。發兵進討,欲因敵糧,此事不可必者。隨軍轉輸,則又非民力所及。沿邊人戶雖有恆產,而賦役繁重,不勝困憊。又凡失業寓河南者,類皆衣食不給。貧窮之迫,盜所由生,如宋人陰為招募,誘以厚利,使為鄉導,伺我不虞突而入寇,則內有叛民,外有勍敵,未易圖之,其不可五也。今春事將興,若進兵不還,必違農時,以誤防秋之用,此社稷大計,豈特疆埸利害而已哉!其不可六也。臣愚以為止當遴選材武將士,分布近邊州郡,敵至則追擊,去則力田,以廣儲蓄。至於士氣益強,民心益固,國用豐饒,自可恢廓先業,成中興之功,一區區之宋何足平乎。」詔付尚書省,宰臣以為諸軍既進,無復可議,遂寢。
jì ér yuán shuài chéng yì děng qǔ sòng dà sàn guān, shàng yù dǐng yuē: suǒ de dà sàn guān, kě bǎo zé bǎo, bù kě zé fén huǐ ér hái. yú shì dǐng zòu: chén jìn qiǎn guān wèn zhū shuài chén, jiē yuē sàn guān zhì mò guān zhū ài, qí dì yuǎn shén, zhōng jiān bǎo lěi xiāng wàng, rú yù fēn tún, fēi wàn rén bù kě. zé yòu yǒu héng zhōu guó xiàn suǒ zhí shù guān, sòng bīng jiē gù shǒu rú jiù, huǎn jí yǒu shì, dāng fù fēn sǎn guān zhī bīng. yú zhòng shù shǎo, bì bù néng zhī, ér fèng xiáng héng lǒng yì wú yīng yuán, kǒng liǎng shī zhī. qiě bǐ nián yǐ lái, mín lì kùn yú diào dù, jīn fāng chūn, nóng shì yǐ jí, kǒng fáng gēng kěn, bù ruò fén huǐ cǐ guān, dàn tún biān ài yǐ zhāng qí shì, bǐ huò lái qīn, hù xiāng yīng yuán yì wèi lì yě. zhì kě.
既而元帥承裔等取宋大散關,上諭鼎曰:「所得大散關,可保則保,不可則焚毀而還。」於是鼎奏:「臣近遣官問諸帥臣,皆曰散關至驀關諸隘,其地遠甚,中間堡壘相望,如欲分屯,非萬人不可。則又有恆州、虢縣所直數關,宋兵皆固守如舊,緩急有事,當復分散關之兵。餘眾數少,必不能支,而鳳翔、恆、隴亦無應援,恐兩失之。且比年以來,民力困於調度,今方春,農事已急,恐妨耕墾,不若焚毀此關,但屯邊隘以張其勢,彼或來侵,互相應援易為力也。」制可。
èr nián sì yuè, dǐng qǐ zhì shì, shàng qiǎn jìn shì yù yuē: qīng nián jì mào, zhèn fēi bù zhī, rán tiān xià shì fāng yǒu cì dì, qīng jiù rén yě, gū yí miǎn lì yǐ zhōng zhī. dǐng yǐ xuān zōng duō qīn xì wù, fēi dì wáng tǐ, nǎi shàng zòu yuē: tiān xià zhī dà, wàn jī zhī zhòng, qián gǔ zhī rǒng, fēi jiǔ zhòng suǒ néng jiān, zé bì fù zhī yǒu sī, tiān zǐ cāo dà gāng zé chéng gōng ér yǐ. kuàng jīn duō gù, qǐ kě gōng qīn xì wù zāi? wéi bì xià wěi rèn dà chén, zuò shōu chéng suàn, zé huī fù zhī qī bù yuǎn yǐ. shàng lǎn qí zòu bù yuè, wèi zǎi chén yuē: zhèn wéi kǒng yǒu dài, ér dǐng yán rú cǐ hé yé? gāo qí zòu yuē: shèng zhǔ yǐ zōng miào shè jì wèi xīn, fǎ shàng tiān xíng jiàn zhī yì, yōu qín shù zhèng, sù yè bù huáng, nǎi tài píng zhī jiē yě. dǐng yán fēi shì. shàng xǐ zhī.
二年四月,鼎乞致仕,上遣近侍諭曰:「卿年既耄,朕非不知,然天下事方有次第,卿舊人也,姑宜勉力以終之。」鼎以宣宗多親細務,非帝王體,乃上奏曰:「天下之大,萬機之眾,錢穀之冗,非九重所能兼,則必付之有司,天子操大綱、責成功而已。況今多故,豈可躬親細務哉?惟陛下委任大臣,坐收成算,則恢復之期不遠矣。」上覽其奏不悅,謂宰臣曰:「朕惟恐有怠,而鼎言如此何耶?」高琪奏曰:「聖主以宗廟社稷為心,法上天行健之義,憂勤庶政,夙夜不遑,乃太平之階也。鼎言非是。」上喜之。
sān nián zhēng yuè, shàng yán: yán biān zhōu fǔ guān jì yǒu jiǎn dìng zī lì yuè rì zhī gé, zhì yú zhǎng bīng jí shǒu yù biān ài zhě, zhēng xíng bào lù, bèi lì jiān xiǎn, yí yī tǐ jiǎn miǎn, yǐ shì jī quàn. cóng zhī. èr yuè, shàng yán: jìn zhì, jūn qián lì gōng fàn zuì zhī rén, xíng shěng xíng yuàn shuài fǔ bù dé zhé xíng zhū shǎng. fū shǎng yóu zhōng chū zé ēn yǒu suǒ guī, zī gù zhì dāng. zhì yú bù fèn fàn zuì, zhǔ jiāng bù dé shī xíng, zé xià wú suǒ wèi ér lìng mò de xíng yǐ. zǎi chén nán zhī, shàng yǐ wèn shū mì yuàn guān, duì rú dǐng yán, nǎi xià zhào, zì jīn sì pǐn yǐ xià jiē dé cái jué.
三年正月,上言:「沿邊州府官既有減定資歷月日之格,至於掌兵及守御邊隘者,征行暴露,備歷艱險,宜一體減免,以示激勸。」從之。二月,上言:「近制,軍前立功犯罪之人,行省、行院、帥府不得輒行誅賞。夫賞由中出則恩有所歸,茲固至當。至於部分犯罪,主將不得施行,則下無所畏而令莫得行矣。」宰臣難之,上以問樞密院官,對如鼎言,乃下詔,自今四品以下皆得裁決。
shí yuán shuài nèi zú chéng yì yí lá zhān hé fá sòng, suǒ xià chéng yì duō suǒ fén lüè, yú shì dǐng shàng yán: chéng yì děng fèng zhào xuān yáng guó wēi, suǒ wèi diào mín fá zuì zhě yě. jīn dà jūn yǐ kè wǔ xiū, jiāng zhì xìng yuán. xìng yuán nǎi hàn zhōng xī shǔ hóu jīn zhī dì, qǐ yù shuài chén, suǒ de chéng yì gū wú fén lüè, wù wèi fǔ zhī. chéng shǐ yī jùn tiē rán, qiū háo bù fàn, zé qí yú sān shí jūn jiāng bù gōng zì xià yǐ. ruò jù wáng shī, nǎi yí yǒu lù. shàng shèn shì qí yán, suì zhào yù chéng yì. dǐng yǐ nián lǎo lǚ shàng biǎo qiú zhì shì, shàng wèi zǎi chén yuē: xū dǐng yǐ lǎo qiú tuì, zhèn guān qí jīng lì wèi shuāi, yǐ qiǎn rén wǎng wèi yù zhī. dǐng cháng jiàn bǎ hú lǔ, yǐ wèi guò jǐ yuǎn shén, yù yǐ zì dài. hú lǔ gù jiā, zhì yú jià yù rén cái, chù jué jī wù, bù jí dǐng duō yǐ. é yǐ fá sòng yǒu gōng, qiān guān yī jiē.
時元帥內族承裔、移剌粘何伐宋,所下城邑多所焚掠,於是鼎上言:「承裔等奉詔宣揚國威,所謂『弔民伐罪』者也。今大軍已克武休,將至興元。興元乃漢中、西蜀喉衿之地,乞諭帥臣,所得城邑姑無焚掠,務慰撫之。誠使一郡貼然,秋毫不犯,則其餘三十軍將不攻自下矣。若拒王師,乃宜有戮。」上甚是其言,遂詔諭承裔。鼎以年老屢上表求致仕,上謂宰臣曰:「胥鼎以老求退,朕觀其精力未衰,已遣人往慰諭之。鼎嘗薦把胡魯,以為過己遠甚,欲以自代。胡魯固佳,至於駕馭人材,處決機務,不及鼎多矣。」俄以伐宋有功,遷官一階。
bā yuè, shàng yán: chén fèng zhào jiān jié zhì hé dōng, jìn jìn ān shuài fǔ lìng bǎi lǐ nèi zhǐ liú sāng zǎo guǒ mù, yú jiē fá zhī. fāng jīn qiū shōu, nǎi wèi cǐ jǔ yǐ duó qí shì, jì bù néng yù dí ér yòu hài mín, fēi jì yě. qiě yī zhāo jǐng jí, qí suǒ fá mù qǐ néng jǐn qù, shǐ bù zī dí hū? tā mù suī fá, sāng zǎo shě wū dú fēi mù hū, cǐ dài tú láo. chén yǐ xià shuài fǔ zhǐ zhī, ér zuǒ dōu jiān wán yán lǘ shān nǎi yán cháng fèng zhǐ qīng yě, chén bù zhī qí kě. zhào cóng dǐng pián yí guī huà. shì shí, dà yuán bīng dà jǔ rù shǎn xī, dǐng duō liào dí zhī cè, cháo chén huò zhōng jǔ zhī, shàng yù shū mì yuàn guān yuē: xū dǐng guī huà bì wú miù wù, zì jīn qīng děng bù xū zhǐ shòu yě. xún yòu qiǎn yù yuē: qīng zhuān zhì fāng miàn, fán shì dé yǐ cóng yí guī huà, yòu hé bì yī yī zhōng fù, tú wèi dòu liú yě.
八月,上言:「臣奉詔兼節制河東,近晉安帥府令百里內止留桑棗果木,余皆伐之。方今秋收,乃為此舉以奪其事,既不能禦敵而又害民,非計也。且一朝警急,其所伐木豈能盡去,使不資敵乎?他木雖伐,桑棗舍屋獨非木乎,此殆徒勞。臣已下帥府止之,而左都監完顏閭山乃言嘗奉旨清野,臣不知其可。」詔從鼎便宜規畫。是時,大元兵大舉入陝西,鼎多料敵之策,朝臣或中沮之,上諭樞密院官曰:「胥鼎規畫必無謬誤,自今卿等不須指授也。」尋又遣諭曰:「卿專制方面,凡事得以從宜規畫,又何必一一中復,徒為逗留也。」
sì nián, jìn fēng wēn guó gōng, zhì shì, zhào yù yuē: qīng lǚ qiú tuì, zhèn chū bù xǔ zhě, qí qí ān hǎo, fù wèi zhèn yòng ěr. jīn cóng qīng qǐng, réng kě lái jū jīng shī, huò yǒu dà shì, dé jiù zī jué yě. wǔ nián sān yuè, shàng qiǎn jìn shì yù dǐng jí zuǒ chéng jiǎ yì qiān yuē: zì qù dōng zhì jīn, yǔ xuě shū shǎo, mín xīn bù ān, jūn yòng huò què, wèi hài shén zhòng. qīng děng jiē míng chén gù lǎo, jīn dāng hé yǐ chù zhī. yù zhào fù shàng shū shěng huì yì, kǒng yǔ shí xiāng bù hé, nán yú miàn zhé, gù lìng jiù dì yán wèn, qí xī yì yǐ chén, wú yǒu suǒ yǐn. yuán guāng yuán nián wǔ yuè, shàng chì zǎi xiàng yuē: qián píng zhāng xū dǐng zuǒ chéng jiǎ yì qiān gōng bù shàng shū zhá lǐ jí hàn lín xué shì bèi dié, jiē zhì zhèng lǎo chén, jīng liàn guó shì, dāng yāo fù shěng yǔ yì lì hài. réng qiǎn shì guān fēn yì sì rén zhě yù yì yān.
四年,進封溫國公,致仕,詔諭曰:「卿屢求退,朕初不許者,俟其安好,復為朕用爾。今從卿請,仍可來居京師,或有大事,得就諮決也。」五年三月,上遣近侍諭鼎及左丞賈益謙曰:「自去冬至今,雨雪殊少,民心不安,軍用或闕,為害甚重。卿等皆名臣故老,今當何以處之。欲召赴尚書省會議,恐與時相不合,難於面折,故令就第延問,其悉意以陳,毋有所隱。」元光元年五月,上敕宰相曰:「前平章胥鼎、左丞賈益謙、工部尚書札里吉、翰林學士孛迭,皆致政老臣,經練國事,當邀赴省與議利害。」仍遣侍官分詣四人者諭意焉。
liù yuè, jìn yáng gōng guō wén zhèn zòu: hé shuò shòu bīng yǒu nián yǐ, xiàng jiē qiū lái chūn qù, jīn yǐ shèng shǔ bù huí, qiě bù shì qiāng shā, zì mín gēng jià, cǐ dài bù kě cè yě. shū fǔ měi xí chén huì hé fǔ bīng jìn zhàn, gài gōng fǔ suī hào fēn fēng, lì shí dān ruò, qiě bù xiāng tǒng shè, fāng zì bǎo bù xiá, cháo tíng bù jí qiǎn bīng wèi yuán, chén kǒng rén xīn yǐ wèi jǔ qì hé běi, shén fēi jì yě. fú jiàn qián píng zhāng zhèng shì xū dǐng, cái jiān jiāng xiāng, wēi wàng shén lóng, xiàng xíng shěng hé dōng, rén lè wèi yòng. jīn suī zhì zhèng, jīng lì wèi shuāi, qǐ fù zhòng bīng, shǐ zǒng zhì gōng fǔ, tóng lì zhàn yù, shù jǐ rén jiē xiǎng yīng, yì wèi huī fù, wéi bì xià tú zhī.
六月,晉陽公郭文振奏:「河朔受兵有年矣,向皆秋來春去,今已盛暑不回,且不嗜戕殺,恣民耕稼,此殆不可測也。樞府每檄臣會合府兵進戰,蓋公府雖號分封,力實單弱,且不相統攝,方自保不暇,朝廷不即遣兵為援,臣恐人心以謂舉棄河北,甚非計也。伏見前平章政事胥鼎,才兼將相,威望甚隆,向行省河東,人樂為用。今雖致政,精力未衰,乞付重兵,使總制公府,同力戰御,庶幾人皆響應,易為恢復,惟陛下圖之。」
míng nián, xuān zōng bēng, āi zōng jí wèi. zhèng dà èr nián, qǐ fù, bài píng zhāng zhèng shì, jìn fēng yīng guó gōng, xíng shàng shū shěng yú wèi zhōu. dǐng yǐ shuāi bìng cí, shàng yù yuē: qīng xiàng zài hé dōng, cháo tíng yǐ zhòng. jīn hé shuò zhōu jùn duō guī fù, xū qīng tú huà. qīng xiān cháo dà chén, bì jì wú shì, dà hé yǐ běi, qīng jiē jié zhì. dǐng nǎi lì jí fù zhèn, lái guī zhě yì zhòng. dǐng bìng bù néng zì chí, fù shēn qián qǐng, yōu zhào bù xǔ. sān nián, fù shàng zhāng qǐng lǎo, qiě jǔ cháo xián liàn jūn zhèng zhě zì dài. zhào dá yuē: qīng wǎng zài hé dōng, cán pò gū wēi, dài bù yì bǎo, qīng yī zhì ér dìng. qì qīng yí zhèn, dí bù fù qīn. hé nǎi guò wèi xián bì? qiě jūn chén jūn wèi yī tǐ, zhèn dài xià yì qǐ zì shū, zì wài zhī yǔ, dài wèi guò jì. kuàng yú rén cái lì shú kě fù qīng zhě? qīng nián gāo jiǔ láo yú wài, zhèn qǐ bù zhī, dàn guó jiā bǎi nián jī lèi zhī jī, hé shuò yì wàn shēng líng zhī mìng, qīng dāng miǎn chū zhuàng tú, tóng jì dà shì. dǐng fèng zhào huáng jù bù gǎn tuì. shì nián qī yuè, hōng.
明年,宣宗崩,哀宗即位。正大二年,起復,拜平章政事,進封英國公,行尚書省於衛州。鼎以衰病辭,上諭曰:「卿向在河東,朝廷倚重。今河朔州郡多歸附,須卿圖畫。卿先朝大臣,必濟吾事,大河以北,卿皆節制。」鼎乃力疾赴鎮,來歸者益眾。鼎病不能自持,復申前請,優詔不許。三年,復上章請老,且舉朝賢練軍政者自代。詔答曰:「卿往在河東,殘破孤危,殆不易保,卿一至而定。迄卿移鎮,敵不復侵。何乃過為嫌避?且君臣均為一體,朕待下亦豈自殊,自外之語,殆為過計。況餘人才力孰可副卿者?卿年高久勞於外,朕豈不知,但國家百年積累之基,河朔億萬生靈之命,卿當勉出壯圖,同濟大事。」鼎奉詔惶懼不敢退。是年七月,薨。
dǐng tōng dá lì shì, yǒu dù liàng, wèi zhèng zhèn jìng, suǒ zài wú xián bù xiào jiē dé qí huān xīn. nán dù yǐ lái, shū shēng zhèn fāng miàn zhě, wéi dǐng yī rén ér yǐ.
鼎通達吏事,有度量,為政鎮靜,所在無賢不肖皆得其歡心。南渡以來,書生鎮方面者,惟鼎一人而已。
hóu zhì, chū míng shī yǐn, bì huì gǎi jīn míng, zì shēn qīng, dōng ā rén. míng chāng èr nián jìn shì, rù guān kāng kǎi yǒu wèi. chéng ān jiān, jī qiān shān dōng lù yán shǐ sī pàn guān. tài hé yuán nián, yǐ kè zēng sì fēn, tè mìng qiān guān èr jiē. bā nián qī yuè, zhuī guān yī jiē, jiàng shòu zhǎng wǔ xiàn lìng. chū, zhì wèi hù bù zhǔ shì, yǔ wáng qiān guī cuò xī běi lù jūn chǔ yǐ dài zhāng wěi, zhì shàng zhāng lùn běn lù cái yòng bù shí, zhì shì jiàng chú yān. zhēn yòu chū, dà bīng wéi yàn dōu, shí zhì wèi zhōng dōu qū shǐ, qǐng chū mù jūn, yǐ ér yīng chéng yǒu gōng, zhuó wèi yòu bǔ què. èr nián zhēng yuè, zhào zhì yǔ shào fǔ jiān chéng lǐ xiàng xiù fēn yì xī shān zhāo fǔ. xuān zōng nán dù, zhuǎn quàn nóng fù shǐ, tí kòng zǐ jīng děng guān. é qiān xíng liù bù shì láng. sān nián sì yuè, tóng qiān shū mì yuàn ā lēi gēn é lùn děng yǐ wèi jīn chē jià zhù nán jīng, hé nán bīng bù kě yì dòng, qiě bīng bù zài duō, yǐ jiāng wèi běn. hóu zhì yǒu guò rén zhī cái, tǎng jiǎ yǐ pián yí zhī quán, shǐ mù bīng zhuǎn liáng, shì wú bù kè, kě shēng wèi shàng shū, yǐ zǒng zhì yǒng xī qìng shòu liǎng jūn. yú shì yǐ zhì wèi tài cháng qīng, xíng shàng shū liù bù shì, wǎng lái yīng gěi zhī.
侯摯,初名師尹,避諱改今名,字莘卿,東阿人。明昌二年進士,入官慷慨有為。承安間,積遷山東路鹽使司判官。泰和元年,以課增四分,特命遷官二階。八年七月,追官一階,降授長武縣令。初,摯為戶部主事,與王謙規措西北路軍儲以代張煒,摯上章論本路財用不實,至是降除焉。貞祐初,大兵圍燕都,時摯為中都曲使,請出募軍,已而嬰城有功,擢為右補闕。二年正月,詔摯與少府監丞李向秀分詣西山招撫。宣宗南渡,轉勸農副使,提控紫荊等關。俄遷行六部侍郎。三年四月,同簽樞密院阿勒根訛論等以謂「今車駕駐南京,河南兵不可易動,且兵不在多,以將為本。侯摯有過人之才,倘假以便宜之權,使募兵轉糧,事無不克,可升為尚書,以總制永錫、慶壽兩軍。」於是以摯為太常卿,行尚書六部事,往來應給之。
zhì suì shàng zhāng yán jiǔ shì, qí yī yuē: shěng bù suǒ yǐ zǒng tiān xià zhī jì gāng, jīn suí lù xuān chà pián yí cóng yí, wǎng wǎng bù zūn tiáo gé, zhé zhā fù liù bù jí sān pǐn yǐ xià guān, qí yú jì gāng qǐ bù wěn luàn, yí gé qí bì. qí èr yuē: jìn zhì sì shuài fǔ, suǒ tǒng bīng xiào bù wèi bù zhòng, rán ér fú kè qǔ shèng zhě, gài yī chù shòu dí, yú tú bàng guān, wèi cháng fā yī zú yǐ wèi yuán, shāo jiàn xiǎo què, zé qì gē dùn qù, cǐ shī lǎo jiāng qiè gù yě. jiāng jiāng zhī dào, wéi bì xià chá zhī. qí sān yuē: lǜ bīng yù kòu, dū mín yùn liáng, gè yǒu suǒ zhí, běn bù kě yǐ jiān xíng, ér shuài fǔ měi lìng zá jìn, lèi yù kòu zhì, jūn wèi zhàn ér dīng fū yǐ dùn, háng wǔ cuò luàn, bài zhī yóu yě. fū qián zhèn suī shèng, ér hòu bì gèng zhě, kǒng wèi dí suǒ liào ěr, kuàng bù shèng zāi. yòng bīng shàng biàn, běn wú dìng xíng, jīn nǎi yīn xún bù gǎi fù zhé, chén suī sù bù zhī bīng, wàng wèi lǜ yóu cǐ shī. qí sì yuē: xióng bǎo ān sù zhū jùn jù bái gōu yì shuǐ xī shān zhī gù, jīn duō què yuán, yòu suǒ rèn zhě jiē róu nuò bù wǔ, yí jí xuǎn yǒng měng cái gàn zhě fēn diǎn zhī. qí wǔ yuē: zhāng shuǐ zì wèi zhì hǎi, yí yán liú shè bèi, yǐ gù shān dōng, shǐ lì sè zhī mín ān fú tián mǔ. qí liù yuē: jìn dōu zhōu xiàn guān lì wǎng wǎng bū táo, gài yǐ wǎng lái dí zhōng shī shēn zhě duō, jiān zhuǎn shū pín bìng, mín lì kùn bì, yīng gěi bù qián fù zāo zé fá, zhì mǎn nǎi yǔ tā chù yī tǐ jì zī kǎo, shí fù qí rén. qǐ zhào yǒu sī yōu dìng děng jí, yǐ bié yì zhī. qí qī yuē: bīng wēi bù zhèn, zuì zài jiāng shuài qīng dí wàng jǔ, rú jìn rì lǐ yīng wèi shuài, lín zhèn zhī jì jiǔ yóu wèi xǐng, shì yǐ qǔ bài. chén wèi yīng jì wú gōng, qí làn zhù guān jué bìng yí xuē duó. qí bā yuē: dà hé zhī běi, mín shī jià sè, guān wú fèng gěi, shàng xià bù ān, jiē yù táo cuàn. jiā yǐ kuì sàn jūn zú hái xiāng piāo lüè, yǐ zhì píng mín yù bù liáo shēng. yí yōu jiā jīn xù, jí zhāo fǔ zhī. qí jiǔ yuē: cóng lái zhǎng bīng zhě duō yòng shì xí zhī guān, cǐ shǔ zì yòu jiāo duò bù rèn láo kǔ, qiě xīn dǎn nuò qiè hé zú yǐ bàn. yí xuǎn xiāo yǒng guò rén zhòng suǒ tuī fú zhě, bù kǎo qí sù yòng zhī. shàng lüè shī xíng yān.
摯遂上章言九事,其一曰:「省部所以總天下之紀綱,今隨路宣差便宜、從宜,往往不遵條格,輒劄付六部及三品以下官,其於紀綱豈不紊亂,宜革其弊。」其二曰:「近置四帥府,所統兵校不為不眾,然而弗克取勝者,蓋一處受敵,余徒傍觀,未嘗發一卒以為援,稍見小卻,則棄戈遁去,此師老將怯故也。將將之道,惟陛下察之。」其三曰:「率兵禦寇,督民運糧,各有所職,本不可以兼行,而帥府每令雜進,累遇寇至,軍未戰而丁夫已遁,行伍錯亂,敗之由也。夫前陣雖勝,而後必更者,恐為敵所料耳,況不勝哉。用兵尚變,本無定形,今乃因循不改覆轍,臣雖素不知兵,妄謂率由此失。」其四曰:「雄、保、安肅諸郡據白溝、易水、西山之固,今多闕員,又所任者皆柔懦不武,宜亟選勇猛才幹者分典之。」其五曰:「漳水自衛至海,宜沿流設備,以固山東,使力穡之民安服田畝。」其六曰:「近都州縣官吏往往逋逃,蓋以往來敵中失身者多,兼轉輸頻並,民力困弊,應給不前復遭責罰,秩滿乃與他處一體計資考,實負其人。乞詔有司優定等級,以別異之。」其七曰:「兵威不振,罪在將帥輕敵妄舉,如近日李英為帥,臨陣之際酒猶未醒,是以取敗。臣謂英既無功,其濫注官爵並宜削奪。」其八曰:「大河之北,民失稼穡,官無俸給,上下不安,皆欲逃竄。加以潰散軍卒還相剽掠,以致平民愈不聊生。宜優加矜恤,亟招撫之。」其九曰:「從來掌兵者多用世襲之官,此屬自幼驕惰不任勞苦,且心膽懦怯何足倚辦。宜選驍勇過人、眾所推服者,不考其素用之。」上略施行焉。
shí yuán shuài pú chá qī jīn yǐ tōng zhōu pàn, lèi qiǎn dié zhě jiān zhì, zhì kǒng wèi suǒ xiàn, shàng zhāng zì biàn. zhào yù zhī yuē: qīng zhèn sù zhī, qǐ róng jiān yé. qí yī yì yú zhí, wú yǐ cāi xián zì jǔ yě. bā yuè, quán cān zhī zhèng shì. é bài cān zhī zhèng shì, xíng shàng shū shěng yú hé běi. xiān shì, zhì yán: hé běi dōng xī liǎng lù zuì wèi yào dì, ér zhēn dìng shǒu shuài hú lùn chū zhé qì chéng nán bēn, zhōu xiàn wēi jù. jīn fáng qiū zài ěr, shén wèi kě yōu, chén yuàn mù bīng yǔ jiù bù xī shān zhōng yì jūn wǎng ān fǔ zhī. zhì kě, gù shì yǒu mìng. shí yī yuè, rù jiàn. rén shēn, qiǎn jì hé shén yú yí cūn. shí èr yuè, fù xíng shěng yú hé běi.
時元帥蒲察七斤以通州叛,累遣諜者間摯,摯恐為所陷,上章自辯。詔諭之曰:「卿朕素知,豈容間耶。其一意於職,無以猜嫌自沮也。」八月,權參知政事。俄拜參知政事,行尚書省於河北。先是,摯言:「河北東、西兩路最為要地,而真定守帥胡論出輒棄城南奔,州縣危懼。今防秋在邇,甚為可憂,臣願募兵與舊部西山忠義軍往安撫之。」制可,故是有命。十一月,入見。壬申,遣祭河神於宜村。十二月,復行省於河北。
sì nián zhēng yuè, jìn bài shàng shū yòu chéng. cháng shàng yán, yí kāi qìn shuǐ yǐ biàn kuì yùn, zhì shì, zhào yǒu sī kāi zhī. shì shí, hé běi dà jī, zhì shàng yán yuē: jīn hé shuò jī shén, rén zhì xiāng shí, guān cāng děng zhōu dòu mǐ yín shí yú liǎng, piǎo jìn xiāng shǔ. fú jiàn yán hé shàng xià xǔ fàn sù běi dù, rán měi shí guān dí qí bā, bǐ shāng rén fēi yǒu jì wù zhī xīn yě, suǒ yǐ shè hé wǎng lái zhě tè lì qí hòu xī ér yǐ, lì jì wú yǒu, shuí fù wèi zhī? shì suī yǒu jì wù zhī míng, ér shí wú suǒ dù zhī wù, qí yǔ bù dù hé yì. xī chūn qiū liè guó gè liè jiāng jiè, rán jìn jī zé qín shū zhī sù, jí qín jī, jìn bì zhī dí, qiān gǔ jī zhī. kuàng jīn tiān xià yī jiā, hé shuò zhī mín jiē bì xià chì zǐ, ér zāo lí bīng gé, yóu wèi kě āi, qí rěn zuò shì qí sǐ ér bù jiù yú! rén xīn wéi wēi, chén kǒng nòng bīng zhī tú, dé yǐ jiè kǒu ér qǐ yě. yuàn zhǐ qí dí, zòng mín shū fàn wèi biàn. zhào shàng shū shěng xíng zhī.
四年正月,進拜尚書右丞。嘗上言,宜開沁水以便饋運,至是,詔有司開之。是時,河北大飢,摯上言曰:「今河朔飢甚,人至相食,觀、滄等州斗米銀十餘兩,殍殣相屬。伏見沿河上下許販粟北渡,然每石官糴其八,彼商人非有濟物之心也,所以涉河往來者特利其厚息而已,利既無有,誰復為之?是雖有濟物之名,而實無所渡之物,其與不渡何異。昔春秋列國各列疆界,然晉飢則秦輸之粟,及秦飢,晉閉之糴,千古譏之。況今天下一家,河朔之民皆陛下赤子,而遭罹兵革,尤為可哀,其忍坐視其死而不救歟!人心惟危,臣恐弄兵之徒,得以藉口而起也。願止其糴,縱民輸販為便。」詔尚書省行之。
shí hóng ǎo zéi shù wàn rén rù lín yí fèi xiàn zhī jìng, guān jūn bài zhī, shēng qín wěi xuān huī shǐ lǐ shòu fǔ. xùn zhī, zé yún qí zhòng jiē yáng ān ér liú èr zǔ sàn wáng zhī yú, jīn fù jù jí liù wàn, zéi shǒu hǎo dìng zhě yǎn zhōu sì shuǐ rén, shǔ zhì bǎi guān, tiě chēng dà hàn huáng dì, yǐ gōng tài ān téng yǎn dān zhū zhōu, jí lái wú xīn tài děng shí yú xiàn, yòu pò pī zhōu náo zi gù, dé chuán shù bǎi sōu, jìn qiǎn rén běi gòu nán lián jiē chéng yuē, xíng jiāng kuà hé wèi luàn. zhì yǐ qí yán wén yú shàng, qiě yuē: jīn pī téng zhī lù bù tōng, kǒng shí yǒu cǐ móu. suì zhào zhì xíng shěng shì yú dōng píng, quán běn lù bīng mǎ dōu zǒng guǎn, yǐ zhāo yòu zhī, ruò bù cóng jí lǜ bīng bǔ tǎo. xìng dìng yuán nián sì yuè, jì nán tài ān téng yǎn děng zhōu tǔ zéi bìng qǐ, sì xíng piāo lüè, zhì qiǎn tí kòng yáo shòu dì zhōu fáng yù shǐ wán yán tíng lǜ bīng tǎo zhī, qián hòu zhǎn shǒu qiān yú, zhāo xiáng wěi yuán shuài shí huā wǔ xià quán yú dǎng zhuàng shì èr wàn rén, lǎo yòu wǔ wàn kǒu.
時紅襖賊數萬人入臨沂、費縣之境,官軍敗之,生擒偽宣徽使李壽甫。訊之,則雲其眾皆楊安兒、劉二祖散亡之餘,今復聚及六萬,賊首郝定者兗州泗水人,署置百官,僣稱大漢皇帝,已攻泰安、滕、兗、單諸州,及萊蕪、新泰等十餘縣,又破邳州硇子堌,得船數百艘,近遣人北構南連皆成約,行將跨河為亂。摯以其言聞於上,且曰:「今邳、滕之路不通,恐實有此謀。」遂詔摯行省事於東平,權本路兵馬都總管,以招誘之,若不從即率兵捕討。興定元年四月,濟南、泰安、滕、兗等州土賊並起,肆行剽掠,摯遣提控遙授棣州防禦使完顏霆率兵討之,前後斬首千餘,招降偽元帥石花五、夏全餘黨壯士二萬人,老幼五萬口。
shì nián dōng, shēng zī dé dài fū, jiān sān sī shǐ. èr nián èr yuè, zhì shàng yán: shān dōng hé běi shù lí bīng luàn, yí mín áo áo, shí kě āi xù, jìn cháo tíng qiǎn guān fēn wǎng fǔ jí, qí huì dà yǐ. rán chén tiǎn yù zhí zhèng, gǎn qǐng jì xíng, yǐ xuān bù guó jiā dé xìn, shǐ pí zhài zhě dé yǐ shǎo sū, shì yì tú bào zhī yī yě. zǎi chén nán zhī, wú hé, zhào qiǎn zhì xíng shěng yú hé běi, jiān xíng sān sī ān fǔ shì. jì xíng, yòu shàng yán yuē: chén jìn lì huáng líng gǎng nán àn, duō yǒu pín fá lǎo yòu zì chén běn hé běi nóng mín, yīn dí jīng rǎo gù nán qiān yǐ bì, jīn yù fù guī běn tǔ jí chūn gēng zhǒng, ér hé jìn yāo zǔ. chén wèi hé jìn běn yǐ fáng xián zì běi lái zhě ěr, cǐ nǎi yóu nán ér wǎng, ān suǒ róng jiān, qǐ lìng yǒu sī yàn shí fàng dù. zhào fù shàng shū shěng, zǎi chén zòu yí lìng shū fǔ jiǎng jiū, shàng yuē: mín jī qiě sǐ, ér shàng wèi cì dì hé yé? qí lìng sù fàng zhī.
是年冬,升資德大夫,兼三司使。二年二月,摯上言:「山東、河北數罹兵亂,遺民嗷嗷,實可哀恤,近朝廷遣官分往撫輯,其惠大矣。然臣忝預執政,敢請繼行,以宣布國家德信,使疲瘵者得以少蘇,是亦圖報之一也。」宰臣難之,無何,詔遣摯行省於河北,兼行三司安撫事。既行,又上言曰:「臣近歷黃陵崗南岸,多有貧乏老幼自陳本河北農民,因敵驚擾故南遷以避,今欲復歸本土及春耕種,而河禁邀阻。臣謂河禁本以防閒自北來者耳,此乃由南而往,安所容奸,乞令有司驗實放渡。」詔付尚書省,宰臣奏「宜令樞府講究」,上曰:「民飢且死,而尚為次第何耶?其令速放之。」
sì yuè, zhāo fǔ fù shǐ huáng guāi ā lǔ dá pò lǐ quán yú mì zhōu. chū, zéi shǒu lǐ quán jù mì zhōu jí jiāo xī gāo mì zhū xiàn, zhì dū bīng tǎo zhī. huì gāo mì zéi chén quán děng sì rén mò bái zhāo fǔ fù shǐ huáng guāi ā lǔ dá, yuàn wèi nèi yīng, ā lǔ dá nǎi qiǎn tí kòng zhū chēn lǜ bīng wǔ bǎi fù zhī. shí lǐ quán jì qí dǎng yú máng ér zhě jiē zài chéng zhōng, wén guān jūn qiě xī lái, quán qián yì qù, máng ér bù zhī suǒ wèi. ā lǔ dá chí dǐ chéng xià, gǔ zào bī zhī, zéi shǒu pí zhě bā bǎi rén jiē xià qǐ xiáng, yú zéi sì qiān chū zǒu, jìn jūn yāo jī zhī, zhǎn shǒu qiān jí, fú bǎi yú rén, suǒ huò jūn shí shén zhòng, suì fù qí chéng. shì yè, chēn yòu yòng chén quán jì, bá gāo mì yān. liù yuè, shàng qiǎn yù zhì yuē: qīng qín láo wáng jiā, bù bì huàn nán, shēn jū xiāng zhí ér wǎng lái shān gù shuǐ zhài zhī jiān, bǎo bì nóng mín shōu huò èr mài, zhōng kè zhī yì zhèn suǒ jù zhī. suī rán, dà chén yě, fáng qiū zhī jì yì xū zé ān dì ér chù, bù kě duò qí jì zhōng. zhì duì yuē: chén méng dà ēn, sǐ mò néng bào, rán chéng shèng xùn, gǎn bù fèng xíng. nǐ zhù bīng yú zhǎng qīng xiàn zhī líng yán sì, yǒu wū sān bǎi yú jiān, qiě lián jiē tài ān zhī tiān shèng zhài, jiè yú dōng píng yì dōu zhī jiān, wàn yī bīng lái, zú xiāng yīng yuán. shàng kǒng fēn qí bīng liáng, nǎi zhào quán yí pī zhōu xíng shěng.
四月,招撫副使黃摑阿魯答破李全於密州。初,賊首李全據密州及膠西、高密諸縣,摯督兵討之。會高密賊陳全等四人默白招撫副使黃摑阿魯答,願為內應,阿魯答乃遣提控朱琛率兵五百赴之。時李全暨其黨於忙兒者皆在城中,聞官軍且西來,全潛逸去,忙兒不知所為。阿魯答馳抵城下,鼓譟逼之,賊守陴者八百人皆下乞降,余賊四千出走,進軍邀擊之,斬首千級,俘百餘人,所獲軍實甚眾,遂復其城。是夜,琛又用陳全計,拔高密焉。六月,上遣諭摯曰:「卿勤勞王家,不避患難,身居相職而往來山堌水寨之間,保庇農民收穫二麥,忠恪之意朕所具知。雖然,大臣也,防秋之際亦須擇安地而處,不可墮其計中。」摯對曰:「臣蒙大恩,死莫能報,然承聖訓,敢不奉行。擬駐兵於長清縣之靈岩寺,有屋三百餘間,且連接泰安之天勝寨,介於東平、益都之間,萬一兵來,足相應援。」上恐分其兵糧,乃詔權移邳州行省。
jiǔ yuè, zhì shàng yán: dōng píng yǐ dōng lèi jīng cán huǐ, zhì yú pī hǎi yóu shén, hǎi zhī mín hù céng bù mǎn bǎi ér tún jūn wǔ qiān, pī hù jǐn jí bā bǎi, jūn yǐ wàn jì. fū gǔ zhī qǔ bīng yǐ bā jiā wèi lǜ, yī jiā chōng jūn qī jiā gěi zhī, yóu yǒu shāng shēng fèi yè pí yú dào lù zhī tàn. jīn bīng duō ér mín bù zú, shǐ xiāo hé liú yàn fù shēng, yì wú suǒ shī qí shù, kuàng yú chén zhě hé néng wèi zāi. fú jiàn pī, hǎi zhī jiān, pín mín shī yè zhě shén zhòng, rì shí yě cài, wú suǒ yī yǐ, kǒng yīn ér xiào jù yǐ yì dí shì. qǐ mù xuǎn wèi bīng, zì shí yuè gěi liáng, shǐ chōng shù yì, zhì èr yuè bà zhī, rén shòu dì sān shí mǔ, dài zhī zhǒng lì ér yàn suǒ shōu huò, liàng shù qǔ zhī, dǎi qiū fù lì bīng wǔ. qiě zhàn qiě gēng, gōng sī jù lì, yì wàng bèi fú zhī mín yì yú zhāo jí yě. zhào shī xíng zhī.
九月,摯上言:「東平以東累經殘毀,至於邳、海尤甚,海之民戶曾不滿百而屯軍五千,邳戶僅及八百,軍以萬計。夫古之取兵以八家為率,一家充軍七家給之,猶有傷生廢業、疲於道路之嘆。今兵多而民不足,使蕭何、劉晏復生,亦無所施其術,況於臣者何能為哉。伏見邳,海之間,貧民失業者甚眾,日食野菜,無所依倚,恐因而嘯聚以益敵勢。乞募選為兵,自十月給糧,使充戍役,至二月罷之,人授地三十畝,貸之種粒而驗所收穫,量數取之,逮秋復隸兵伍。且戰且耕,公私俱利,亦望被俘之民易於招集也。」詔施行之。
shì shí, shū mì yuàn yǐ hǎi zhōu jūn shí bù zú, jiān yú zhuǎn shū, zòu qǐ qiān yú nèi dì. zhào wèn zhì, zhì zòu yuē: hǎi zhōu lián shān zǔ hǎi, yǔ yí jǔ pī mì jiē biān yú chōng yào zhī dì, bǐ nián yǐ lái wèi zéi yuān sǒu zhě, sòng rén zī gěi zhī gù. ruò qì ér tā xǐ, zé zhí dǐ dōng píng wú fēi dí jìng, dì dà qì zēng, hòu nán tú yǐ, chén wèi jiàn qí kě. qiě cháo tíng suǒ yǐ yù qiān zhě, zhǐ lǜ liáng chǔ bù gěi ěr. chén qǐng jǐn lì guī huà, quàn yù nóng mín qū shí gēng zhǒng, qiě lìng zhǔ yán yì liáng, huò zhì chǎng sù qiān, yǐ tōng shāng lǚ, kě bù láo mín lì ér bàn. réng zé shù yáng zhī dì kě yǐ wèi yíng tún zhě, fēn bīng hù luó, suī bù qiān wú huàn yě. shàng shì qí yán, nǎi zhǐ.
是時,樞密院以海州軍食不足,艱於轉輸,奏乞遷於內地。詔問摯,摯奏曰:「海州連山阻海,與沂、莒、邳、密皆邊隅衝要之地,比年以來為賊淵藪者,宋人資給之故。若棄而他徙,則直抵東平無非敵境,地大氣增,後難圖矣,臣未見其可。且朝廷所以欲遷者,止慮糧儲不給耳。臣請盡力規畫,勸喻農民趨時耕種,且令煮鹽易糧,或置場宿遷,以通商旅,可不勞民力而辦。仍擇沭陽之地可以為營屯者,分兵護邏,雖不遷無患也。」上是其言,乃止。
shí yuè, xiān shì, pī zhōu fù tí kòng wáng rǔ lín yǐ zhōu lǐn jiāng fá, shàn qí jūn wèi luàn. shān dōng dōng lù zhuǎn yùn fù shǐ jiān tóng zhī yí zhōu fáng yù shǐ chéng jiǎn jù huò jí jǐ, suì yǔ tóng móu, yīn jié sòng bīng yǐ wèi wài yīng. zhì wén, jí qiǎn bīng bǔ zhī, xùn jìng jù fú, rǔ lín jí jiǎn bìng qí dǎng dàn yā cuī róng fù tǒng hán sōng wàn hù qī yì děng jiē jiù zhū, zhì shì yǐ wén. sān nián qī yuè, shè biàn jīng dōng xī nán sān lù xíng sān sī, zhào zhì jū zhōng zǒng qí shì yān. shí yuè, yǐ lǐ chéng bì gōng, qiān guān yī jiē. sì nián qī yuè, qiān róng lù dài fū, zhì shì.
十月,先是,邳州副提控王汝霖以州廩將乏,扇其軍為亂。山東東路轉運副使兼同知沂州防禦使程戩懼禍及己,遂與同謀,因結宋兵以為外應。摯聞,即遣兵捕之,訊竟具伏,汝霖及戩並其黨彈壓崔榮、副統韓松、萬戶戚誼等皆就誅,至是以聞。三年七月,設汴京東、西、南三路行三司,詔摯居中總其事焉。十月,以里城畢工,遷官一階。四年七月,遷榮祿大夫,致仕。
tiān xìng yuán nián zhēng yuè, qǐ fù wèi dà sī nóng. sì yuè, guī dà sī nóng yìn, fù zhì shì. bā yuè, fù qǐ wèi píng zhāng zhèng shì, fēng xiāo guó gōng, xíng jīng dōng lù shàng shū shěng shì. yǐ jūn sān qiān hù sòng jiù zhōu zhāng jiā dù, xíng zhì fēng qiū, dí bīng jué, bù néng jìn. zhū jiāng zú móu dǎo gē nán bēn, liú shù qí wèi zhì. zhì zhī qí móu, suì xià mǎ, zuò yǔ zhū jiāng yuē: dí bīng huán shì, jìn tuì zài wǒ. rǔ cáo bù sī chí zhòng, wú níng sǐ yú rǔ cáo zhī shǒu, bù rěn wèi luàn bīng suǒ róu, yǐ rǔ jūn fù zhī mìng. zhū jiāng nuò ér zhǐ, dé quán shī yǐ hái, wén zhě zhuàng zhī. shí yī yuè, fù zhì shì. jū biàn zhōng, yǒu yuán tíng cài shuǐ bīn, rì yǔ qí jiù yàn yǐn. jí cuī lì yǐ biàn chéng jiàng, wèi dà bīng suǒ shā.
天興元年正月,起復為大司農。四月,歸大司農印,復致仕。八月,復起為平章政事,封蕭國公,行京東路尚書省事。以軍三千護送就舟張家渡,行至封丘,敵兵覺,不能進。諸將卒謀倒戈南奔,留數騎衛摯。摯知其謀,遂下馬,坐語諸將曰:「敵兵環視,進退在我。汝曹不思持重,吾寧死於汝曹之手,不忍為亂兵所蹂,以辱君父之命。」諸將諾而止,得全師以還,聞者壯之。十一月,復致仕。居汴中,有園亭蔡水濱,日與耆舊宴飲。及崔立以汴城降,為大兵所殺。
zhì wèi rén wēi yán, yù bīng rén mò gǎn fàn. zài cháo yù shì gǎn yán, yòu xǐ jiàn shì, rú zhāng wén jǔ léi yuān má jiǔ chóu bèi jiē yóu zhì jìn yòng. nán dù hòu zǎi zhí zhōng, rén wàng zuì zhòng.
摯為人威嚴,御兵人莫敢犯。在朝遇事敢言,又喜薦士,如張文舉、雷淵、麻九疇輩皆由摯進用。南渡後宰執中,人望最重。
bǎ hú lǔ, bù xiáng qí chū qǐ. zhēn yòu èr nián wǔ yuè, xuān zōng nán qiān, yóu zuǒ jiàn yì dài fū zhuó wèi yù qián jīng lì guān, shàng miàn yù zhī yuē: cǐ xíng, jūn mǎ zhèn zì zǒng zhī, shì yǒu lì hài kě yīn jìn shì jú yǐ wén. sān nián shí yī yuè, chū wèi zhāng huà jūn jié dù shǐ, jiān jīng zhōu guǎn nèi guān chá shǐ. sì nián wǔ yuè, gǎi zhī jīng zhào fǔ shì, jiān běn lù bīng mǎ dōu zǒng guǎn, chōng xíng shěng cān yì guān.
把胡魯,不詳其初起。貞祐二年五月,宣宗南遷,由左諫議大夫擢為御前經歷官,上面諭之曰:「此行,軍馬朕自總之,事有利害可因近侍局以聞。」三年十一月,出為彰化軍節度使,兼涇州管內觀察使。四年五月,改知京兆府事,兼本路兵馬都總管,充行省參議官。
xìng dìng yuán nián sān yuè, shòu shǎn xī lù tǒng jūn shǐ, jiān qián zhí. èr nián zhēng yuè, zhào wèi yù shǐ zhōng chéng. sān yuè, shàng yán: guó jiā qǔ rén, wéi jìn shì zhī xuǎn wèi zhòng, bù qiú bèi shù, wù zài dé xián. qiè jiàn jīn chǎng huì shì, kǎo guān qǔ rén fàn làn, fēi qiú xián zhī dào yě. yí gé qí bì, yī dà dìng jiù zhì. zhào fù shàng shū shěng jí wén zī guān zá yì, zú yī tài hé lì xíng zhī.
興定元年三月,授陝西路統軍使,兼前職。二年正月,召為御史中丞。三月,上言:「國家取人,惟進士之選為重,不求備數,務在得賢。竊見今場會試,考官取人泛濫,非求賢之道也。宜革其弊,依大定舊制。」詔付尚書省集文資官雜議,卒依泰和例行之。
shì yuè, bài cān zhī zhèng shì. liù yuè, zhào quán zuǒ fù yuán shuài, yǔ píng zhāng xū dǐng tóng shì fáng qiū. sān nián liù yuè, píng liáng děng chù dì zhèn, hú lǔ yīn shàng yán: huáng tiān bù yán, yǐ xiàng gào rén, zāi hài zhī shēng, bì yǒu qí gù, qǐ míng yù yǒu sī, jìng wèi tiān jiè. shàng jiā nà zhī, qiǎn yòu sī jiàn guō zhe wǎng yuè qí jī, fǔ yù jūn mín yān. sì nián sì yuè, quán shàng shū yòu chéng zuǒ fù yuán shuài, xíng shàng shū shěng yuán shuài fǔ yú jīng zhào. shí shǎn xī suì yùn liáng yǐ zhù guān dōng, mín lì jìn kùn, hú lǔ shàng yán: ruò yǐ zhōu jí zì wèi rù hé, shùn liú ér xià, shù kě shǎo shū mín lì. cóng zhī. shí yǐ wèi biàn.
是月,拜參知政事。六月,詔權左副元帥,與平章胥鼎同事防秋。三年六月,平涼等處地震,胡魯因上言:「皇天不言,以象告人,災害之生,必有其故,乞明諭有司,敬畏天戒。」上嘉納之,遣右司諫郭著往閱其跡,撫諭軍民焉。四年四月,權尚書右丞、左副元帥,行尚書省、元帥府於京兆。時陝西歲運糧以助關東,民力浸困,胡魯上言:「若以舟楫自渭入河,順流而下,庶可少紓民力。」從之。時以為便。
wǔ nián zhēng yuè, cháo yì yù fù qǔ huì zhōu, hú lǔ shàng yán: chén qiè jì zhī, yuè dāng fèi mǐ sān wàn shí cǎo jiǔ wàn chēng, zhuǎn yùn dīng fū bù xià shí yú wàn rén. shǐ cǐ chéng yī yuè kě bá, qí fèi yǐ rú cǐ, kuàng wèi bì yé. lín táo lù xīn zāo jié lüè, chuāng yí wèi fù, suǒ xū chú liáng jué bù kě bàn, suī fù qǔ zhī qìng yáng píng liáng fèng xiáng jí bīn jīng níng yuán héng lǒng děng zhōu, yì kǒng wèi néng wú què. jīn nóng shì jiāng xìng, yán biān cháng fèi yǐ bù xiá gěi, qǐ kě gèng diào shí yú wàn rén yǐ xiǎng cǐ jūn. guǒ yù xíng zhī, zé shù jùn chūn zhǒng jǐn fèi yǐ. zhèng shǐ cǐ chéng bì děi, bù miǎn liú bīng shù shǒu, shì fēi wǎn zhī yì, wú shí ér yǐ yě. zhǐ yí lìng chéng yì jūn yú dìng xī gǒng zhōu zhī dì, hù mín gēng jià, qí dí yì dài, rán hòu qǔ zhī. zhào fù shěng yuàn yuē: qí yán shén dāng, cóng zhī kě yě.
五年正月,朝議欲復取會州,胡魯上言:「臣竊計之,月當費米三萬石、草九萬稱,轉運丁夫不下十餘萬人。使此城一月可拔,其費已如此,況未必耶。臨洮路新遭劫掠,瘡痍未復,所須芻糧決不可辦,雖復取之慶陽、平涼、鳳翔及邠、涇、寧、原、恆、隴等州,亦恐未能無闕。今農事將興,沿邊常費已不暇給,豈可更調十餘萬人以餉此軍。果欲行之,則數郡春種盡廢矣。政使此城必得,不免留兵戍守,是飛挽之役,無時而已也。止宜令承裔軍於定西、鞏州之地,護民耕稼,俟敵意怠,然後取之。」詔付省院曰:「其言甚當,從之可也。」
sān yuè, shàng yán: yù dí zài hu qiáng bīng, qiáng bīng zài hu zú shí, cǐ dāng jīn jí wù yě. qiè jiàn zì shǎn yǐ xī, zhōu jùn zhì shuài fǔ zhě jiǔ, qí bù zhòng lǜ bù guò sān sì qiān, ér zhǎng xiào wěi duō, xū mí lǐn gěi, shén wú wèi yě. chén wèi yán ān fēng xiáng kǒng zhōu biān yú zhòng dì gù dāng réng jiù, dé shùn píng liáng děng chù yí jiē bà qù. hé nán xíng yuàn shuài fǔ cún yán biān bìng hé zhě, yú yì yí bà zhī. zhì kě.
三月,上言:「禦敵在乎強兵,強兵在乎足食,此當今急務也。竊見自陝以西,州郡置帥府者九,其部眾率不過三四千,而長校猥多,虛糜廩給,甚無謂也。臣謂延安、風翔、恐州邊隅重地固當仍舊,德順、平涼等處宜皆罷去。河南行院、帥府存沿邊並河者,余亦宜罷之。」制可。
shì nián shí yuè, xī běi bīng sān wàn gōng yán ān, hú lǔ qiǎn yuán shuài wán yán hé dá yuán shuài nà hé mǎi zhù yù zhī, suì bǎo yán ān. xiān shì, hú lǔ yǐ xī běi bīng shì shén dà, lǚ qǐng bīng yú cháo, shàng yóu shì è zhī. yuán guāng yuán nián zhēng yuè, suì bà cān zhī zhèng shì, yǐ zhī hé zhōng fǔ shì quán ān fǔ shǐ. yú shì shǎn xī xī lù zhuǎn yùn shǐ jiā gǔ dé xīn shàng yán yuē: chén fú jiàn zhī hé zhōng fǔ bǎ hú lǔ lián zhí zhōng xiào, gōng jiā zhī lì zhī wú bù wèi, shí cháo tíng zhī liáng chén yě. qù suì, bīng rù yán ān, hú lǔ qiǎn jiāng diào bīng, chéng lài yǐ wú, bù wèi wú gōng. jīn hé dá mǎi zhù gè shòu shì fēng, ér hú lǔ gǎi zhī hé zhōng fǔ. qiè wèi fāng jīn yòng rén zhī shí, shǐ móu lüè zhī chén bù huò zhǎn lì, huǎn jí huò shī shì jī. chéng yí fù xíng shěng zhī rèn, shǐ yǔ chéng yì gòng shǒu jīng zhào, lìng hé dá mǎi zhù hàn yù yán ān, yǐ fān wèi hé nán, zé nèi wài ān yǐ. bù bào.
是年十月,西北兵三萬攻延安,胡魯遣元帥完顏合達、元帥納合買住御之,遂保延安。先是,胡魯以西北兵勢甚大,屢請兵於朝,上由是惡之。元光元年正月,遂罷參知政事,以知河中府事權安撫使。於是陝西西路轉運使夾谷德新上言曰:「臣伏見知河中府把胡魯廉直忠孝,公家之利知無不為,實朝廷之良臣也。去歲,兵入延安,胡魯遣將調兵,城賴以無,不為無功。今合達、買住各授世封,而胡魯改知河中府。切謂方今用人之時,使謀略之臣不獲展力,緩急或失事機。誠宜復行省之任,使與承裔共守京兆,令合達、買住捍禦延安,以藩衛河南,則內外安矣。」不報。
liù yuè, zhào wèi dà sī nóng, jì zhì biàn, suì shàng yán yuē: ěr lái qún dào rǎo rǎng, qīn jí nèi dì, chén yǐng qù jīng bù jí sì bǎi lǐ, mín jū xī kuò, nóng shì bàn fèi cài xī zhī jiān shí qù bā jiǔ. fǔ jīng dà shè, zéi qǐ yì duō, dòng jì shù bǎi, qū niú fén shě, zì xíng piāo lüè, tián gǔ suī shú, mò gǎn huò zhě. suǒ zài tún bīng lǜ wú qí shì, bǐ bào zhì ér zéi yǐ dùn, cóng báo shēn è, fù nán zhuī xí, zé tú xíng jī ér yǐ. jīn xiàng qiū chéng, nài hé bù wèi chù zhì yě. bā yuè, fù bài cān zhī zhèng shì, shàng wèi zhī yuē: qīng qǐng wèi dà sī nóng, xún xíng jùn xiàn, dào zéi rú hé kě xī? duì yuē: dào zéi zhī duō, yǐ fù yì duō yě. fù yì shěng zé dào zéi xī. shàng yuē: zhèn gù shěng zhī yǐ. hú lǔ yuē: rú xíng yuàn shuài fǔ rǎo zhī hé. shàng yuē: sī nóng guān jì jiān cǎi fǎng, zì jīn qí lìng jìn zhǐ zhī.
六月,召為大司農,既至汴,遂上言曰:「邇來群盜擾攘,侵及內地,陳、潁去京不及四百里,民居稀闊,農事半廢、蔡、息之間十去八九。甫經大赦,賊起益多,動計數百,驅牛焚舍,恣行剽掠,田谷雖熟,莫敢獲者。所在屯兵率無騎士,比報至而賊已遁,叢薄深惡,復難追襲,則徒形跡而已。今向秋成,奈何不為處置也。」八月,復拜參知政事,上謂之曰:「卿頃為大司農,巡行郡縣,盜賊如何可息?」對曰:「盜賊之多,以賦役多也。賦役省則盜賊息。」上曰:「朕固省之矣。」胡魯曰:「如行院、帥府擾之何。」上曰:「司農官既兼採訪,自今其令禁止之。」
chū, hú lǔ bài mìng rì, xún hù wèi shào wáng zhái dōu jiāng bǎ jiǔ jīn lái hè, yù shǐ zhān gē a lǐ yán: jiǔ jīn bù dāng yóu zhí zhèng mén, hú lǔ yì bù dāng shòu qí hè, qǐng bìng àn zhī. yú shì zhào yù yuē: qīng xī xíng shěng shǎn xī, shàn chū xì qiú, cǐ zì rén zhǔ dāng xíng, fēi chén xià kě zhuān, rén gǒu yǒu yán, qí zuì qǐ tè chú míng. zhèn wèi qīng dì, yīn ér sì shè, yǐ mǐ zhòng kǒu, qīng zhī zhī hū? jīn jiǔ jīn yǒu zhí shǒu, qiě wò bīng bǐng, ér zòng zhì mén xià, fǎ dāng zé jiàng, zhèn zhòng qīng sù yǒu zhí qì, gù fù qū liú. gōng jiā shì dàn dāng lǚ zhèng ér xíng, yào qǔ rén qíng hé bì ěr yě, qīng qí jiè zhī. shì nián shí èr yuè, jìn bài shàng shū yòu chéng.
初,胡魯拜命日,巡護衛紹王宅都將把九斤來賀,御史粘割阿里言:「九斤不當游執政門,胡魯亦不當受其賀,請併案之。」於是詔諭曰:「卿昔行省陝西,擅出繫囚,此自人主當行,非臣下可專,人苟有言,其罪豈特除名。朕為卿地,因而肆赦,以弭眾口,卿知之乎?今九斤有職守,且握兵柄,而縱至門下,法當責降,朕重卿素有直氣,故復曲留。公家事但當履正而行,要取人情何必爾也,卿其戒之。」是年十二月,進拜尚書右丞。
yuán guāng èr nián zhēng yuè, shàng yù zǎi chén yuē: shǎn yòu zhī bīng jiāng tuì, dāng shěn hòu tú, bù rán jīn qiū yòu zhì yǐ. yòu chéng hú lǔ shēn xī bǐ zhōng lì hài, qí yǔ gòng yì zhī. xún qiǎn hú lǔ wǎng shǎn xī, yǔ xíng shěng sài bù hé dá cóng yí guī huà yān. āi zōng jí wèi, yǐ yǒu cè lì gōng, jìn bài píng zhāng zhèng shì. zhèng dà yuán nián sì yuè, hōng. zhào jiā zèng yòu chéng xiàng dōng píng jùn wáng. hú lǔ wèi rén zhōng shí, yōu guó fèng gōng. jí wáng, cháo tíng gōng zǎi, xià dài lì mín, jiē jiē xī zhī.
元光二年正月,上諭宰臣曰:「陝右之兵將退,當審後圖,不然今秋又至矣。右丞胡魯深悉彼中利害,其與共議之。」尋遣胡魯往陝西,與行省賽不、合達從宜規畫焉。哀宗即位,以有冊立功,進拜平章政事。正大元年四月,薨。詔加贈右丞相、東平郡王。胡魯為人忠實,憂國奉公。及亡,朝廷公宰,下迨吏民,皆嗟惜之。
shī ān shí, zì zǐ ān, qīng zhōu rén, běn xìng yǐn shì, bì guó huì gèng yān. chéng ān wǔ nián cí fù jìn shì. wèi rén qīng cái shàng yì. chū bǔ shàng shū shěng lìng shǐ, shì xuān zōng nán qiān, liú píng zhāng wán yán chéng huī shǒu yàn dōu. chéng huī jiāng jiù sǐ, yǐ yí biǎo tuō ān shí shǐ fù xíng zài, ān shí jiān dào zǒu biàn yǐ wén. shàng jiā zhī, zhuó wèi shū mì yuàn jīng lì guān. shí āi zōng zài chūn gōng, lǐng mì yuàn shì, suì jiàn zhī yù. yuán guāng èr nián, lèi qiān yù shǐ zhōng chéng. qí qī yuè, shàng zhāng yán bèi yù èr shì, qí yī yuē: zì gǔ suǒ yǐ ān guó jiā xī huò luàn, bù guò zhàn shǒu bì hé sì zhě ér yǐ. wèi jīn zhī jì, shǒu hé wèi shàng. suǒ wèi shǒu zhě, bì qiú zhì móu zhī shì, shǐ nèi zú yǐ dé shù zú zhī xīn, wài zú yǐ cuò dí rén zhī ruì, bù wéi bǐ bù néng gōng, yòu kě yǐ cì qí xì ér bài zhī. qí suǒ wèi hé, zé hàn táng zhī jūn gù cháng yòng cǐ cè yǐ, qǐ dú jīn rì bù kě yòng hū. qǐ lìng yǒu sī xiáng yì ér xíng. qí èr yuē: jīn dí zhōng lái guī zhě pō duō, yí fēng qí liáng xiǎng, hòu qí jiē yù, dù bǐ guǒ kěn wèi wǒ yòng, zé zé yǒu xīn lì zhě shù shí rén, qián wǎng yǐ yòu zhì qí yú. lái zhě jì zhòng, bǐ bì zhuǎn xiāng cāi èr, rán hòu xú qǐ ér tú zhī, zé zhōng xìng zhī gōng bù yuǎn yǐ. shàng jiā nà zhī.
師安石,字子安,清州人,本姓尹氏,避國諱更焉。承安五年詞賦進士。為人輕財尚義。初補尚書省令史,適宣宗南遷,留平章完顏承暉守燕都。承暉將就死,以遺表托安石使赴行在,安石間道走汴以聞。上嘉之,擢為樞密院經歷官。時哀宗在春宮,領密院事,遂見知遇。元光二年,累遷御史中丞。其七月,上章言備御二事,其一曰:「自古所以安國家、息禍亂,不過戰、守、避、和四者而已。為今之計,守、和為上。所謂守者,必求智謀之士,使內足以得戍卒之心,外足以挫敵人之銳,不惟彼不能攻,又可以伺其隙而敗之。其所謂和,則漢、唐之君固嘗用此策矣,豈獨今日不可用乎。乞令有司詳議而行。」其二曰:「今敵中來歸者頗多,宜豐其糧餉,厚其接遇,度彼果肯為我用,則擇有心力者數十人,潛往以誘致其餘。來者既眾,彼必轉相猜貳,然後徐起而圖之,則中興之功不遠矣。」上嘉納之。
jiǔ yuè, zuò hé yīng wáng shǒu chún fù zòu bù shí, jué zhàng zhuī guān. jí āi zōng jí wèi, zhèng dà yuán nián, zhuó wèi tóng qiān shū mì yuàn shì. èr nián, fù yù shǐ zhōng chéng. sān nián, gōng bù shàng shū quán zuǒ cān zhèng. sì nián, jìn shàng shū yòu chéng. wǔ nián, tái jiàn hé jìn shì zhāng wén shòu zhāng rén shòu lǐ lín zhī, ān shí yì lùn liè sān rén bù yǐ, shàng nù shén, yǒu zhǐ wèi ān shí yuē: rǔ biàn chéng qǔ xián xiāng, zhèn wèi hūn zhǔ, zhǐ yǐ. rú shì shù bǎi yán. ān shí zhòu méng rèn yòng, jù zāo cuī shé, jū fā nǎo ér sǐ, shàng shén dào xī zhī.
九月,坐劾英王守純附奏不實,決杖追官。及哀宗即位,正大元年,擢為同簽樞密院事。二年,復御史中丞。三年,工部尚書、權左參政。四年,進尚書右丞。五年,台諫劾近侍張文壽、張仁壽、李麟之,安石亦論列三人不已,上怒甚,有旨謂安石曰:「汝便承取賢相,朕為昏主,止矣。」如是數百言。安石驟蒙任用,遽遭摧折,疽發腦而死,上甚悼惜之。
zàn yuē: xuān zōng nán qiān, tiān mìng qù yǐ, dāng shì shí suī yǒu zhōng liáng zhī zuǒ móu yǒng zhī jiāng, yì nán wèi yě. rán ér rǔ lì xíng xìn zhěng jiù yú nèi, xū dǐng hóu zhì shǒu yù yú wài, qì shǐ xuān zōng dé miǎn wáng guó, ér āi zōng fù yǒu shí nián zhī jiǔ, rén cái yǒu yì yú rén guó yě ruò shì zāi. hú lǔ yǎng bīng xī gǔ zhī lùn, shàn yǐ. ān shí bù fù chéng huī zhī tuō, suì jiàn zhī yù, yǐ lùn liè jìn shì chù nù ér sǐ, bēi fū!
贊曰:宣宗南遷,天命去矣,當是時雖有忠良之佐、謀勇之將,亦難為也。然而汝礪、行信拯救於內,胥鼎、侯摯守御於外,訖使宣宗得免亡國,而哀宗復有十年之久,人才有益於人國也若是哉。胡魯養兵惜谷之論,善矣。安石不負承暉之託,遂見知遇,以論列近侍觸怒而死,悲夫!